Badania krwi w ciąży - kiedy i dlaczego - położna wyjaśnia

Badania krwi – ciąża: pierwszy trymestr

Pierwszy trymestr ciąży to kluczowy moment dla przyszłej mamy i rozwijającego się dziecka. W tym okresie przeprowadza się szereg badań, które mają na celu nie tylko potwierdzenie ciąży, ale również ocenę stanu zdrowia kobiety ciężarnej oraz wczesne wykrycie ewentualnych zagrożeń.

Badanie krwi w kierunku ciąży to jedno z pierwszych, które wykonuje się, by potwierdzić, czy jest ciąża. Wykrywa ono obecność hormonu beta-hCG, którego wzrost jest jednym z najwcześniejszych markerów ciąży. Wysokie i następnie odpowiednio zwiększające się stężenie tego hormonu w początkowych etapach ciąży (powinno podwajać swoją wartość co 48-72 godziny) jest zwykle dobrym prognostykiem zdrowego rozwoju ciąży.

W pierwszych tygodniach, około 10. tygodnia ciąży, kluczowe są również badania takie jak morfologia krwi w ciąży, która informuje o ogólnym stanie zdrowia kobiety, w tym o poziomie hemoglobiny (diagnostyka anemii), a także innych ważnych parametrach. Często wykonuje się także oznaczenie grupy krwi oraz przeciwciał odpornościowych, które mogą być istotne w przypadku konieczności transfuzji czy wystąpienia konfliktu serologicznego.

Pobranie krwi umożliwia także przesiewowe badanie przeciwcia przeciwko toksoplazmozie, różyczce, anty-HIV, anty-HCV, które mogą wpływać na zdrowie rozwijającego się płodu oraz późniejsze życie dziecka po urodzeniu.

Sprawdzanie poziomu glukozy na czczo pozwala na wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej, a wykonanie testu obciążenia glukozą jest zalecane, gdy czynniki ryzyka wskazują na obecność choroby.

W pierwszym trymestrze ważne jest także badanie poziomu TSH, które pozwala ocenić funkcjonowanie tarczycy – organu, którego prawidłowa praca jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju płodu, szczególnie w pierwszym trymestrze, kiedy nie posiada on jeszcze własnego gruczołu tarczowego.

Regularne badania krwi w ciąży są zatem fundamentem, na którym buduje się całą opiekę prenatalną, a ich wyniki są drogowskazem dla dalszych działań lekarskich.

Drugi trymestr ciąży – kiedy badania?

Drugi trymestr jest okresem, kiedy ryzyko najwcześniejszych powikłań ciążowych już mija, a organizm przyszłej mamy zaczyna dostosowywać się do potrzeb rosnącego maluszka. To także czas, kiedy pojawiają się pierwsze wyczuwalne ruchy płodu (zazwyczaj dzieje się to w okolicach 18.-20. tygodnia ciąży). W tym etapie przeprowadza się specyficzne badania krwi, mające na celu dalsze monitorowanie zdrowia zarówno matki, jak i płodu.

Podstawowym badaniem, które wykonuje się w okolicach 15.-20. tygodnia ciąży, jest ponowna morfologia krwi. Badanie to pozwala na ocenę takich parametrów jak poziom hemoglobiny, który jest kluczowy dla transportu tlenu do wszystkich tkanek, w tym poprzez łożysko do rosnącego dziecka. Morfologia krwi w ciąży jest także istotna w kontekście monitorowania ryzyka anemii, co jest szczególnie ważne w drugim trymestrze, kiedy zapotrzebowanie na żelazo znacznie wzrasta, a krew ulega “rozcieńczeniu” (rośnie jej objętość).

W tym okresie ciąży, szczególną uwagę zwraca się na wyniki badań, które mogą sygnalizować różne zagrożenia dla zdrowia płodu i przyszłej mamy. Dlatego też, poza rutynowymi badaniami krwi, lekarze zalecają często pacjentkom dodatkowe testy, jeżeli istnieją ku temu wskazania medyczne.

Jednak drugi trymestr to nie tylko powtarzanie wcześniejszych badań, ale także czas, kiedy można wykonać specjalistyczne  nieinwazyjne badania genetyczne (NIPT - ang. non-invasive prenatal testing). Zaleca się je w uzasadnionych przypadkach po 10. tygodniu ciąży (u ciężarnych po 35. roku życia, jednak odpłatnie wykonać mogą go również młodsze kobiety). Badanie to polega na ocenie wolnej frakcji DNA płodowego znajdującego się we krwi mamy. Próbkę ocenia się w kontekście najczęściej występujących anomalii genetycznych – Zespół Downa, Zespół Edwardsa, Zespół Patau.

Monitoring zdrowia przez regularne badania krwi w ciąży jest niezwykle ważny, gdyż pozwala na wcześniejsze wykrycie i odpowiednią interwencję w przypadku nieprawidłowości, co jest kluczowe dla zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa zarówno matki, jak i dziecka. Właściwe zarządzanie ciążą w tym okresie jest fundamentem dla dalszego, bezproblemowego rozwoju ciąży oraz przygotowania do narodzin zdrowego dziecka.

Od 21. do 26. tygodnia ciąży kontynuuje się przeprowadzanie badań, takich jak morfologia krwi, która dostarcza cennych informacji o stanie zdrowia ciężarnej, w tym o poziomie hemoglobiny i białych krwinek. Ważnym badaniem, które przeprowadza się między 24. a 28. tygodniem ciąży jest test poziomu glukozy po obciążeniu doustnym (OGTT – ang. oral glucose tolerance test). Badanie to pozwala na wykrycie cukrzycy ciążowej, czyli stanu, który może wpłynąć na rozwój dziecka oraz przebieg porodu.

Jeśli wynik badania na obecność przeciwciał toksoplazmozy (Toxoplasma gondii) był ujemny w pierwszym trymestrze, badanie należy powtórzyć pomiędzy 21. – 26. tygodniem ciąży.

Jakie badanie krwi w ciąży – trzeci trymestr

Trzeci trymestr ciąży to czas intensywnego przygotowania do nadchodzącego porodu. W tym okresie przyszła mama odbywa częste wizyty kontrolne, a badania krwi odgrywają ważną rolę w monitorowaniu przebiegu ciąży. W trzecim trymestrze szczególnie istotne jest śledzenie zmian w organizmie matki, które mogą wpływać na przebieg porodu.

Pomiędzy 28. a 30. tygodniu ciąży kobiety z ujemnym czynnikiem Rh (zapis Rh-), które nie wykazują obecności przeciwciał anty-D, otrzymują profilaktycznie immunoglobulinę anty-D. Jest to istotne, aby zapobiec możliwemu konfliktowi serologicznemu, który może wystąpić w przypadku różnicy czynników Rh między matką a dzieckiem. Podanie tego leku pomaga zapewnić, że system immunologiczny matki nie zaatakuje krwinek czerwonych płodu.

W trakcie ostatnich tygodni ciąży, od 33. do 37. tygodnia, nadal istotne jest przeprowadzanie szczegółowych badań krwi, które umożliwiają ocenę potencjalnego ryzyka zakażeń, które mogą wpłynąć na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.

Badanie antygenu HBs  to badanie służące do wykrywania obecności wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) we krwi. Badanie to jest szczególnie ważne, ponieważ infekcja HBV może być przekazana od matki do dziecka podczas porodu. Wykrycie tego wirusa umożliwia podjęcie odpowiednich środków zapobiegawczych, aby zminimalizować ryzyko zakażenia dziecka.

Kontynuacja monitorowania HIV jest kluczowa dla zapewnienia, że zarówno matka, jak i dziecko otrzymują odpowiednią opiekę i terapię antyretrowirusową, jeśli jest to konieczne. Zapobiega to transmisji HIV od matki do dziecka podczas ciąży oraz porodu.

Badanie VDRL, HCV w grupie kobiet ze zwiększonym populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia jest istotne w wykrywaniu kiły (VDRL) oraz zapalenia wątroby typu C (HCV). Są one szczególnie ważne w grupach o zwiększonym ryzyku zakażenia, gdzie wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco wpłynąć na zdrowie matki i dziecka.