Hipoglikemia w ciąży – położna odpowiada przyszłym mamom

Opublikowano: 09.02.2024Autor: Paulina AmbroziakDrukujUdostępnij

Cukrzyca – co to za choroba?

Choroba, jaką jest cukrzyca określa się mianem zespołu zaburzeń wielonarządowych. Przyczyny jej powstawania mogą być bardzo zróżnicowane, jednak kończy się to zawsze tym samym – względnym lub bezwzględnym niedoborem insuliny w organizmie. Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) wyróżniamy:

• PGDM – cukrzycę przedciążową, kiedy zaburzenia metaboliczne występowały niezależnie od ciąży,
• GDM – cukrzycę ciążową, gdy zaburzenia rozpoznano w czasie ciąży.

Każda ciężarna obowiązkowo musi wykonać badania laboratoryjne w kierunku cukrzycy z krwi i moczu. Wykonuje się również specjalny test na tolerancję glukozy (OGTT), który pokazuje, czy załapujesz się w granicach normy stężenia cukru na czczo i po spożyciu specjalnego słodkiego roztworu. Więcej na temat badań przeczytasz w artykule: Glukoza w moczu w ciąży.

Zdiagnozowana cukrzyca dzieli się jeszcze na dwa rodzaje: cukrzyca typu 1. i cukrzyca typu 2. Ta pierwsza odnosi się do przypadku, kiedy niezbędne jest wprowadzenie leczenia insuliną, gdyż występuje ryzyko wystąpienia kwasicy. Cukrzyca typu 2. jest insulinoniezależna, czyli leczenie opiera się na diecie i lekach doustnych. Bardzo ważne jest, aby kontrolować nie tylko wzrost, ale również spadek cukru we krwi, ponieważ niedocukrzenie w ciąży jest równie niebezpieczne.

Kiedy jest za niski cukier w ciąży – co to jest hipoglikemia?

Mówiąc najprościej: hipoglikemia w ciąży jest to stan, kiedy poziom cukru we krwi spada poniżej normy. Zazwyczaj taki stan pojawia się u osób, które cierpią na zaburzenia związane z cukrzycą. Ryzyko wystąpienia hipoglikemii w ciąży jest trudne do precyzyjnego przewidzenia i określenia, ale jest zależne od rodzaju cukrzycy. O normach cukru w ciąży przeczytasz tutaj.

W przypadku cukrzycy PGDM, czyli występującej już przed ciążą, ryzyko wystąpienia sytuacji, kiedy spadek cukru przekracza granice normy, wzrasta w pierwszym trymestrze ciąży nawet pięciokrotnie. Jeżeli chodzi o cukrzycę ciążową GDM, to w zależności od jej typu, takie istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niedocukrzenia. Insulinozależna kreuje wyższe ryzyko hipoglikemii od tej, gdzie dieta i leki doustne wystarczają.

Na pocieszenie powiem Ci, że z biegiem zaawansowania ciąży, statystyki są bardziej przychylne. Jedno z badań ukazuje, iż niedocukrzenie w ciąży w pierwszym trymestrze zaobserwowano u 41% ciężarnych, a w trzecim już tylko u 17%.

Niedocukrzenie w ciąży – objawy i przyczyny

Bardzo często zdarza się, że hipoglikemia nie daje żadnych objawów, a przynajmniej tych oczywistych. Niski poziom cukru we krwi może zmusić twoje ciało do skierowania się do kuchni, pogrzebania w lodówce i zjedzenia czegoś pysznego. Sprawa kończy się, jeżeli na co dzień masz uregulowane poziomy cukru.

Ciężarne chorujące na cukrzycę ciążową muszą regularnie korzystać z pomocy glukometru i kontrolować poziom cukru, aby nie przegapić przypadkiem momentu lekkiej hipoglikemii i nie doprowadzić do stanu już zagrażającemu jej i mającego wpływ na dziecko.

Niedocukrzenie w ciąży najczęściej pojawia się po kilku godzinach od posiłku (około 2–5 h) i jest to tak zwana hipoglikemia reaktywna w ciąży. Jest to na tyle istotny spadek cukru, iż mogą pojawić się charakterystyczne objawy, takie jak kołatanie serca, niepokój, drżenie rąk czy wzmożona potliwość.

Hipoglikemia reaktywna w ciąży, jak sama nazwa wskazuje, jest konkretną reakcją na jakąś sytuację, w tym wypadku na zaburzenie gospodarki węglowodanowej. Zazwyczaj dotyczy to ciężarnych chorujących na cukrzycę, jednak hipoglikemia u osób niechorujących na cukrzycę też potrafi manifestować się po posiłku. Oto charakterystyczne objawy:

• zawroty głowy,
• uczucie wilczego głodu,
• pocenie się,
• mrowienie i drżenia rąk,
• rozdrażnienie i niepokój,
• kołatanie serca.

Kiedy objawy umiarkowanej hipoglikemii zostaną zbagatelizowane, mogą dodatkowo pojawić się zaburzenia koncentracji i koordynacji ruchowej, podwójne widzenie, dziwne zachowanie i niewyraźna mowa.

Przyczyny wystąpienia hipoglikemii mogą być bardzo prozaiczne, ale bez szybkiej i adekwatnej reakcji, skutki dla dziecka i dla ciebie mogą być bardzo niebezpieczne. Clou sprawy to ilość insuliny w twoim organizmie, której zwiększona ilość prowadzi do hipoglikemii. Niedocukrzenie pojawi się w momencie, gdy:

• pomylisz dawki insuliny,
• nie zjesz posiłku po insulinie,
• będziesz stosować nieodpowiednią dawkę insuliny,
• twój organizm będzie musiał poradzić sobie z nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
• będziesz borykać się z wymiotami, zwłaszcza na początku ciąży.

Hipoglikemia w ciąży – leczenie czy dieta?

Odpowiedź na to pytanie jest jedna – to zależy. Jeżeli na tapet brana jest hipoglikemia u osób niechorujących na cukrzycę, to można sobie łatwo i szybko poradzić samą dietą. Gdy borykasz się z cukrzycą i sama dieta nie normuje poziomu cukru we krwi, będziesz musiała szczególnie uważać na siebie podczas przyjmowania insuliny.

Jak już wcześniej wspominałam, nieprawidłowa dawka leku może doprowadzić do nagłego spadku stężenie glukozy we krwi, a to do epizodu niedocukrzenia. Zapamiętaj! Po przyjęciu dawki insuliny należy zawsze coś zjeść! Sprawdź również artykuł: Dieta cukrzycowa w ciąży.

Kiedy odczujesz jakiekolwiek objawy niedocukrzenia, na początku sprawdź przy pomocy glukometru poziom cukru we krwi. Przy niskim stężeniu glukozy należy przyjąć jak najszybciej jakieś cukry proste – batonik, sok pomarańczowy albo nawet parę kostek samego cukru. Po 15 minutach zaleca się ponowny pomiar glukometrem, aby ustalić, czy poziom cukru wzrósł. Następnie warto spożyć jeszcze jakiś konkretniejszy posiłek, który będzie zawierał węglowodany złożone, na przykład kanapki lub dobry obiadek.

Kiedy niedocukrzenie jest na tyle poważne, iż dochodzi do utraty przytomności, należy podać podskórnie glukagon lub wlew dożylny z glukozy. Są to metody stosowane w leczeniu raczej szpitalnym, aczkolwiek każda z was, która ma problemy z unormowaniem cukru, powinna mieć gdzieś pod ręką przygotowaną strzykawkę w glukagonem, który działa przeciwnie do insuliny i podwyższy poziom cukru we krwi.

Czy hipoglikemia ma wpływ na dziecko?

Pomimo iż hipoglikemia częściej dotyka ciężarne, które chorowały przed ciążą na cukrzycę lub doświadczają jej dopiero w trakcie ciąży, należy w trakcie całego czasu trwania ciąży brać pod wzgląd stosowanie dobrze zbilansowanej diety, aby obniżyć ryzyko niedocukrzenia do minimum.

Poza oczywistymi nieprzyjemnymi objawami dla mamy w momencie niedocukrzenia, badania nie wykazują negatywnego wpływu na przebieg ciąży – zarówno hipoglikemia umiarkowana, jak i głęboka. Po 24 tygodniu ciąży czasami niedocukrzenie objawia się w badaniu KTG, kiedy powoduje chwilowe zaburzenia w tętnie płodu.

Sprawa ma się nieco inaczej w przypadku wpływu na rozwój płodu. Hipoglikemia w ciąży może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie matki i dziecka, zwłaszcza gdy nie zostanie uregulowana przez dłuższy czas. Jakie niesie negatywne skutki dla dziecka? Zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych, na przykład małogłowia oraz może prowadzić do hipotrofii płodu, a więc zbyt małej masy urodzeniowej, jak na wiek ciążowy.

Noworodki mam borykających się z cukrzycą bardzo często po porodzie również doświadczają wahań stężenia glukozy we krwi, dlatego bardzo ważne jest, abyś nie zatajała żadnych informacji przed personelem szpitala, abyśmy mogli szybko i skutecznie zareagować w razie potrzeby.

Bibliografia:

1. Wender-Ożegowska et al, Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, tom2, nr 5, str. 215–229.
2. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska-Gajewska, Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2008, 4(4), str. 168–173.
3. https://podyplomie.pl/diabetologia/18296,stany-zagrozenia-matki-zwiazane-z-gospodarka-weglowodanowa dostęp: 07.01.2024.
4. https://badaniaprenatalne.pl/choroby-ciaza/hipoglikemia-a-ciaza dostęp: 07.01.2024.