Kaszel w ciąży - położna radzi co stosować i jak się leczyć

Opublikowano: 11.12.2023Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Skąd się bierze uporczywy kaszel? Rodzaje i przyczyny kaszlu

Choć wydawać by się mogło, że kaszel jest zupełnie zbytecznym odruchem, który przynosi jedynie dyskomfort, prawda jest zgoła odwrotna. Jest to bowiem swoista obrona organizmu, dzięki której jesteś w stanie efektywnie pozbyć się śluzu i alergenów, które dostały się do twoich dróg oddechowych. W przypadku choroby atakującej układ oddechowy (oskrzela, krtań, płuca, opłucna), powstaje stan zapalny, który drażniąc zakończenia nerwowe wywołuje odruch kaszlowy. Powszechnie rozpoznaje się dwa jego rodzaje: mokry i suchy kaszel.

Kaszel suchy pojawia się zwykle w przebiegu przeziębienia, w reakcji na podrażnienia i ból gardła w ciąży. Bywa on trudny do opanowania, oraz niestety rzadko kiedy przynosi ulgę. Z czasem, w wyniku gromadzenia się coraz to większych ilości wydzieliny, pojawia się kaszel mokry w wyniku którego możliwe jest odkrztuszanie śluzu, co zazwyczaj przynosi choćby chwilową ulgę.

Kaszel może być również świszczący – objawia się on jako kilkunastosekundowe napady suchego kaszlu o charakterystycznym dźwięku. Jest on typowy dla zapalenia oskrzeli.

W przypadku reakcji alergicznej również może męczyć cię duszący, uporczywy kaszel suchy. Występuje on zwykle jako izolowany objaw, co oznacza, że poza kasłaniem nie powinnaś odczuwać innych typowych dla choroby dolegliwości, takich jak gorączka, czy uczucie ogólnego rozbicia.

Jeśli objawy kaszlu nie są szczególnie dokuczliwe, najczęściej zostają one zwyczajnie zlekceważone przez kobiety ciężarne. Bardzo niesłusznie! Część schorzeń górnych i dolnych dróg oddechowych może bowiem niekorzystnie wpływać na rozwój płodu!

Kaszel w ciąży może sugerować infekcję, ale równie dobrze może być to sygnał alarmowy innych, poważnych chorób, jak np. zapalenie płuc, czy gruźlica, które stanowią zagrożenie dla dziecka.

Zatem jeśli pojawił się u ciebie kaszel w ciąży, który męczy cię już kilka dni, koniecznie udaj się do lekarza, aby wyjaśnić jego przyczynę! To również on będzie w stanie poprowadzić leczenie, którego nigdy nie powinnaś rozpoczynać na własną rękę, szczególnie w pierwszym trymestrze, który stanowi najbardziej wrażliwy okres ciąży. Zachodzi wtedy organogeneza, a więc kształtowanie się wszelkich organów i najważniejszych struktur organizmu płodu. Stosowanie niektórych leków może zaburzać te procesy, dlatego najbezpieczniej jest walczyć z kaszlem naturalnymi sposobami, a wszelkie farmaceutyki stosować pod nadzorem położnej lub położnika prowadzącego twoją ciążę.

Czy kaszel w ciąży występuje częściej? Dlaczego?

W trakcie ciąży, układ immunologiczny przyszłej mamy przechodzi pewne przemiany. Jego aktywność zostaje ograniczona, by uniknąć odrzucenia rozwijającego się płodu, który niejako stanowi “ciało obce”. To z kolei sprawia, że ciężarne stają się bardziej podatne na infekcje – w tym te, które manifestują się kaszlem.

Dodatkowo, w okresie oczekiwania na potomstwo, dochodzi do wzrostu poziomu estrogenów we krwi matki, co wpływa na zwiększoną produkcję śluzu przez błonę śluzową dróg oddechowych. Ten dodatkowy śluz wymusza większą potrzebę odkrztuszania, która stanowi naturalną reakcję organizmu na zaleganie wydzieliny.

Czy kaszel w ciąży jest niebezpieczny dla płodu?

Możesz być spokojna. Nawet jeśli w ostatnim czasie zdarza ci się dużo kaszleć, sama czynność nie powinna zaszkodzić twojemu dziecku. Jest ono przecież bezpiecznie usytuowane w macicy wypełnionej płynem owodniowym, które wspólnie stanowią swoistą poduszkę powietrzną dla wszelkich wstrząsów. W momencie kaszlu twoja przepona porusza się z góry do dołu, co wprawia w malucha w kołysanie.

Jeśli w trakcie kasłania czujesz dyskomfort spowodowany nadmiernym napinaniem brzucha, spróbuj przyłożyć dłoń pod pępkiem i delikatnie ucisnąć powłoki brzuszne, aby zaasekurować wstrząsy.

Uważaj na leki bez recepty!

Jak już wspomniałam kaszel jest jedynie objawem choroby, a nie chorobą samą w sobie. Mimo to, zwykle aby się go pozbyć sięgamy po leki, takie jak tabletki na kaszel, czy syrop. W ciąży, przed zastosowaniem leków, nawet tych bez recepty, powinnaś skonsultować się z lekarzem lub położną, aby uniknąć przyjęcia substancji mogącej stanowić zagrożenie dla dziecka.

Obecnie wiadomo już, które leki w ciąży działające przeciwkaszlowo powinny być bezwzględnie unikane przez przyszłe mamy – wymienię je za chwilę. Istnieje również wiele środków leczniczych, o których działaniu na kobiety ciężarne wciąż nie wiemy zbyt wiele. Jest to spowodowane brakiem testów w grupie kobiet ciężarnych, przez co nie poznany jest wpływ na rozwój płodu – takich leków również powinnaś unikać. Najczęściej są to preparaty opatrzone informacją “Brak dowodów na szkodliwe działanie na płód, ale nie zaleca się stosowania w okresie ciąży i karmienia piersią”. Duża ich część to właśnie powszechnie dostępne leki na kaszel.

Jakie leki na kaszel są zakazane w ciąży?

Dla wielu substancji, zwłaszcza tych stosowanych w lekach, dane dotyczące bezpieczeństwa w ciąży są ograniczone, ponieważ przeprowadzanie badań klinicznych z udziałem kobiet ciężarnych jest etycznie trudne. Z tego powodu zawsze konsultuj się z lekarzem przed stosowaniem jakichkolwiek substancji, aby ocenić potencjalne ryzyko i korzyści dla ciebie i dziecka.

Będąc w ciąży powinnaś unikać preparatów zawierających następujące substancje:

Ibuprofen

W pierwszym i trzecim trymestrze ciąży szczególnie niewskazane jest stosowanie leków zawierających ibuprofen. W drugim trymestrze możesz stosować go jedynie pod nadzorem lekarza i tylko w określonych przypadkach. Ibuprofen może bowiem wpływać negatywnie na rozwój nerek i układu krążenia u płodu, prowadząc do rozwoju wad wrodzonych.

Tabletki do ssania (Tymianek i podbiał)

Niektóre pastylki na kaszel zawierające zioła, takie jak tymianek i podbiał, mogą być potencjalnie niebezpieczne w ciąży ze względu na ograniczoną dostępność danych dotyczących ich bezpieczeństwa. Ponadto, zawierają tymol, który w nadmiarze może prowadzić do silnego zatrucia i wymiotów.

Dekstrometorfan (Acodin, Dexapini, Gripex Max,TussiDrill)

Dekstrometorfan to lek przeciwkaszlowy, który wpływa na ośrodkowy układ nerwowy. Jego bezpieczeństwo w ciąży nie jest w pełni zbadane, a zbyt duża ilość leków z dekstrometorfanem może działać teratogennie na rozwijający się płód.

Butamirat (Sinecod, Supremin, Theraflu Kaszel)

Butamirat to kolejna substancja stosowana w lekach przeciwkaszlowych. Podobnie jak w przypadku dekstrometorfanu, brakuje pełnych danych na temat bezpieczeństwa stosowania tej substancji w ciąży.

Kodeina (Thiocodin, HerbaPini)

Kodeina jest opioidem, który jest przekształcany w organizmie w morfinę. Stosowanie kodeiny w ciąży może wiązać się z ryzykiem dla płodu, zwłaszcza w pierwszym i trzecim trymestrze. Może wpływać na rozwój układu oddechowego u noworodka oraz prowadzić do jego uzależnienia.

Alkaloidy pirolizydynowe

Alkaloidy pirolizydynowe są substancjami obecnymi w niektórych roślinach i ziołach. Są uważane za potencjalnie szkodliwe, ponieważ mogą wywoływać uszkodzenia wątroby i wpływać negatywnie na rozwijający się płód.

Ambroksol, bromheksyna, sulfogwajakol (Ambroksol Hasco, Ambrosan, Herbapect, Thiocodin, Flegamina, Flegatussin)

Ambroksol i bromheksyna są stosowane w lekach wykrztuśnych, a sulfogwajakol w leczeniu chorób dróg oddechowych. Bezpieczeństwo ich stosowania w ciąży nie jest w pełni zdefiniowane, istnieją również dane sugerujące ich teratogenność.

Leki na kaszel dozwolone w ciąży

Na szczęście istnieją również preparaty dla kobiet w ciąży, po które możesz sięgnąć, kiedy dopada cię duszący, ostry kaszel. Są one uznawane za bezpieczne i powinny przynieść ci ulgę w dolegliwościach. Niektóre z naturalnych składników, takie jak Plantaginis folium, Althaeae radix ext., czy Verbasci flos, znane ze swojego działania powlekającego błony śluzowe, można znaleźć w preparatach takich jak Lancetan, Babicum, Syrop prawoślazowy, czy Sirupus Verbasci.

Jeśli jesteś zwolenniczką homeopatii, możesz sięgnąć po:

• Bronchalis–Heel (tabletki podjęzykowe),
• Drosetux (syrop),
• Husteel (krople)
• Oscillococcinum (w granulkach).

Bezpieczeństwo stosowania preparatów homeopatycznych w ciąży jest zazwyczaj uznawane za satysfakcjonujące, jednak (jak w przypadku każdego leku) zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii.

Jak radzić sobie z kaszlem w ciąży? Domowe sposoby

Aby skutecznie radzić sobie z uciążliwym kaszlem w trakcie ciąży, warto sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby z myślą o bezpieczeństwie rozwijającego się dziecka. Nie tylko łagodzą one objawy, ale także minimalizują konieczność przyjmowania leków. Oto, co warto wypróbować:

• W przypadku przeziębienia, herbata z sokiem z malin stanowi doskonałe wsparcie. Jednakże, zachowaj szczególną uwagę w ostatnich miesiącach ciąży, gdyż napój ten działa rozgrzewająco. Ponadto może wywołać akcję skurczową!
• Alternatywnie, skorzystanie z dobroczynnego działania miodu oraz preparatów z propolisu może przynieść ulgę w kaszlu. Olejki eteryczne zawarte w propolisie działają wykrztuśnie, a substancje antybakteryjne skutecznie zwalczają wirusy i bakterie. Propolis jest zawarty w preparatach, takich jak Propolis Forte czy Prenalen Gardło. Zachowaj jednak ostrożność, gdyż u części osób propolis może wywołać silną reakcję alergiczną.
• Dla łagodzenia kaszlu wypróbuj syrop z cebuli, owocu anyżu, czy kopru włoskiego, które nie tylko skutecznie rozrzedzają wydzielinę, ale także działają wykrztuśnie.
• Jeśli duszący kaszel utrudnia ci spokojne przespanie całej nocy, ułóż się na kilku poduszkach, tak, aby głowa spoczywała powyżej reszty ciała.
• Dodatkowo, warto zadbać o lepszy komfort snu poprzez odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniu. W tym celu możesz zastosować nawilżacz powietrza lub układać mokre ręczniki na kaloryferach.

Kaszel w ciąży – kiedy należy udać się do lekarza?

W przypadku, kiedy kaszel  utrzymuje się długo, mimo stosowania domowych środków, kluczowym krokiem jest skonsultowanie się ze specjalistą – zarówno ginekologiem, czy położną, jak i internistą. W razie łagodnej infekcji, lekarz może zalecić bezpieczne dla płodu metody leczenia objawowego, w tym stosowanie domowych sposobów czy leków bezpiecznych do stosowania w ciąży. W celu rozrzedzenia zalegającej wydzieliny w oskrzelach i ułatwienia jej odkrztuszania, sprawdzi się wykrztuśny syrop lub preparaty ziołowe.

W przypadku stwierdzenia bardziej zaawansowanych infekcji, na przykład zapalenia oskrzeli, otrzymasz receptę na leki, w tym nawet antybiotyki. Choć część z nich przenika przez barierę łożyskową do płodu, specjalista dobierze taki preparat, który nie będzie negatywnie wpływał na maluszka.

Bibliografia:

1. https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/pregnancy-complications/cough-cold-during-pregnancy/ [dostęp z dnia 14.11.2023]
2. Briggs G. G., Freeman R. K., Towers C. V., Forinash A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins
3. Erebara, A. Bozzo, P. Einarson, KorenG. (2008). Treating the common cold during pregnancy. Canadian family physician Medecin de famille canadien, 54(5), 687–689.