Nadciśnienie w ciąży – przyczyny skutki, leczenie, powikłania

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Izabela GołdynDrukujUdostępnij

Nadciśnienie tętnicze w ciąży – przyczyny

Przyczyny powstawania nadciśnienia ciążowego nie zostały jeszcze dokładnie poznane. Wiemy, że istnieją pewne czynniki ryzyka, które predysponują do jego wystąpienia. Najczęstsze z nich to:

• wiek: wysokie ciśnienie w ciąży częściej dotyka kobiety po 40 roku życia,
• występowanie równolegle chorób, takich jak: cukrzyca, otyłość, toczeń układowy, nadciśnienie przed ciążą, choroby nerek, zespół antyfosfolipidowy,
• obciążony wywiad położniczy: nadciśnienie tętnicze w poprzedniej ciąży oraz występowanie w najbliższej rodzinie stanu przedrzucawkowego, rzucawki, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu,
• palenie papierosów,
• pierwsza ciąża i ciąża mnoga,
• obciążenia genetyczne.

Pamiętaj, że jeśli występuje u Ciebie którykolwiek z tych czynników, nie musi od razu oznaczać zachorowania. Skłaniają one jednak do uważniejszej profilaktyki i pozwalają na zidentyfikowanie schorzenia.

Nadciśnienie w ciąży – klasyfikacja

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaproponowało następującą klasyfikację nadciśnienia tętniczego w ciąży:

• Nadciśnienie tętnicze przewlekłe. Wartości ciśnienia krwi powyżej 140/90 mmHg występują przed ciążą lub wykryte zostają przed 20. tygodniem ciąży. Jeżeli nadciśnienie występowało przed ciążą, najprawdopodobniej będzie ono obecne również po niej, natomiast na okres ciąży może być konieczność zmiany leków. Nadciśnienie, które pojawiło się w ciąży powinno ustąpić w trakcie porodu.
• Nadciśnienie tętnicze związane z ciążą, w tym stan przedrzucawkowy. Ujawnia się po 20. tygodniu ciąży i utrzymuje się do 6 tygodni po porodzie. Jeśli do tego pojawi się również białko w moczu w ilości większej niż 300 mg na dobę, mówimy o stanie przedrzucawkowym.
• Stan przedrzucawkowy nałożony na przewlekłe nadciśnienie tętnicze towarzyszące ciąży.

Zaklasyfikowanie nadciśnienia do właściwej grupy ma ogromne znaczenie. Pozwala lekarzowi na wdrożenie najodpowiedniejszego leczenia dla danego typu schorzenia.

Wysokie ciśnienie w ciąży - objawy

Pamiętaj, że objawy nadciśnienia tętniczego w ciąży nie zawsze są widoczne i czasem możesz nie zdawać sobie sprawy z występowania choroby. Istnieją jednak pewne alarmujące sygnały, które są niepokojące i powinny skłonić Cię do wizyty u specjalisty.

Niektóre z nich to:

• tępe bóle głowy nasilające się podczas wysiłku,
• zawroty głowy, nawet w pozycji leżącej,
• obrzęki, szczególnie na nogach,
• nudności i wymioty,
• duszność i uczucie kołatania serca.

Jeśli doświadczasz któregoś z wyżej wymienionych symptomów, zmierz sobie ciśnienie w domu i jak najszybciej umów się na konsultację z położną lub lekarzem.

Podwyższone ciśnienie rozkurczowe w ciąży - skutki

Nieleczone nadciśnienie ciążowe może mieć poważne konsekwencje zarówno dla matki, jak i dla płodu. W związku z tym ważne jest, aby kobiety w ciąży dotknięte tym schorzeniem były świadome i na bieżąco monitorowane przez swojego lekarza. Istotne jest również systematyczne przyjmowanie leków i samokontrola.

Skutki nadciśnienia w ciąży można podzielić na matczyne i płodowe:

Matczyne:

• ryzyko zaburzeń ze strony układu krwionośnego,
• zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy ciążowej,
• niewydolność nerek,
• zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego,
• wystąpienie zespołu HELLP (w dalszej części teksu szczegółowo omówimy to zagadnienie).

Płodowe:

• ryzyko wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrostu płodu i wcześniactwa,
• zwiększone prawdopodobieństwo wad u dziecka,
• ryzyko powikłań okołoporodowych, takich jak przedwczesne oddzielenie łożyska lub niedotlenienie płodu.

Nadciśnienie ciężarnych - leczenie

Łagodne nadciśnienie zazwyczaj nie wymaga hospitalizacji i może być leczone w domu. Podstawą terapii nadciśnienia tętniczego jest leczenie niefarmakologiczne. Aby zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z nadciśnieniem konieczna jest zmiana trybu życia.

Zdrowe nawyki żywieniowe, takie jak stosowanie pełnowartościowej diety, unikanie tłustych pokarmów i kofeiny mogą skutecznie pomóc Ci w utrzymaniu odpowiednich wartości ciśnienia tętniczego krwi. Oczywiście pod żadnym pozorem nie powinnaś w ciąży spożywać alkoholu oraz palić papierosów.

Ogranicz aktywność fizyczną i unikaj stresu. Odpoczywaj w pozycji na lewym boku oraz dobrze się wysypiaj, aby wesprzeć procesy regeneracyjne w organizmie. Pamiętaj również o regularnej samokontroli wartości ciśnienia tętniczego. Systematycznie uczęszczaj na wizyty lekarskie oraz wykonuj zlecone badania laboratoryjne i badania moczu.

Jak podaje Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, przy wartościach ciśnienia powyżej 140/90 mmHg u kobiet z nadciśnieniem indukowanym ciążą bez obecności białka w moczu, zaleca się wprowadzenie terapii farmakologicznej lekami hipotensyjnymi. Nie martw się o bezpieczeństwo podczas ich stosowania – specjaliści zlecają te, które są dedykowane dla kobiety w ciąży i nie stanowią zagrożenia dla rozwijającego się płodu.

Lekiem pierwszego rzutu jest metyldopa, ale nie wszystkie ciężarne dobrze ją tolerują. W takim przypadku lekarz może zadecydować o zmianie na inny preparat. Pamiętaj o przyjmowaniu ich zgodnie z zaleceniami.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące najwłaściwszego postępowania w ciąży powikłanej nadciśnieniem tętniczym, zawsze możesz skonsultować się ze specjalistą: położną lub lekarzem. Przeczytaj także: Przepuklina pępkowa w ciąży - przyczyny, objawy, skutki, leczenie.

Nadciśnienie w ciąży – powikłania

Nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do konsekwencji, w tym do powikłań okołoporodowych, które są niebezpieczne dla zdrowia i życia matki oraz dziecka.

Ciężka postać nadciśnienia ciążowego kojarzona jest ze stanem przedrzucawkowym (preeklapmsja) i rzucawką. Objawami towarzyszącymi preeklampsji są białkomocz i obrzęki. Rzucawka to stan, kiedy do wyżej wymienionych symptomów dołączają również drgawki toniczo-kloniczne (nagłe, bezwładne ruchy kończyn przebiegające z napięciem mięśni całego ciała) oraz utrata przytomności.

Oba schorzenia są bardzo niebezpieczne dla matki i płodu. Mogą doprowadzić m.in. do przedwczesnego oddzielenia się łożyska i komplikacji okołoporodowych, dlatego tak ważne jest pozostawanie pod opieką doświadczonego lekarza i stosowanie się do jego zaleceń.

Do wcześniej wspomnianych możliwychpowikłań nadciśnienia ciążowego należy dodać zespół HELLP. Jest to złożona jednostka chorobowa, na którą składa się hemoliza składników krwi, podwyższona wartość enzymów wątrobowych i małopłytkowość. Nie martw się jednak na zapas, ponieważ choroba ta dotyczy ok. 0,5% wszystkich ciąż (BMC Pregnancy and Childbirth, 2009). Występuje więc bardzo rzadko.

Główne objawy zespołu HELLP:

• nudności,
• niecharakterystyczne bóle brzucha (w jego górnej prawej części, tkliwość skóry),
• bóle głowy,
• zaburzenia widzenia.

Diagnostyka opiera się na wykonaniu badań laboratoryjnych, m.in. morfologii, badań krzepliwości, badań biochemicznych enzymów wątrobowych i bilirubiny, jonogramu, glukozy, mocznika i kwasu moczowego, badania ogólnego moczu.

W przypadku wystąpienia zespołu HELLP najczęściej konieczne okazuje się przedwczesne ukończenie ciąży cięciem cesarskim.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży – kiedy warto udać się do szpitala?

Każdy niepokojący objaw powinnaś konsultować ze specjalistą. Dotyczy to szczególnie symptomów związanych z podwyższonym ciśnieniem rozkurczowym w ciąży. Dlatego świadomość schorzenia oraz właściwa reakcja na występujące objawy może skutecznie ograniczyć ryzyko niebezpiecznych powikłań u matki i płodu.

Udaj się do szpitala, kiedy doświadczysz:

• silnych bóli głowy,
• krwawienia z dróg rodnych,
• zaburzeń widzenia i ostrych zawrotów głowy
• regularnych skurczów macicy przed terminem porodu
• niepokojących bólów brzucha

Pamiętaj, aby przy przyjęciu mieć ze sobą całą dokumentację medyczną.

Oczywiście może okazać się, że towarzyszące objawy nie wskazują na żadne poważne powikłanie, lecz dla bezpieczeństwa najlepiej będzie, jeżeli skonsultujesz je z lekarzem.

Nadciśnienie ciążowe – profilaktyka

Jeśli Twój ginekolog uzna, że znajdujesz się w grupie ryzyka, może zalecić Ci również stosowanie profilaktyki nadciśnienia. Nie martw się, ponieważ jest to rutynowe działanie stosowane w przypadku wystąpienia czynników ryzyka choroby.

Prewencja farmakologiczna obejmuje przyjmowanie preparatów z kwasem acetylosalicylowym przed 16. tygodniem ciąży. Leki te dostępne są w każdej aptece, dlatego nie będziesz mieć problemu z ich dostępnością.

Specjalista na wizycie ciążowej na pewno zwróci również uwagę na profilaktykęniefarmakologiczną, która obejmuje stosowanie zdrowej diety, bogatej w warzywa, owoce i produkty pełnowartościowe. Pamiętaj, że w ciąży zakazane jest picie alkoholu i palenie papierosów. Lekarz porozmawia z Tobą też o kontroli masy ciała i odpowiednim przyroście kilogramów w trakcie trwania ciąży.

Zadbaj o odpowiednią ilość snu. Stosuj lekką aktywność fizyczną dopasowaną do Twoich możliwości i stanu zdrowia, a przede wszystkim – unikaj stresu i odpoczywaj. Przez całą ciążę aktywnie korzystaj z opieki lekarza ginekologa i stosuj się do jego zaleceń. Regularnie wykonuj również zlecone badania krwi i moczu.

Takie postępowanie korzystnie wpłynie na Twoją ciążę i ograniczy ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Bibliografia:

1. Postępowanie w nadciśnieniu tętniczym u kobiet w ciąży. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie i odległe rokowanie. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019 tom 4(2): 43–111
2. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/75611,nadcisnienie-tetnicze-u-ciezarnych
3. https://podyplomie.pl/medycyna/10634,nadcisnienie-tetnicze-u-kobiet-w-ciazy
4. Pasiński J: Nadciśnienie tętnicze w ciąży. w: (red.) Kaowicz-Bilińska A., Kowalska-Koperek U: Najczęstsze Powikłania Ciąży Część I, 2022 8(1): 66-82
5. Oleszczuk J., Leszczyńska-Gorzelak B., Mierzyński R. Nadciśnienie tętnicze w: (red.) Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia Tom 1. PZWL 2015(2): 222-238
6. Haram K., Svendsen E., Abildgaard U.: The HELLP syndrom: Clinical issues and management. A Review. BMC Pregnancy Childbirth, 2009: 9-8