Nadżerka szyjki macicy w ciąży – objawy, przyczyny, leczenie
Słowo nadżerka, usłyszane na wizycie u lekarza ginekologa, może wywołać lekki niepokój lub lawinę przerażonych myśli o chorobach nowotworowych – niepotrzebnie! Nadżerka szyjki macicy jest częstą przypadłością u kobiet w ciąży, której przyczynę powstania upatruje się w nieleczonym procesie zapalnym spowodowanym przez różne patogeny, na które organizm ciężarnej jest szczególnie wrażliwy. Z czego bierze się nadżerka? Jak rozpoznać, że ma się nadżerkę? Czy nadżerka w ciąży jest groźna?
Z tego artykułu dowiesz się:
Szyjka macicy
Wszyscy o niej słyszeli, ale nie każdy widział, prawda? Szyjka macicy stanowi fragment układu rozrodczego każdej kobiety i znajduje się w górnym odcinku pochwy, będąc niejako przewodem do macicy. Ma rurkowaty kształt o długości mniej więcej 3 do 5 cm.
Jej część pochwowa zbudowana jest z wielowarstwowego nabłonka płaskiego, a jej wnętrze tworzy jednowarstwowy nabłonek gruczołowy. To właśnie ewentualne zmiany w nabłonkach badane są podczas cytologii i kolposkopii.
Pomimo swoich małych rozmiarów, szyjka macicy pełni bardzo ważne funkcje:
- stanowi ujście dla krwi miesiączkowej,
- w czasie dni płodnych jej śluz odżywia plemniki i ułatwia im dostanie się do macicy,
- wytwarzając gęsty śluz, tworzy barierę dla drobnoustrojów i chroni przed zakażeniem macicę, jajowody i jajniki,
- w czasie ciąży zamyka się szczelnie za sprawą czopa śluzowego, chroniąc rozwijający się płód,
- podczas porodu skraca się, zgładza i rozwiera, aby ułatwić dziecku wydostanie się na świat.
Zdrowa szyjka macicy jest istotnym elementem ułatwiającym zapłodnienie i donoszenie ciąży. Dlatego tak ważne jest, aby planowanie ciąży rozpocząć od zbadania swojego stanu zdrowia – badania krwi, moczu, cytologia. Zawsze łatwiej zaplanować ewentualną terapię przed niż na początku ciąży.
Nadżerka szyjki macicy – co to jest?
Słowo nadżerka dotyczy ubytku komórek nabłonkowych w tkance, nie tylko w szyjce macicy, ale również w innych organach, np. żołądku (wrzody) czy w ustach (afty, zajady w kącikach ust). Przyjęło się jednak, że termin ten jest najczęściej stosowany w przypadku szyjki macicy.
Jest jeszcze druga sprawa, mianowicie stosowanie naprzemienne nazwy ektopii i nadżerki – nie są to te same zjawiska! Jak już wspominałam, nadżerka to ubytek nabłonka, natomiast ektopią określa się obecność nabłonka gruczołowego w obrębie szyjki macicy, zamiast nabłonka płaskiego.
W znakomitej większości przypadków u kobiet pojawia się właśnie ektopia. O ile nie występuje wraz ze stanem zapalnym, nie wymaga żadnego leczenia i właściwie nie daje żadnych objawów. Niestety lekarze bardzo często niegroźną ektopię nazywają nadżerką, powodując niepotrzebny stres u pacjentek. Dopiero po dalszych badaniach, takich jak np. kolposkopia, można rozróżnić te dwa stany.
W terminologii medycznej rozróżniamy dwa rodzaje nadżerek: prawdziwą i rzekomą. Nadżerka prawdziwa jest małym ubytkiem nabłonka na szyjce macicy, natomiast nadżerka rzekoma jest elementem dysplazji, czyli zmiany nabłonków lub przemieszczenie się nabłonka z wnętrza kanału szyjki macicy na zewnątrz (konieczna dalsza diagnostyka w kierunku raka szyjki macicy).
Nadżerka szyjki macicy – przyczyny
Nadżerka jest stosunkowo łatwa do wykrycia podczas badania ginekologicznego. Miejsce jej powstania jest zaczerwienione i ma nierówną powierzchnię. Najczęściej można również rozpoznać toczący się stan zapalny.
Nadżerka prawdziwa może być wywołana przez:
- mikrourazy (np. podczas stosunku płciowego)
- zmiany hormonalne (stąd nadżerka w ciąży),
- stosowanie antykoncepcji (tabletki, pianki dopochwowe)
- stany zapalne pochwy wywołane bakteriami, wirusami czy grzybami,
- umieszczanie ciał obcych w pochwie (tampony).
Najbardziej narażone na pojawienie się nadżerki są młode kobiety, panie stosujące antykoncepcję oraz kobiety w ciąży. Nadżerka w ciąży pojawia się bardzo często ze względu na ogrom zmian hormonalnych, zachodzących w tym czasie w organizmie matki.
Czy ciąża goi nadżerkę? Na początku ciąży niewidoczna i bezobjawowa nadżerka, może z biegiem czasu i wiekiem ciążowym się powiększać i dawać swoiste objawy, a więc odpowiedź na pytanie brzmi nie. Ponad to, jeżeli nadżerka w ciąży wiąże się ze stanem zapalnym, należy zastosować odpowiednią farmakoterapię.
Czy może utrudniać zajście w ciążę? Niestety tak. Zapłodniona komórka zagnieżdża się wprawdzie w macicy, ale musi najpierw dojść do zapłodnienia, co może utrudnić obecny problem z szyjką macicy. Planowanie ciąży to nie tylko wyliczanie terminu, ale również zadbanie o swój stan zdrowia przed zapłodnieniem.
Objawy nadżerki
Wspomniana wcześniej ektopia, która często mylnie nazywana jest nadżerką, jest na ogół stanem fizjologicznym (dotyka około 1/3 populacji kobiet) i przebiega bezobjawowo. Nadżerka natomiast wymaga bliższej obserwacji lub poszerzonej diagnostyki, aby w porę zatrzymać proces tworzenia się raka szyjki macicy.
Typowe objawy nadżerki to:
- ból lub uczucie dyskomfortu w podbrzuszu,
- ból podczas stosunku,
- krwawienia kontaktowe (po stosunku),
- krwawienie lub plamienie między miesiączkami,
- krwawienie z nadżerki w ciąży,
- zwiększona ilość wydzieliny w pochwie,
- żółte bądź zielone upławy o nieprzyjemnym zapachu,
- ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
W czasie ciąży często mamy do czynienia z nadżerkami szyjki macicy i najczęściej są całkowicie bezobjawowe. Jeżeli jednak pojawi się u ciebie plamienie lub krwawienie z nadżerki w ciąży, udaj się do swojego lekarza ginekologa, który zaleci wykonanie badań i zaproponuje odpowiednią dla ciebie farmakoterapię.
Nie wpadaj jednak od razu w panikę! Nadżerka sama w sobie nie stanowi zagrożenia dla płodu. Zawsze obawiamy się przyczyny jej powstania: mechanicznie powstała nadżerka nie stanowi zagrożenia w ciąży, a jedynie ta spowodowana przez drobnoustroje może przyczynić się do nieprzyjemnych konsekwencji dla ciebie i dziecka. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnostyka.
Diagnostyka nadżerki
Pierwszym krokiem w diagnostyce nadżerki i zmian na szyjce macicy jest badanie cytologiczne. Polega ono na pobraniu komórek nabłonka z szyjki macicy specjalnie stworzoną do tego szczoteczką cytologiczną. Więcej szczegółów na temat cytologii w ciąży znajdziesz tutaj.
Pamiętaj! Cytologię powinnaś wykonywać raz do roku, niezależenie od tego czy coś ci dolega, czy nie. Profilaktyka przede wszystkim!
Kolejnym krokiem jest wykonanie testu na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), gdyż jego nosicielstwo znacząco zwiększa prawdopodobieństwo rozwinięcia się zmian nowotworowych.
Jest jeszcze jedno bardzo fajne i bezbolesne badanie – kolposkopia. Przy użyciu kolposkopu lekarz ogląda wnętrze pochwy i szyjkę macicy, co stanowi ogromną pomoc w diagnostyce nadżerek i różnych infekcji intymnych.
Jak naturalnie wyleczyć nadżerkę?
Nie ma niestety żadnych metod naturalnych na wyleczenie nadżerki. Jeżeli masz skłonności do powracających nadżerek, zastanów się, co może ich przyczyną i zmień swoje przyzwyczajenia. Zamiast tamponów używaj podpasek, skonsultuj się ze swoim ginekologiem, aby dobrać odpowiednią antykoncepcję dla ciebie, dbaj o prawidłową higienę intymną, aby nie dopuścić do żadnych zakażeń drobnoustrojami – przeczytaj, jaki wybrać płyn do higieny intymnej w ciąży.
Decyzję o sposobie terapii podejmuje zawsze lekarz ginekolog, a ma w czym wybierać:
- farmakoterapia – leki przeciwzapalne i zwalczające przyczynę infekcji (bakterie, wirusy i grzyby), jest to jedyna forma leczenia dozwolona w ciąży,
- kriokoagulacja – zamrażanie nadżerki przy użyciu ciekłego azotu,
- fotokoagulacja – wypalona nadżerka przy pomocy lasera,
- elektrokonizacja – wycięcie zmiany przy pomocy specjalnej pętli elektrycznej; zabieg ten jest bardziej inwazyjny od poprzednich i robiony jest w znieczuleniu,
- chirurgiczne usunięcie zmiany.
Usunięcie nadżerki a zajście w ciążę
Czy może utrudniać zajście w ciążę wyleczona już, wypalona nadżerka? Tak, z powodu powstałych blizn na szyjce macicy. Dlatego też te inwazyjne metody, jak zamrażanie nadżerki, fotokoagulacja czy elektrokonizacja pozostawia się na czas po porodzie.
Twoim zadaniem przed ciążą jest dokładna diagnostyka i ewentualne wyleczenie zmian. Zdrowy organizm znacznie łatwiej poradzi sobie z ciążą i nie przysporzy ci niepotrzebnych zmartwień. Koniecznie sprawdź: Badania przed ciążą, które warto wykonać.
Jeżeli nadżerka została wykryta już w ciąży, to stosujemy tylko farmakoterapię, aby nie naruszać szyjki macicy zabiegami i nie ryzykować przedwczesnymi porodami czy poronieniami. Sama nadżerka nie zagraża ciąży, a jedynie patogeny odpowiedzialne za jej powstanie.
Każdy przypadek może być inny, dlatego nie wahaj się i konsultuj się ze swoim ginekologiem prowadzącym ciążę jeżeli najdą cię jakiekolwiek wątpliwości.
Bibliografia:
- G. H. Bręborowicz, Położnictwo, tom 1, wydanie III, red. naukowa G.H. Bręborowicz, K. Czajkowski, Warszawa 2020.
- W. Rokita, Wartość diagnostyczna cytologii i kolposkopii u kobiet ze śródnabłonkową neoplazją szyjki macicy, Ginekologia Polska, 2011, 82, str. 607–611.
- https://lekarzebezkolejki.pl/blog/nadzerka-objawy-i-leczenie-czy-nadzerka-zagraza-ciazy/w-1209 dostęp: 10.03.2024 r.
- https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/nadzerka-w-ciazy dostęp: 10.03.2024 r.