Skurcze w ciąży – jak odróżnić przepowiadające od porodowych?
Mówisz poród, myślisz skurcze. A czy wiesz, co się dzieje w sytuacji, gdy do terminu porodu jeszcze daleka droga, a ty odczuwasz skurcze brzucha? Pierwsze skurcze w czasie ciąży mogą pojawić się znacznie wcześniej niż się tego spodziewasz. Jesteś już blisko terminu porodu, odczuwasz skurcze macicy, ale nie prowadzą one do porodu – to też jest zupełnie normalne. Co powoduje skurcze macicy w ciąży? Jak odczuwa się skurcze macicy w ciąży? Jak odróżnić skurcze przepowiadające od porodowych?
Z tego artykułu dowiesz się:
Co to są skurcze ciążowe?
Po zapłodnieniu w jajowodzie komórka jajowa przesuwa się do macicy, aby tam znaleźć idealne miejsce do rozwoju zarodka. Przez całą ciążę macica staje się najlepszym środowiskiem do wzrostu płodu, aby na koniec ciąży doprowadzić do porodu. Zbudowana jest ona z:
- błony surowiczej (omacicze),
- błony mięśniowej (śródmacicze),
- błony śluzowej (wmacicze).
Zapewne domyślasz się już po samych nazwach, gdzie znajduje się która błona. Dzisiaj skupimy się na tej środkowej – błonie mięśniowej, zwanej również myometrium. Jest to najgrubsza warstwa ścian macicy, tworzy tak zwany mięsień maciczny i to właśnie ona odpowiedzialna jest za skurcze brzucha.
Myometrium kurczy się co miesiąc, kiedy nie jesteś w ciąży, powodując bóle menstruacyjne, jest odpowiedzialne za skurcze w ciąży i skurcze prowadzące do porodu.
Teraz wyjaśnijmy sobie co to są skurcze. Jak zapewne dobrze wiesz, mogą one dotyczyć wszystkich mięśni w twoim organizmie. Podczas skurczu dochodzi do skracania się mięśnia, a jego napięcie może być nieprzyjemne, a nawet bolesne.
Komórki mięśniowe macicy doprowadzają do dwóch mechanizmów: retrakcji i dystrakcji. Pierwszy z nich polega na skracaniu się włókien mięśniowych, a drugi – na wydłużaniu. Retrakcję obserwuje się w trzonie macicy (górnej części narządu), a dystrakcję w dolnym odcinku macicy. Prawidłowe działanie tych mechanizmów jest podstawowym warunkiem udanego przebiegu porodu.
Co powoduje skurcze macicy w ciąży?
W odróżnieniu od mięśnia sercowego, każda z komórek w macicy może brać udział w tak zwanej generacji prądu czynnościowego – pobudzenie może powstać w każdej części macicy, a przejaw samoistnej czynności skurczowej możliwy jest do zarejestrowania w trakcie całego okresu bycia w ciąży.
Pierwsze skurcze w czasie ciąży różnią się od tych występujących w 20. tygodniu ciąży, przepowiadających, porodowych czy poporodowych przede wszystkim amplitudą, czyli nasileniem. Skurcze w ciąży dzieli się także pod względem częstotliwości ich występowania, długości trwania i kierunku pojawiania się.
Skurcze ciążowe mają jedno główne zadanie – przygotować twoją macicę do porodu. Jakie uczucie towarzyszy pierwszym skurczom? Prawdopodobnie w ogóle ich nie odczujesz. Tutaj uwaga – jeżeli w pierwszym trymestrze ciąży pojawią się bóle i silne skurcze brzucha, skonsultuj się ze swoim ginekologiem, aby sprawdzić czy z ciążą jest wszystko w porządku oraz czy dolegliwości nie wskazują na jakieś problemy zdrowotne. Sprawdź również: Ból podbrzusza w ciąży – jakie przyczyny, co oznacza?
Od kiedy możesz odczuwać skurcze? Już w 20. tygodniu ciąży możesz poczuć delikatną czynność skurczową mięśnia macicy. Będą to nieregularne, przypadkowo pojawiające się skurcze, które pojawiają się powoli i samoistnie przechodzą. Poznaj także Jakie są fazy porodu naturalnego.
Jak wygląda skurcz w ciąży?
Jak już wspominałam wyżej, w czasie trwania całej ciąży rodzaje skurczów i ich odczuwanie będą się zmieniać. Wyróżniamy trzy rodzaje skurczów:
- skurcze Alvareza
- skurcze Braxtona-Hicksa
- skurcze porodowe.
Skurcze Alvareza
Skurcze pojawiające się na początku ciąży to tak zwane skurcze Alvareza, które zostały zidentyfikowane już na początku 50. lat. Uważa się, że spowodowane są obecnością prostaglandyn w macicy, które prowadzą do rozciągania się włókien mięśniowych macicy.
Są one krótkie, z niską amplitudą (0,2 – 0,4 kPa), o dużej częstotliwości (nawet 20 skurczów na 10 minut), ale większość z was w ogóle ich nie odczuje. Jest to zjawisko absolutnie fizjologiczne i nie stanowi zagrożenia dla przebiegu ciąży.
Skurcze Braxtona-Hicksa
W 1872 roku położnik John Braxton-Hicks zbadał i opisał nasz kolejny na liście rodzaj skurczów. To właśnie jego nazwiskiem określa się skurcze przepowiadające. Skurcze Braxtona-Hicksa mogą pojawić się już po 20. tygodniu ciąży, ale częściej są one odczuwalne bliżej terminu porodu i dlatego, są one często mylone ze skurczami porodowymi.
Ich amplituda jest wyższa niż skurczów Alvareza (2 – 4 kPa), ale częstotliwość zmniejsza się do jednego lub dwóch skurczów na godzinę. Ten rodzaj skurczów ma przygotować organizm ciężarnej do porodu, jednak nie prowadzi do rozpoczęcia się akcji porodowej.
Jak odczuwa się skurcze przepowiadające? To zależy od twojego organizmu i progu bólu. Niektóre ciężarne twierdzą, że czują tylko napinanie się brzucha, co w zasadzie nie boli. Inne z was zgłaszają pobolewanie podbrzusza, podobne do tego, jakie uczucie towarzyszy miesiączce. O twardnieniu brzucha w ciąży przeczytasz tutaj.
Czy skurcze przepowiadające bolą? Od każdego organizmu zależy, jak się je odczuwa i czy powstałe napięcie sprawia ból czy tylko dyskomfort. Zdarza się, że ciężarne mylą skurcze przepowiadające ze skurczami porodowymi, ponieważ odczuwają bardzo silne dolegliwości.
W takim razie, jak rozpoznać, które skurcze są już tymi porodowymi? Skurcze przepowiadające mają stałe natężenie, a więc od kiedy się rozpoczną, ich odczuwanie nie będzie coraz bardziej bolesne. Dodatkowo częstość napinania się brzucha nie zwiększa się – przerwy między skurczami są cały czas takie same albo dłuższe.
Pamiętaj jednak, jeżeli nie jesteś jeszcze w terminie porodu, a skurcze nasilają się, pojawiło się krwawienie z dróg rodnych lub pękł pęcherz płodowy musisz koniecznie udać się do szpitala, gdyż te symptomy mogą grozić porodem przedwczesnym.
Skurcze porodowe
Ten rodzaj skurczów różni się od poprzednich przede wszystkim tym, że prowadzi do postępu porodu. Aby można było mówić o postępie, należy ocenić skracanie się i rozwieranie szyjki macicy. Prawidłowy skurcz porodowy rozpoczyna się w okolicy łączenia się jajowodów z macicą i rozprzestrzenia się po całym narządzie.
W I okresie porodu skurcze występują jeszcze dość rzadko – około dwóch trzech na 15 minut, aby później zwiększać swoją częstotliwość. Skurcze parte to już nawet 4 skurcze w ciągu 10 minut! Jednak one wspomagane są jeszcze tłocznią brzuszną i prowadzą do rodzenia się maluszka na świat. Częstotliwość skurczy porodowych widoczna jest w zapisie KTG. Więcej o porodzie przeczytasz w artykule: Jak wygląda poród?
Skurcze porodowe mają swoje charakterystyczne cechy:
- występują już regularnie (na początku co 30 minut, jednak po jakimś częstotliwość skurczy porodowych zwiększa się),
- czas ich trwania wydłuża się (początkowo trwające 30 sekund, mogą pojawiać się na 90 sekund),
- zaczynają się w górnej części brzucha i schodzą ku dołowi,
- często promieniują do pachwin, ud i części lędźwiowej kręgosłupa,
- powodują rozwieranie się szyjki macicy i skracanie mięśni macicy,
- może towarzyszyć im wydalanie czopa śluzowego lub pęknięcie pęcherza płodowego i sączenie się płynu owodniowego,
- są zdecydowanie bolesne.
Jak rozpoznać skurcze porodowe i jak się je odczuwa?
Przede wszystkim musisz zaobserwować częstotliwość ich występowania. Skurcze porodowe nie ustępują, a przerwy między nimi nie wydłużają się, tylko skracają. Czas trwania samego skurczu również się wydłuża i przybierają z biegiem czasu na sile.
Do liczenia skurczów bardzo przydatne są aplikacje na smartfony, w których zaznaczasz moment rozpoczęcia się skurczu i moment odpuszczenia. Kiedy zauważysz postęp w tych wszystkich parametrach, skonsultuj się ze swoją położną, która doradzi ci, czy powinnaś już jechać do szpitala, czy jeszcze masz trochę czasu.
Do szpitala powinnaś się zgłosić, gdy skurcze występują co około 7 minut. Nie zwlekaj jednak, jeżeli pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy, jak na przykład krwawienie z dróg rodnych lub odpływanie zielonego płynu owodniowego. Więcej szczegółów znajdziesz w artykule: Objawy porodu – położna wyjaśnia, kiedy jechać do szpitala.
W trakcie skurczu skup się na prawidłowym oddychaniu, bądź aktywna i korzystaj z chwili relaksu w przerwach bez bólu.
BIBLIOGRAFIA:
- G. H. Bręborowicz, Położnictwo, tom 1, wydanie III, red. naukowa G.H. Bręborowicz, K. Czajkowski, Warszawa 2020.
- J. Ziętek, et al., Aktywność mechaniczna i elektryczna macicy. Część I. Monitorowanie skurczów, Ginekologia Polska, 2008, 79, str. 791–797.
- https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/skurcze-porodowe-co-warto-wiedziec-na-ich-temat dostęp: 5.11.2023 r.
- https://www.medonet.pl/zdrowie/pytania-do-lekarzy,o-czym-swiadcza-skurcze-macicy-,porada,80285506.html dostęp: 5.11.2023 r.