Swędzenie skóry w ciąży – położna radzi, co można zrobić

Opublikowano: 04.03.2024Autor: Paulina AmbroziakDrukujUdostępnij

Swędzenie skóry w ciąży – przyczyny

Czy wiedziałaś o tym, że prawie 90% kobiet zmaga się z istotnymi problemami w czasie ciąży, związanymi z największym narządem naszego organizmu, czyli skóry? Sytuacja dotyczy całej skóry, nie tylko stóp czy brzuszka, chociaż w tych rejonach pojawia się najczęściej. Jak sobie z tym radzić? Przede wszystkim znaleźć przyczynę i wdrożyć odpowiednie kroki pielęgnacyjne lub leczenie, zwłaszcza w 3 trymestrze ciąży.

Fizjologiczne zmiany całej skóry skorelowane są przede wszystkim ze zmianami hormonalnymi, zachodzącymi w twoim organizmie. Należą do nich: zmiany barwnikowe, zmiany naczyniowe, osłabienie włosów, suchość skóry oraz rozstępy.

Z definicji, świąd skóry jest to występowanie nieprzyjemnego odczucia, które niejako zmusza nas do intensywnego drapania się. Dolegliwość ta najczęściej pojawia się w 3 trymestrze ciąży, a okres nasilenia objawów przypada między 6. a 9. miesiącem ciąży. Niekiedy sucha i swędząca skóra może zacząć dokuczać już w 1 trymestrze, jednak jest ta sytuacja zwykle do szybkiego opanowania.

Świąd skóry może zostać wywołany przez różne czynniki egzogenne (zewnętrzne) oraz endogenne (wewnętrzne), do których zaliczamy:

• czynniki fizyczne: przegrzanie, przemarznięcie, wysuszenie, narażenie na zbyt duże promieniowanie UV, poparzenie,
• czynniki chemiczne: stosowanie niewłaściwych leków lub nieodpowiednich kosmetyków,
• czynniki biologiczne: alergie i choroby o podłożu autoimmunologicznym, takie jak pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, liszaj, opryszczkowate zapalenie skóry,
• infekcje bakteryjne lub grzybicze,
• choroby odzwierzęce: pasożyty, piodermie, wszawica, świerzb czy reakcje na ukłucia i ukąszenia,
• nieprawidłowe wartości kwasów żółciowych,
• metabolity kwasu arachidonowego (np. hormony tkankowe, które promują stan zapalny, jako działanie układu odpornościowego).

Świąd brzucha w ciąży

Przyczyny dokuczliwego świądu w czasie ciąży, jak i po porodzie, jak już wiesz, mogą być różne. Najczęściej spotykany jest właśnie świąd brzucha w ciąży, ze względu na procesy adaptacyjne skóry do powiększającej się macicy i wzrostu masy ciała. Tak, rozstępy niestety swędzą w początkowej fazie.

Nieprzyjemne swędzenie może zostać również wywołane przez noszenie nieodpowiedniej jakości ubrań. Nie dość, że sztuczny materiał sam w sobie podrażnia skórę, to dodatkowo powoduje intensywne pocenie się ciała. Poprzez nadmierną potliwość może dojść do złuszczenia się naskórka, który ma za zadanie chronić skórę lub nawet do odparzeń.

Clou sukcesu to prawidłowa higiena i pielęgnacja ciała w ciąży. Ważna jest nie tylko skóra brzucha, czy skóra nóg, ale również cała okolica intymna. Świąd sromu i okolic płciowych wiąże się z niewłaściwą higieną, reakcjami uczuleniowymi, wysuszeniem błon śluzowych czy jakąś toczącą się infekcją. Zobacz również artykuł: Infekcja intymna w ciąży.

Co zrobić, gdy swędzi skóra w ciąży

Gdy dopadnie cię ta przykra dolegliwość, zwróć najpierw uwagę na możliwe przyczyny pojawienia się swędzenia. Możliwe, że sama dojdziesz do tego, co jest problemem i poradzisz sobie znakomicie sama, wykluczając jakiś pokarm lub zmieniając kosmetyk.

Jeżeli świąd jest prawdopodobnie konsekwencją jakiejś choroby skórnej, musisz udać się do lekarza, który na podstawie dokładnego badania podmiotowego i przedmiotowego, skieruje cię na dodatkowe badania i wprowadzi odpowiednie leczenie.

Jeżeli nie tylko tobie w domu dokucza świąd, to najprawdopodobniej wystąpiła u ciebie i domowników tzw. dermatoza pasożytnicza, czyli wpadliście w pułapkę świerzbu, wszawicy lub grzybicy – dla potwierdzenia wykonuje się badanie mykologiczne, polegające na pobraniu fragmentu skóry lub paznokcia do badania.

W sytuacji, gdy świąd skóry dotyczy niemal całego ciała i ciężko zlokalizować konkretne miejsce, możliwym jest, że dotknęło cię jakieś schorzenie układowe. Co zrobić, gdy swędzi skóra na całym ciele? Koniecznie udaj się do lekarza – niezbędne jest wykonanie rozszerzonych badań:

• morfologia krwi z rozmazem,
• rentgen klatki piersiowej,
• badanie funkcji wątroby (bilirubina),
• badanie funkcji nerek (mocznik i kreatynina),
• stężenie glukozy,
• hormony tarczycy,
• badanie ogólne moczu,
• test na krew utajoną w kale.

Taki uogólniony świąd ciała może być swoistą reakcją na leki, wyzwalających histaminę, np. morfina, papaweryna, kodeina lub leki wywołujące cholestaza, np. estrogeny, progestageny czy amiodaron (stosowany przy zaburzeniach rytmu serca).

Jak rozpoznać cholestazę w ciąży?

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (ICP) jest chorobą ściśle powiązaną z ciążą. Ustępuje ona samoistnie w okresie połogu, jednak niestety zazwyczaj objawia się ponownie w kolejnych ciążach. Dotyka częściej starsze ciężarne, pojawia się w ciążach wielopłodowych i najczęściej do zaburzeń wątroby dochodzi w 3 trymestrze ciąży. Sprawdź koniecznie: Trzeci trymestr ciąży – dolegliwości, badania, zalecenia.

Cholestaza jest to choroba wątroby, która charakteryzuje się wydzielaniem nadmiernej ilości kwasów żółciowych, co przejawia się świądem skóry. Najczęściej swędzi skóra na dłoniach, przedramionach, skóra nóg, przede wszystkim podeszwy stóp, a dolegliwość nasila się wieczorem.

Leczenie cholestazy opiera się głównie na:

• doustnej podaży kwasu ursodeoksycholowego, który wypiera toksyczne kwasy żółciowe,
• uldze w irytujących objawach,
• stosowaniu lekkostrawnej diety,
• kontroli stanu płodu.

Dla kobiety ciężarnej choroba ta nie stanowi zagrożenia, jednak cholestaza może niestety przyczynić się do porodu przedwczesnego (19-60%) lub nawet do wzrostu ryzyka obumarcia płodu (1-4%) z powodu niedotlenienia maluszka lub niewydolności łożyska.

Dlatego potwierdzona cholestaza jest wskazaniem do ukończenia ciąży przed 40. tygodniem ciąży, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji – najczęściej około 36–38 tygodnia ciąży, w zależności od nasilenia objawów i stężenia kwasów żółciowych.

Jeżeli zauważysz u siebie nasilony świąd skóry rąk i nóg, zwłaszcza w 3 trymestrze ciąży, który zdecydowanie nasila się wieczorem, nie lekceważ tego, tylko zgłoś to swojemu ginekologowi prowadzącemu ciążę.

Swędzenie skóry w ciąży – jak sobie z tym radzić

Jaka przyczyna, taka porada – to jest chyba jasne. Jak zawsze będę powtarzać: najważniejsza jest profilaktyka! Jeżeli odpowiednio zadbasz o stan swojej skóry od samego początku ciąży, to ominą cię nieprzyjemności związane z suchością skóry, świądem czy pojawianiem się rozstępów. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Rozstępy w ciąży – czy można im zaradzić?

Ograniczenie ryzyka wystąpienia świądu, wiąże się z przestrzeganiem paru prostych zasad:

• ogranicz kąpiele w gorącej wodzie, gdyż niszczy ona twój naturalny płaszcz lipidowy skóry,
• nie przedłużaj pobytu w wannie, 10-15 minut zdecydowanie wystarczy,
• korzystaj z dermokosmetyków o pH 5,5,
• wybieraj kosmetyki bezzapachowe i z jak najkrótszą listą składników, aby nie ryzykować alergii,
• stosuj preparaty natłuszczające, które zabezpieczą skórę przed utratą wody, co zwiększy jej elastyczność i złagodzi swędzenie,
• w walce z rozstępami korzystaj z kosmetyków, które zawierają oleje: kokosowy, arganowy, makadamia oraz wosk pszczeli, masło kakaowe lub masło shea,
• wybieraj ubrania z materiałów naturalnych, odpowiednio przewiewne (omijaj wełnianą odzież, gdyż może mechanicznie drażnić twoją skórę),
• do prania używaj płatków mydlanych lub proszków hipoalergicznych,
• staraj się utrzymywać w pomieszczeniach, w których najczęściej przebywasz, temperaturę rzędu 18–20 stopni i wilgotność na poziomie 70–80%,
• zadbaj o swoją sprawność fizyczną, ale rozsądnie (!), aby nie dochodziło do wzmożonego pocenia się,
• unikaj basenów z silnie chlorowaną wodą,
• zadbaj o dobrze zbilansowaną dietę, aby nie dopuścić do przybrania nadprogramowych kilogramów i dopuścić przez to do nadmiernego rozciągania się skóry,
• skorzystaj z porad fizjoterapeuty oraz wspaniałych właściwości kinesiotapingu brzuszka.

Bibliografia:

1. W. Mędrzycka-Dąbrowska, K. Kwiecień, Świąd skóry w okresie ciąży – przyczyny, profilaktyka i pielęgnacja, Problemy Pielęgniarstwa, 2011, 19(4), str. 551–556.
2. A. Pietrsa, L. Kapka-Skrzypczak, Wybrane zmiany skórne jako czynnik warunkujący jakość życia kobiet ciężarnych – badania pilotażowe, Hygeia Public Health, 2017, 52(3), str. 298–303.
3. Prof. dr hab. n. med. B. Leszczyńska-Gorzelak, et al., Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych, Ginekologia Polska, 2012, 83(9), str. 713-717.
4. https://podyplomie.pl/medycyna/34667,swiad-skory-u-ciezarnej dostęp: 30.01.2024.
5. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/swedzenie-skory-w-ciazy dostęp: 30.01.2024.