Wysokie ciśnienie krwi w ciąży - jak je bezpiecznie obniżyć?

Opublikowano: 19.01.2024Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Co to jest wysokie ciśnienie krwi w ciąży?

Wysokie ciśnienie krwi w ciąży, znane również jako nadciśnienie ciążowe, występuje, gdy ciśnienie krwi przekracza normalne wartości. Uważa się, że ciśnienie jest zbyt wysokie, gdy wartości skurczowe wynoszą 140 mm Hg lub więcej, a rozkurczowe 90 mm Hg lub więcej. Istotne jest rozróżnienie między wysokim ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym, gdyż mogą one mieć różne przyczyny i skutki dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka. Wysokie ciśnienie krwi może wystąpić w każdym momencie ciąży, ale jest szczególnie monitorowane w drugim i trzecim trymestrze, kiedy to może przyczyniać się do różnych komplikacji. Ważne jest, aby regularnie je kontrolować, ponieważ nawet niewielkie podwyższenia wartości pomiarów mogą być sygnałem ostrzegawczym wymagającym dalszych badań i opieki medycznej.

Co powoduje wysokie ciśnienie w ciąży? Przyczyny

Kiedy mówimy o wysokim ciśnieniu krwi, ważne jest, aby spojrzeć na różnorodność jego przyczyn, które mogą się różnić w zależności od etapu ciąży. W pierwszym trymestrze, wysokie ciśnienie może być kontynuacją problemu, z którym kobieta zmagała się jeszcze przed zajściem w ciążę. To tzw. nadciśnienie pierwotne, które wymaga szczególnej uwagi ze względu na potencjalne ryzyko dla zdrowia ciężarnej i rozwijającego się płodu. Jeśli na nie cierpisz, poinformuj o tym fakcie lekarza już na pierwszej wizycie położniczej.

Ponadto, wyróżniamy stan nazywany nadciśnieniem indukowanym ciążą (PIH – ang. pregnancy induced hypertension), w którym ciśnienie krwi ciężarnej wzrasta bez obecności białka w moczu. Stan taki najczęściej pojawia się po 20. tygodniu ciąży. Chociaż dokładne przyczyny PIH nie są w pełni poznane, wiadomo, że może ono zwiększać ryzyko powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Wśród objawów PIH mogą występować ból głowy, zaburzenia wzroku i obrzęki. Ważne jest monitorowanie i leczenie choroby, aby zmniejszyć ryzyko poważniejszych komplikacji, takich jak stan przedrzucawkowy.

W drugim i trzecim trymestrze ciąży pojawiają się dodatkowe scenariusze. Tu wysokie ciśnienie często wiąże się z specyficznymi stanami ciążowymi, jak wspomniany stan przedrzucawkowy rzucawka – poważne schorzenie zagrażające zdrowiu oraz życiu matki i płodu. Czynniki ryzyka obejmują historię nadciśnienia w rodzinie, wiek matki (szczególnie poniżej 20 lat lub powyżej 40 lat), jak również ciążę wieloraką, na przykład bliźniaczą. Stan przedrzucawkowy pojawia się częściej u nieródek, czyli kobiet, które nigdy wcześniej nie były w ciąży i nie rodziły.

Również inne istniejące schorzenia, takie jak problemy z nerkami czy cukrzyca, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia w ciąży. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola i świadomość tych czynników. Pozwala to na wczesne wykrycie problemów i włączenie odpowiedniej farmakoterapii.

Jak rozpoznać niebezpieczne ciśnienie krwi w ciąży?

Droga Mamo, świadomość poziomu twojego ciśnienia krwi w ciąży jest kluczowa dla twojego zdrowia. Oto kilka wskazówek, jak rozpoznać, kiedy ciśnienie krwi może być zbyt wysokie:

• Regularnie mierz ciśnienie. To podstawa. Trzymaj pod ręką ciśnieniomierz i sprawdzaj regularnie swoje wartości. Wykonuj pomiary o stałych porach, w pozycji siedzącej po 5-minutowym odpoczynku. Pamiętaj, że ciśnienie skurczowe powyżej 140 mm Hg i rozkurczowe powyżej 90 mm Hg wymaga konsultacji z lekarzem.
• Poznaj swoje „normalne” wartości. Twoje typowe ciśnienie krwi przed ciążą może dać Ci dobry punkt odniesienia. Każda zmiana, zwłaszcza nagły wzrost, powinien być dla Ciebie sygnałem, że coś może nie być w porządku.
• Twoje ciało daje Ci sygnały. Objawy takie jak obrzęki na twarzy i dłoniach, bóle głowy, mroczki przed oczami, nagły przyrost masy ciała, czy uczucie bicia serca w uszach mogą świadczyć o tym, że Twoje ciśnienie krwi może być za wysokie. W takiej sytuacji nie zwlekaj – skontaktuj się z lekarzem.
• Dbanie o siebie to priorytet! Zdrowe nawyki żywieniowe, umiarkowana aktywność fizyczna i unikanie stresu mogą znacząco pomóc w utrzymaniu ciśnienia krwi na odpowiednim poziomie.

Twoje zdrowie i dobre samopoczucie są najważniejsze. Bycie świadomą swojego ciała i jego sygnałów jest najlepszym sposobem na zapewnienie bezpiecznej i zdrowej ciąży.

Jak wysokie ciśnienie wpływa na płód?

Niezwykle ważne jest, abyś wiedziała, jak wysokie ciśnienie krwi w ciąży może wpływać na Twoje nienarodzone dziecko. Konsekwencje mogą być bowiem dotkliwe. Nadciśnienie w ciąży może ograniczać dopływ krwi do łożyska, co oznacza, że twój maluszek może otrzymywać mniej tlenu i składników odżywczych, niż powinien. To z kolei może prowadzić do zahamowania wzrostu wewnątrzmacicznego (IUGR - ang. intra-uterine growth restriction), niskiej wagi urodzeniowej, a nawet przedwczesnego porodu.

Wysokie ciśnienie w ciąży i jego skutki

Na skutek nadciśnienia może rozwinąć się stan przedrzucawkowy, czyli preeklampsja. Zwykle pojawia po 20. tygodniu ciąży i charakteryzuje się wysokim ciśnieniem krwi oraz obecnością białka w moczu (powyżej 300mg/l lub >500mg/dobę). Jest to stan, który może zagrozić życiu Twojemu i dziecka!

Objawy stanu przedrzucawkowego to nie tylko wysokie ciśnienie krwi, ale również bóle głowy, zamglenie widzenia, ból w prawej górnej części brzucha oraz nadmierny obrzęk ciała, szczególnie widoczny na udach i podudziach, twarzy i palcach dłoni. W przypadku zanotowania tych objawów, niezbędna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem lub udanie się na najbliższą izbę przyjęć – jeśli to możliwe wybierz szpital II lub III stopnia referencyjności.

Stan przedrzucawkowy może prowadzić do powikłań, takich jak niedotlenienie i niedożywienie płodu, co może wpływać na jego rozwój. W skrajnych przypadkach, ciążę należy rozwiązać wcześniej drogą cięcia cesarskiego lub indukcji porodu, aby uniknąć poważnych komplikacji.

Świadomość i czujność w kwestii objawów stanu przedrzucawkowego są kluczowe. Regularne kontrole ciśnienia krwi i białka w moczu są więc częścią rutynowych badań prenatalnych i pomagają we wczesnym wykrywaniu tego stanu. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola ciśnienia krwi i ścisła współpraca z lekarzem prowadzącym Twoją ciążę.

Jak leczy się nadciśnienie w ciąży?

Diagnoza nadciśnienia ciążowego może być zaskakująca, ale dzięki odpowiedniemu leczeniu i wsparciu medycznemu, możesz bezpiecznie cieszyć się swoją ciążą i przygotowywać się do przywitania swojego dziecka na świecie.

Zmiany w stylu życia

Jednym z pierwszych kroków w leczeniu nadciśnienia w ciąży jest wprowadzenie zdrowych zmian w stylu życia. Obejmuje to zrównoważoną dietę, bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty i niskotłuszczowe białka. Ważne jest również, aby ograniczyć spożycie soli, której nadmiar może przyczyniać się do wzrostu wartości ciśnienia krwi.

Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna również odgrywa kluczową rolę w terapii. Łagodne ćwiczenia, takie jak spacerowanie, pływanie czy joga dla ciężarnych, wspomagają utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi w ciąży.

Leczenie farmakologiczne

W niektórych przypadkach, zmiany w stylu życia mogą nie być wystarczające i lekarz może zalecić Ci stosowanie leków obniżających ciśnienie krwi. Wybór leku jest bardzo starannie dobierany, aby był bezpieczny dla Ciebie i Twojego dziecka na danym etapie ciąży. Najczęściej stosuje się leki takie jak metyldopa czy labetalol.

Regularne monitorowanie

Regularne wizyty u lekarza prowadzącego ciążę są niezbędne, aby monitorować ciśnienie krwi i ogólny stan zdrowia matki. W niektórych przypadkach przeprowadza się dodatkowe badania USG, aby sprawdzić, czy rozwój płodu przebiega prawidłowo.

Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Nadciśnienie indukowane ciążą (PIH) jest poważnym stanem medycznym, którego nie można lekceważyć. Jest to powiem druga co do częstości przyczyna okołoporodowych zgonów kobiet, tuż za krwotokiem. Dodatkowo, u przyszłej mamy może wystąpić szereg powikłań:

• niewydolność lewokomorowa serca,
• zastoinowa niewydolność serca,
• obrzęk płuc,
• rozwarstwienie aorty,
• ostra niewydolność nerek,
• udar krwotoczny,
• przedwczesne oddzielenie prawidłowo usadowionego łożyska (które skutkować może silnym krwotokiem, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia),
• niewydolność wątroby,
• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC – ang. disseminated intravascular coagulation),
• krwawienie do siatkówki.

Jednak nie tylko Ty jesteś narażona na powikłania. Twoje dziecko, wskutek nadciśnienia, może doświadczyć m.in.:

• małowodzia, które prowadzić może do zahamowania wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu (IUGR)
• zawału łożyska, co może skutkować niedotlenieniem lub zgonem wewnątrzmacicznym,
• hipotrofii, czyli niskiej masy urodzeniowej (poniżej 2500g),
• wcześniactwa i jego powikłań.

Wysokie ciśnienie a poród

Wysokie ciśnienie krwi w ciąży może mieć istotny wpływ na przebieg porodu. Bardzo wysokie wartości ciśnienia mogą być przesłanką do indukcji porodu lub przeprowadzenia cesarskiego cięcia, aby zapobiec późniejszym powikłaniom. Jeśli stan ogólny rodzącej na to pozwala, poród siłami natury nie jest przeciwwskazany.  Podczas PSN stan rodzącej jest regularnie monitorowany – położne sprawdzają ciśnienie krwi oraz wykonują pomiary tętna płodu (FHR) oraz wspólnie z lekarzami na bieżąco decydują o jego dalszym przebiegu.

Bibliografia:

1. American College of Obstetricians and Gynecologists. Hypertension in Pregnancy. Washington, DC: 2013.
2. Hutcheon JA, Lisonkova S, Joseph KS. Epidemiology of pre-eclampsia and the other hypertensive disorders of pregnancy. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2011 Aug;25(4):391-403. PMID: 21333604.
3. National Institute for Health and Clinical Excellence. Hypertension in pregnancy- the management of hypertensive disorders in pregnancy. Manchester, UK: National Institute for Health and Clinical Excellence; 2010.