Zawroty głowy w ciąży - położna zdradza przyczyny i sposoby

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Czym są zawroty głowy w ciąży?

Zawroty głowy, które ciężarne pacjentki określają potocznie “kręceniem się” w głowie to uczucie zawirowania, które często połączone jest z występowaniem mdłości i uderzeń gorąca. Można opisać je jako iluzoryczne wrażenie obrotowego ruchu otoczenia, głowy lub całego ciała oraz poczucie utraty równowagi, któremu towarzyszy wrażenie upadku.

Zwykle zawroty głowy są skutkiem zaburzeń w układzie równowagi, na który składają się: błędnik oraz nerwy przedsionkowe oraz ośrodki zlokalizowane w korze mózgowej, móżdżku, pniu mózgu oraz jądrach podkorowych.

Ponieważ organizm kobiety w ciąży przechodzi wiele zmian fizjologicznych, zawroty głowy mogą pojawiać się u nich również na tle innych mechanizmów, o których opowiem za chwilę.

Dlaczego w ciąży kręci się w głowie? Oto najczęstsze przyczyny i objawy

Uczucie wirowania w głowie możesz zauważyć zarówno w pierwszym trymestrze, czyli okresie największych wahań hormonów, jak i w połowie, czy pod koniec ciąży, kiedy macica jest tak duża, że uciska na ważne narządy, które zaopatrują twój organizm w krew. I choć nie każda kobieta doświadczy tych nieprzyjemnych objawów już na samym początku ciąży, warto mieć świadomość, że najprawdopodobniej pojawią się one na którymś z kolejnych jej etapów.

Zawroty głowy w pierwszym trymestrze ciąży

Pierwszy trymestr ciąży to niewątpliwie okres, kiedy kumulacja nieprzyjemnych objawów daje kobiecie w kość. Dla wielu ciężarnych jest to najtrudniejszy czas na przestrzeni 9 miesięcy. Dokuczliwe poranne mdłości skutecznie zniechęcają przed spożywaniem wystarczającej ilości pokarmów. Często najbardziej bezpieczne do spożycia okazują się sucharki i kromki białego chleba, które chwilowo uciszają nudności. Jednak opór przed jedzeniem bardziej pożywnych posiłków doprowadza w pewnym momencie do spadku odżywienia organizmu, co z całą pewnością odczujesz jako nasilone osłabienie. Może też pojawić się wzmożona senność i ból głowy. Postaraj się spożywać wystarczającą ilość kalorii w ciągu dnia, aby zapewnić sobie i rozwijającemu się w twoim łonie dziecku odpowiednie zasoby energii potrzebne do podtrzymania prawidłowego funkcjonowania układów organizmu. Nie zapominaj również o uzupełnianiu płynów, ponieważ odwodnienie również manifestuje się często zawrotami głowy.

Zawroty głowy w drugim trymestrze

W 2. trymestrze ciąży objawy, które dokuczały ci od początku ciąży powinny odejść w zapomnienie, a twoje samopoczucie powinno ulec znacznej poprawie. Twoje ciało zacznie jednak gromadzić coraz większą objętość krwi, aby zaopatrzyć powiększającą się macicę oraz rozwijający się płód w tlen i składniki odżywcze. Z tego właśnie powodu możesz nadal odczuwać zawroty głowy. Mogą również pojawiać się omdlenia, szczególnie gdy zbyt szybko podniesiesz się z pozycji leżącej. Ponadto, wielu ciężarnym robi się słabo, gdy zbyt gwałtownie pochylą się, by podnieść coś ziemi. Aby się przed tym uchronić, powinnaś przykucnąć i powoli unieść się do pozycji stojącej, wykorzystując siłę mięśni nóg i pośladków.

Zawroty głowy w trzecim trymestrze ciąży

Trzeci trymestr ciąży to czas, kiedy twój brzuch ma zwykle pokaźne rozmiary. Ciężarna macica i płód oraz płyn owodniowy osiągną wagę kilku kilogramów. To właśnie z tego powodu możesz nadal odczuwać zawroty głowy. A dlaczego? W 3. trymestrze ciąży macica jest na tyle duża, że wypełnia niemal całą przestrzeń wewnątrz twojej jamy brzusznej. Wszystkie organy, które się tam znajdują, poddawane są coraz większemu uciskowi. Tyczy się to również żyły głównej dolnej, czyli dużego naczynia krwionośnego, które przebiega po prawej stronie twojego ciała i odprowadza odtlenowaną krew z dolnej połowy ciała w kierunku serca. Kiedy przepływ krwi przez żyłę główną jest utrudniony, pojawiają się zawroty głowy oraz mdłości i omdlenia, które wynikają z niedokrwienia organizmu.
Do ucisku na tą strukturę dochodzi wtedy, gdy leżysz na płasko lub na prawym boku, lub gdy podczas siedzenia zbyt mocno odchylisz się ku tyłowi. Postaraj się zatem leżeć na lewym boku, aby zapobiec temu nieprzyjemnemu zjawisku.

Ponadto, zawroty głowy na tym etapie mogą pojawiać się przy wykonywaniu wszelkich gwałtownych ruchów. Postaraj się więc poruszać bardziej płynnie. Gdy w nocy budzi cię pełny pęcherz, podnoś się z łóżka stopniowo – najpierw usiądź na parę sekund, aby dopiero po chwili powoli stanąć na nogi.

Czy zawroty głowy w ciąży są niebezpieczne?

Choć zawroty głowy w ciąży oraz wszelkie inne dolegliwości, które im towarzyszą (takie jak ból głowy, mdłości i senność) bywają bardzo dokuczliwe, jest to objaw zupełnie normalny. W przebiegu całej ciąży pojawiają się one bowiem aż u 75% wszystkich ciężarnych kobiet! Czy zatem nie ma się czym przejmować? Nie do końca. O ile zawroty głowy nie pojawiają się zbyt często i nie są mocno nasilone, a ciśnienie twojej krwi pozostaje w normie, nie musisz się martwić i podejmować dodatkowych działań, poza odpoczynkiem. Kiedy jednak zawroty głowy skutkują omdleniem, powinnaś skonsultować się z lekarzem prowadzącym twoją ciążę, aby sprawdzić, czy wszystko przebiega prawidłowo. Omdlenie w ciąży może skończyć się tragicznie, ponieważ tracąc świadomość nie masz kontroli nad tym, w jaki sposób  twoje ciało upada na ziemię. Jest to więc ryzyko zarówno dla ciebie, jak i twojego dziecka.
Jeśli zawroty głowy w ciąży, które skutkują omdleniem przydarzają ci się często, jest to wskazanie do skontrolowania ciśnienia tętniczego krwi. Gdy jest ono zbyt wysokie, może rozwinąć się stan przedrzucawkowy, który grozi niedotlenieniem płodu i wymaga bezwzględnego leczenia. Jeśli cierpiałaś na nadciśnienie przed ciążą, poinformuj o tym swojego lekarza na samym początku ciąży, aby uzgodnić odpowiedni i bezpieczny plan leczenia. Sprawdź także ten artykuł: Ból głowy w ciąży - przyczyny, skuteczne metody leczenia.

Jak radzić sobie z zawrotami głowy w ciąży?

Aby ograniczać częstość pojawiania się zawrotów głowy i nudności w ciąży, przede wszystkim postaraj się zaobserwować, kiedy występują najczęściej i unikaj tych sytuacji. Upewnij się, że są one zjawiskiem fizjologicznym – potwierdzi to jedynie lekarz po wykonaniu odpowiednich badań. Ponadto, zastosuj się do następujących wskazówek:

• Siedź wyprostowana, z poduszką umieszczoną w dolnym odcinku kręgosłupa. Nie wyginaj pleców i nie odchylaj się nadmiernie ku tyłowi.
• Postaraj się spać na lewym boku, aby uniknąć obciążenia żyły głównej dolnej.
• Nie zmieniaj pozycji zbyt gwałtownie, zamiast tego zadbaj o spokojny, płynny ruch. Kiedy wstajesz z łóżka najpierw usiądź i poczekaj, aż zawroty głowy ustąpią, a dopiero po chwili wstań.
• Nie schylaj się! Zamiast tego przykucnij i powoli wróć do pozycji stojącej.
• Oddychaj głęboko.
• Zadbaj o dawkę ruchu na świeżym powietrzu lub po prostu spędzaj czas na dworze – pozwoli ci to dotlenić swój organizm.
• Jeśli dodatkowo cierpisz na ból głowy, ogranicz w swojej diecie źródła glutaminianu sodu oraz histaminy (żółte sery, czekolada, produkty wędzone, fast foody, awokado).

Zawroty głowy w ciąży – pozostałe przyczyny

Zbyt niski poziom cukru we krwi

Hipoglikemia, czyli zbyt niskie stężenie glukozy we krwi objawia się silnymi mdłościami, osłabieniem oraz zawrotami głowy. Aby uniknąć gwałtownych spadków cukru, postaraj się spożywać posiłki często i regularnie, w mniejszych porcjach. Pozwoli ci to kontrolować głód oraz zrównoważy metabolizm.

Niedokrwistość ciężarnych

Anemia, czyli zbyt mała liczba czerwonych krwinek to stan bardzo charakterystyczny dla ciąży. Nie zawsze jest objawem patologicznym. Podczas ciąży objętość krwi krążącej znacznie wzrasta, co skutkuje “rozcieńczeniem krwi”. Stan ten nazywamy anemią ciężarnych. Czasem bywa jednak tak, że anemia rozwija się zbyt gwałtownie i wymaga leczenia. Aby szybko wyłapać tę nieprawidłowość, przeprowadza się regularne badania krwi pod kątem niedokrwistości oraz zaleca się suplementację witamin prenatalnych. Możesz również wspierać swój organizm naturalnie, poprzez dostarczanie żelaza wraz z dietą – jego źródło to zielone warzywa liściaste (szpinak, pietruszka naciowa, jarmuż), czerwone mięso, warzywa strączkowe. Źródłem żelaza jest także kakao, a więc i gorzka czekolada. Nie przesadzaj jednak z tym ostatnim, szczególnie jeśli często boli cię głowa.

Przemęczenie

Niezwykle istotne jest również zapewnienie sobie odpowiedniego bilansu pomiędzy pracą a odpoczynkiem. Będąc w ciąży nie powinnaś dopuszczać do przemęczenia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Naucz się słuchać swojego ciała. Gdy czujesz się zmęczona (nawet w środku dnia) udaj się na krótką drzemkę, aby zregenerować organizm. W przeciwnym wypadku wyczerpane ciało może zacząć wysyłać ci sygnały, takie jak ból i zawroty głowy.

Stres

Gdy przytłacza cię stres, stosuj techniki relaksacyjne, czy oddechowe. Naucz się wyciszać swoją głowę i przerywać natłok myśli, które wywołują nieprzyjemne odczucia. Jeśli czujesz, że stres zaczyna przejmować nad tobą kontrolę oraz odczuwasz lęk, który objawia się nieprzyjemnym uczuciem w klatce piersiowej oraz zawirowaniami w głowie, skonsultuj się z terapeutą.

Zwolnij tempo

Burza ciążowych hormonów, większa objętość krwi w twoim organizmie oraz dodatkowa energia, którą wciąż wydatkujesz, aby zapewnić swojemu maluszkowi wszystko, czego potrzebuje do prawidłowego rozwoju na każdym etapie ciąży mogą sprawić, że bardzo szybko będziesz się męczyć i przegrzewać. Postaraj się żyć bez pośpiechu. Na spacery ubieraj się warstwowo, aby w razie potrzeby móc zdjąć jedną z warstw odzieży. Pamiętaj, że zawroty głowy w ciąży są często skutkiem przegrzania lub zbyt szybkiego tempa ruchu.

Zawroty głowy i uderzenia gorąca po porodzie

Zawroty głowy i ciąża często idą ze sobą w parze, ale warto pamiętać, że mogą one występować również po porodzie. Ponownie odpowiedzialna jest za nie hormonalna burza, która może wprowadzić pewne nieprzyjemne objawy do twojego życia po narodzinach dziecka.
Chociaż uderzenia gorąca nie są typowym objawem ciąży, to po porodzie stają się one już znacznie bardziej powszechne. Jeśli jednak odczuwasz, że te dolegliwości są szczególnie uciążliwe, zdecydowanie warto skonsultować się z lekarzem. Po porodzie ważne jest przede wszystkim kontrolowanie stanu tarczycy i poziomu glukozy we krwi, zwłaszcza jeśli byłaś leczona endokrynologicznie lub cierpiałaś na cukrzycę ciążową w trakcie ciąży.

Warto wiedzieć, że zawroty głowy mogą pojawić się zarówno po cesarskim cięciu, jak i po porodzie drogami natury. W przypadku cesarki, objawy są najczęściej obecne krótko po operacji, gdy odczuwasz jeszcze skutki znieczulenia oraz podawanych leków przeciwbólowych. W obu przypadkach zawroty głowy pojawiają szczególnie podczas pierwszych prób pionizacji i poruszania się na własnych nogach, dlatego warto poprosić o asystę, by uniknąć upadku. Jednak niezależnie od rodzaju porodu, zawroty głowy mogą występować też na późniejszym etapie połogu, dlatego zawsze warto być świadomą i gotową na różne możliwe objawy, które mogą pojawić się po porodzie.

Bibliografia:

1. H. Sienkiewicz-Jarosz, K. Rejdak, Zawroty głowy; przyczyny, epidemiologia, rodzaje i leczenie, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2018, t. 14, nr 2, s. 67–74.
2. prof. nadzw. dr hab. med. Dariusz Moczulski, Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży, Medycyna po Dyplomie, 2012/07-08.
3. G. Bręborowicz, Fizjologia ciąży, PZWL, Warszawa 2012.
4. G. Poprawki, E. Wender-Ożegowska, A. Zawiejska, J. Brązert, Współczesne metody wczesnej diagnostyki stanu przedrzucawkowego i nadciśnienia indukowanego ciążą, Ginekol Pol. 2012, 83, 688-693.