1 miesiąc ciąży krok po kroku – objawy, zalecenia, brzuch

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Dominika SkupieńDrukujUdostępnij

1 miesiąc ciąży – z perspektywy embriologii

Embriologia – nauka, której nazwa powstała na bazie greckiego określenia embryon – zarodek, zajmuje się rozwojem organizmu – od poczęcia do urodzenia. Rozwój prenatalny (wewnątrzmaciczny) trwa 40 tygodni, czyli 280 dni. W początkowym okresie ciąży wyróżnia się następujące etapy:

• Okres przedzarodkowy – od zapłodnienia do końca 3 tygodnia ciąży,
• Okres zarodkowy (embrionalny) – od 4 do 8 tygodnia,
• Okres płodowy – od 9 tygodnia ciąży

1 i 2 tydzień – wydawać by się mogło, że pierwsze dwa tygodnie ciąży oznaczają pierwszy okres rozwoju dziecka w macicy, ale wcale tak nie jest. Tak naprawdę za początek ciąży uznaje się już pierwszy dzień ostatniej miesiączki – stanowi to ułatwienie do obliczenia spodziewanego terminu porodu. Początek krwawienia menstruacyjnego jest znacznie łatwiejszy do odnotowania niż owulacja czy nawet moment zapłodnienia. W czasie miesiączki dochodzi do złuszczania błony śluzowej macicy, która następnie zastępowana jest nową, gotową na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. W tym czasie dojrzewa także pęcherzyk jajnikowy (pęcherzyk Graafa).

Do obliczenia spodziewanego terminu porodu stosowany jest poniższy wzór (reguła Naegelego):

Pierwszy dzień ostatniej miesiączki – (minus) 3 miesiące + (plus) 7 dni

Czyli jeśli Twoja ostatnia miesiączka rozpoczęła się np. 20 stycznia 2023r., to termin porodu obliczamy następująco:

20.01.23r. – 3 miesiące + 7 dni = 27.10.2023r.

Obliczając termin porodu należy mieć na uwadze fakt, że liczba dni w poszczególnych miesiącach kalendarzowych jest zmienna np. styczeń 31 dni a luty 28/29 dni. Dlatego po obliczeniu przewidywanej daty porodu musimy zweryfikować czy następuje ona po dokładnie 40 tygodniach od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Jeśli np. pierwszy dzień ostatniej miesiączki miał miejsce w środę, a termin porodu został wyliczony na sobotę to różnica między nimi wynosi prawdopodobnie 40 tygodni + 3 dni, w takim przypadku należy odjąć te 3 dni, aby zostało pełne 40 tygodni.

Reguła Naegelego znajduje zastosowanie w przypadku większości kobiet, jednak jeśli Twoje cykle miesiączkowe były:

• krótsze niż 28 dni to od liczby 7 dni należy odjąć różnice – np. jeśli Twój cykl wynosił 25 dni to: 28-25 = 3; 7 dni – 3 = 4 dni, zmodyfikowany wzór prezentuje się następująco:
• pierwszy dzień ostatniej miesiączki – 3 miesiące + 4 dni = termin porodu
• dłuższe niż 28 dni to do liczby 7 dni należy dodać różnice – np. jeśli Twój cykl wynosił 33 dni to: 33-28 = 5; 7 dni + 5 = 12, zmodyfikowany wzór prezentuje się następująco:
• pierwszy dzień ostatniej miesiączki – 3 miesiące +12 dni = termin porodu.

Reguła Naegelego nie sprawdza się w przypadku kobiet u których cykle miesiączkowe były nieregularne.

3 tydzień – po 14 dniach od rozpoczęcia krwawienia menstruacyjnego ma miejsce owulacja, nazywana szczytem kobiecej płodności. Podczas owulacji na skutek zmian hormonalnych z jajnika zostaje uwolniony pęcherzyk jajnikowy, później nazywany komórką jajową. Żeńska komórka rozrodcza żyje i może zostać zapłodniona przez 12 – 24h od jajeczkowania. Przemierza drogę w stronę jajowodu gdzie dochodzi do połączenia z męskim plemnikiem. W ten sposób powstaje zygota – łącząca w sobie materiał genetyczny matki i ojca. Z upływem kolejnych dni komórka przemieszcza się w stronę macicy, a podczas tej „wędrówki” zachodzą w niej liczne podziały komórkowe. Wraz z końcem trzeciego tygodnia rozpoczyna się proces zagnieżdżenia w ścianie macicy.

Aby zaobserwować u siebie moment owulacji powinnaś zwrócić uwagę na śluz pojawiający się na bieliźnie. W okresie jajeczkowania jest on charakterystyczny – przejrzysty, śliski i rozciągliwy – porównywalny do konsystencji białka jajka kurzego.

4 tydzień – niemal cały ten okres czasu jest zarezerwowany właśnie dla implantacji (zagnieżdżenia) zygoty w błonie śluzowej macicy. Prawidłowo zarodek powinien umiejscowić się w górnej, tylnej lub bocznej ścianie macicy. Na tym etapie zarodek przechodzi kolejne podziały komórkowe, natomiast organizm matki przygotowuje się do przejęcie nowej roli. Wzrost progesteronu powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy (którą od tej pory nazywamy doczesną), rozpoczynając od miejsca implantacji.

W tym czasie znacznie wzrasta poziom beta-hCG, hormonu zwiastującego ciążę i stanowiącego wskaźnik testów ciążowych. Brak spodziewanego krwawienia miesiączkowego, może skłonić kobietę do udania się do apteki lub drogerii właśnie po test ciążowy. Z uwagi na wczesny etap ciąży test z moczu może jeszcze nie pokazać dwóch kresek, wyższą czułość wykazują badania laboratoryjne na obecność hormonu we krwi – jeśli jesteś niecierpliwa to z nich powinnaś skorzystać.

Kobiety zastanawiają się jak wygląda płód, a właściwie jeszcze zarodek na tym etapie ciąży. Pierwszy miesiąc ciąży to czas kiedy dziecko nie przypomina jeszcze człowieka. W miejscu rąk widoczne są dopiero co powstałe zawiązki, natomiast w miejscu nóg jest widoczny szczątkowy ogon. Zarodek ma długość około 4mm, jego wielkość jest porównywalna do pestki jabłka. Sprawdź także ten artykuł: Na czym polegają badania prenatalne i kiedy je wykonać?

Pierwszy miesiąc ciąży – objawy

Ciąża zawsze kojarzona jest z typowymi dla tego okresu symptomami. Objawy jakie najczęściej towarzyszą ciąży to:

• - brak miesiączki,
• - wymioty,
• - mdłości,
• - zawroty głowy,
• - zgaga,
• - ból brzucha (spowodowany zagnieżdżeniem zarodka w macicy),
• - powiększający się brzuch w ciąży,
• - wzrost masy ciała.

Jednak na tak wczesnym etapie, jakim jest 1 miesiąc ciąży większość z nich praktycznie nie występuje. Jedynym pewnym objawem jest brak krwawienia miesiączkowego. Brzuch w ciąży zaczyna rosnąć dopiero później, gdy płód powiększa się a wraz z nim wzrasta objętość macicy. Nie zauważa się również istotnej różnicy w wadze kobiety – przyrost masy ciała ma miejsce w kolejnych tygodniach i składają się na niego: płód, łożysko, płyn owodniowy, powiększenie piersi, rozrost tkanki tłuszczowej oraz wzrost objętości krwi. W pierwszym trymestrze ciąży zamiast wzrostu masy ciała może pojawić się jej spadek – nawet to 2 kg. Jest on spowodowany ciążowym wstrętem do spożywania niektórych posiłków lub występujących mdłości i wymiotów.

Zalecany przyrost masy ciała w ciąży jest zależny od BMI i wynosi:

w ciąży pojedynczej:

• BMI: poniżej 18,5 - przyrost masy ciała: 12,5 - 18 kg
• BMI: od 18,5 do 24,9 - przyrost masy ciała 11,5 - 16 kg
• BMI: od 25 do 29,9 - przyrost masy ciała 7 - 11,5 kg
• BMI: powyżej 30,0 - przyrost masy ciała 5 - 9 kg

w ciąży bliźniaczej:

• BMI: poniżej 18,5 - brak konkretnych zaleceń, z uwagi na stan niedowagi konieczna indywidualna konsultacja lekarska,
• BMI: od 18,5 do 24,9 - przyrost masy ciała: 16,8 - 24,5 kg
• BMI: od 25 do 29,9 - przyrost masy ciała: 14,1 - 22,7 kg
• BMI: powyżej 30,0 - przyrost masy ciała:11,4 - 19,1 kg

Czymś co może Cię zaniepokoić jest krwawienie w pierwszym miesiącu ciąży – tutaj pragnę Cię nieco uspokoić. Jest ono związane z zagnieżdżeniem zarodka w błonie śluzowej macicy, a więc zwiastuje jedynie początek Twojego macierzyństwa, nie jest powodem do obaw. Krwawienie w pierwszym miesiącu ciąży pojawia się zwykle w terminie spodziewanej miesiączki. Jednak jest od niej znacznie mniej obfite, występuję zazwyczaj jako śluz podbarwiony krwią lub plamienie, a czasem nie jest widoczne wcale.

Wraz z końcem pierwszego miesiąca ciąży mogą pojawić się pewne oznaki świadczące o ciąży, jednak bardzo często nie zostają one zauważone przez przyszłą mamę. Zdarza się, że kobiecie pod koniec 4 tygodnia ciąży towarzysza takie objawy jak: tkliwość piersi, łagodne bóle podbrzusza lub pierwsze poranne mdłości. Wymioty i zgaga mogą wystąpić w trakcie kolejnych tygodni, jednak nie jest to regułą – nie każda ciąża musi się wiązać z przykrymi dolegliwościami.

1 miesiąc ciąży – zalecenia

Jeśli zaczynasz zauważać u siebie pierwsze oznaki ciąży, a test ciążowy pokazał wyczekiwane dwie kreski warto wprowadzić do życia kilka cennych zmian i dobrych nawyków, które pozytywnie wpłyną na rozwój dziecka oraz Twoje samopoczucie. Dla prawidłowego rozwoju ciąży bardzo istotna jest odpowiednio zbilansowana i zróżnicowana dieta, składająca się z 5-6 posiłków dziennie. Istotne aby spożywane posiłki nie były zbyt obfite a przerwy między nimi nie były bardzo długie. Pozwala to uniknąć wahań poziomu glukozy we krwi. Dieta ciężarnej powinna być bogata w duże ilości świeżych warzyw.

Pierwszy miesiąc ciąży - praktyczne wskazówki

1. Zwróć uwagę na suplementację kwasu foliowego – wpływa on na prawidłowy rozwój układu nerwowego, który ma miejsce właśnie w pierwszych tygodniach rozwoju zarodka. Ten okres jest kluczowy – dochodzi do zamknięcia cewy nerwowej, niedobór folianów w organizmie matki może przyczynić się do wielu nieprawidłowości.
2. Unikaj stresujących sytuacji – początek ciąży jest dla Ciebie nowym wydarzeniem, a może zaskoczeniem i z pewnością starasz się robić wszystko co najlepsze dla dziecka. Stres w tym okresie jest całkowicie zrozumiały – staraj się jednak go unikać, spróbuj metod, które pozwolą Ci zredukować napięcie. Jogi, relaksacja, ulubiona aktywność – to sposoby, które z pewnością poprawią Twoje samopoczucie.
3. Dbaj o higienę – przed wszystkim kontroluj stanu uzębienia podczas wizyt u dentysty.
4. Staraj się nie unikać aktywności fizycznej. Znane jest powiedzenie, że ciąża to nie choroba. Jeśli Twój lekarz nie zalecił Ci ograniczenia aktywności fizycznej, to wcale nie musisz tego robić. Aktywność fizyczna pozwala uniknąć nadmiernego przyrostu masy ciała, a także utrzymać sprawność i kondycję.

Nie są zalecane sporty obarczone ryzykiem upadku – jazda konna, jazda na nartach / łyżwach / rowerze. W ciąży nie powinnaś również wprowadzać aktywności, których nigdy wcześniej nie próbowałaś. Spacery to świetna forma aktywności dla przyszłej mamy, w wielu miastach prowadzone są zajęcia fitness lub aerobik wodny dedykowanych specjalnie dla ciężarnych – warto z nich skorzystać. Jeśli odczuwasz ból brzucha lub inne objawy utrudniają Twoje codzienne funkcjonowanie to zrezygnuj ze sportu i koniecznie skonsultuj ten fakt z lekarzem.

Bibliografia:

• Bręborowicz G. Położnictwo. Tom 1. Fizjologia ciąży. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.
• Szostak-Węgierek D. Żywienie w czasie ciąży i karmienia piersią. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021
• Tuszyński PK. Zdrowie kobiety z perspektywy farmaceuty. Wydawnictwo farmaceutyczne 2022.