3 miesiąc ciąży krok po kroku – zalecenia, badania, brzuch

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Dominika SkupieńDrukujUdostępnij

3 miesiąc ciąży – rozwój dziecka

9 tydzień – to moment, kiedy zaczyna się trzeci miesiąc ciąży, ale również czas rozpoczęcia okresu płodowego. Na tym etapie obserwuje się intensywny rozwój dziecka. Głowa stanowi 1/3 wielkości ciała dziecka, wyraźnie odznacza się szyja. Charakterystyczne stają się: szeroka twarz, oczy powoli przesuwają się w kierunku przedniej części główki, zamknięte powieki oraz nisko osadzone uszy. Dziecko w 3 miesiącu ciąży ma już w pełni rozwinięte ucho środkowe i wewnętrzne. Formują się natomiast małżowiny uszne, których kształt coraz bardziej odpowiada temu ostatecznemu. W tym czasie mają także początek procesy kostnienia, czyli przekształcanie tkanek chrzęstnych w kostne. Dotyczy to przede wszystkim czaszki oraz kości długich.

10 tydzień – zanika fizjologiczna przepuklina pępowinowa Od około 10 tygodnia rozpoczyna się bardzo istotny proces życiowy – wytwarzanie moczu. Płód najpierw połyka płyn owodniowy, następnie wydala mocz do wnętrza pęcherza płodowego. Wody płodowe mieszają się z wydalanym przez płód moczem, a produkty przemiany materii przenikają przez błonę łożyskową do krążenia matki. W tym okresie prężnie rozwija się także serce, natomiast w wątrobie rozpoczyna się proces wytwarzania komórek krwi.

11 - 12 tydzień – następuje wyprostowanie sylwetki płodu oraz wyraźny wzrost kończyn (zwłaszcza rąk), widoczne są już ramiona, łokcie, nadgarstki i palce. Nóżki także rosną, ale na tym etapie jeszcze odrobinę wolniej od rąk.

Trzeci miesiąc ciąży to okres kiedy intensywnie zwiększa się wielkość dziecka – będzie ono rosło około 10 mm na tydzień i stopniowo powiększało swoją wagę. Dziecko w 3 miesiącu waży około 45 g. Wielkość dziecka określana jest od 6 do 9 cm.

Podczas kolejnego badania USG będzie można rozpoznać poszczególne części jego ciała, a nawet zobaczyć pierwsze rysy twarzy. Dziecko w 3 miesiącu ciąży staje się coraz bardziej aktywne i zaczyna reagować na bodźce zewnętrzne np. po ucisku konkretnego miejsca brzucha – maleństwo będzie starało się od niego „uciec”. Ruchy płodu w I trymestrze ciąży nie są jeszcze odczuwalne przez matkę.

Na monitorze USG mogą być widoczne ruchy klatki piersiowe (podobne do tych obserwowanych podczas oddychania), świadczą one o rozwoju mięśni. Może pojawić się czkawka, która w późniejszym etapie ciąży będzie odczuwana przez matkę jako regularne drgania brzucha. Czkawka u płodu nie jest powodem do niepokoju, świadczy o jego dobrostanie i prawidłowym rozwoju. Skóra maleństwa na tym etapie nadal pozostaje cienka i przezroczysta, pokrywa ją meszek. Koniec I trymestru to czas na który czeka wiele przyszłych mam – podczas USG prawdopodobnie uda się już rozróżnić płeć dziecka.

3 miesiąc ciąży – badania

3 miesiąc ciąży - zmiany w ciele kobiety:

• wzrost macicy – w 10 tygodniu ciąży jej wielkość porównywalna jest do dużej pomarańczy, natomiast w 12 tygodniu do małego grejpfruta, zazwyczaj nie jest jeszcze wyczuwalna przez brzuch,
• wzrost i uwrażliwienie piersi, czasami uwidocznienie żył – przygotowanie do laktacji,
• powiększenie i ciemnienie otoczki sutkowej,
• wyciek płynu z brodawki sutkowej - już w 16 tygodniu ciąży pojawia się w piersiach pokarm. W tym okresie możesz zauważyć wyciek płynu z brodawki – nie martw się, to tylko pierwsze ciążowe mleko,
• skłonność od niedoskonałości / wyprysków oraz suchej skóry – efekt podwyższonego poziomu progesteronu,
• mogą wystąpić znamiona pajączkowe – skutek zwiększonej produkcji estrogenu – nie należy się ich obawiać, mijają samoistnie po porodzie,
• wzmożone upławy – jeśli wydzielina pochwowa występuje w zwiększonych ilościach, natomiast jej charakter (kolor, zapach, konsystencja) pozostaje bez zmian – nie ma powodów do obaw. Jeśli śluz zmienia barwę i obecny jest przykry zapach a dodatkowo występują inne objawy np. zaczerwienienie, pieczenie, świąd – należy skonsultować się z lekarzem (istnieje ryzyko infekcji pochwowej).
• parcie na mocz i częstsze oddawanie moczu – intensywna praca nerek wynika z konieczności wzmożonej filtracji krwi, dodatkowo powiększająca się macica zaczyna wywierać ucisk na pęcherz moczowy (zwłaszcza pod koniec ciąży).

I trymestr ciąży to idealny czas aby zadbać o piersi, które przygotowują się do produkcji pokarmu. Odpowiednio dobrany biustonosz to podstawa i najlepiej zaopatrzyć się w niego jak najszybciej. Wiele kobiet rezygnuje z zakupu biustonosza na początku ciąży obawiając się, że piersi w trakcie ciąży jeszcze znacznie urosną i za jakiś czas będzie potrzeba zakupu kolejnego. Jednak znaczna część kobiet obserwuje największy wzrost piersi właśnie w I trymestrze ciąży, które następnie do czasu porodu pozostają niezmienione. Warto udać się do specjalistycznego sklepu z bielizną, gdzie biustonosz zostanie dobrany prawidłowo. Istotne jest aby podtrzymywał piersi na całej szerokości (zapobiegając późniejszym bólom pleców), nie wywierając jednocześnie ucisku na rozwijające się kanaliki mleczne.

Niezwykle istotną kwestią są regularne wizyty u stomatologa, które powinny zacząć się już w I trymestrze ciąży. Nie należy zapominać również o codziennym szczotkowaniu i nitkowaniu zębów. Wpływ hormonów nie omija jamy ustnej, dlatego w trakcie ciąży dziąsła stają się bardziej miękkie i podatne na urazy oraz infekcji. Toczący się proces zapalny w jamie ustnej może spowodować rozprzestrzenienie się bakterii drogą krwi po całym organizmie kobiety. Mogą one przeniknąć także przez łożysko docierając do płodu i zaburzając jego prawidłowy rozwój. Choroby przyzębia mogą powodować wiele powikłań – m.in. opóźnienie wzrostu dziecka i poród przedwczesny, dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Fakty dotyczące opieki stomatologicznej w ciąży:

- stomatologiczne znieczulenie miejscowe jest bezpieczne i nie ma przeciwwskazań do jego stosowania,

- zabiegi stomatologiczne – usuwanie osadu / kamienia i płytki nazębnej można wykonywać w ciąży,

- wybielanie zębów jest niezalecane w ciąży z powodu braku badań dotyczących jego wpływu na płód.

Sprawdź także ten artykuł: Na czym polegają badania prenatalne i kiedy je wykonać?

Na początku wizyty koniecznie poinformuj stomatologa, że jesteś w ciąży!

Wraz z zakończeniem I trymestru ciąży wiele kobiet odczuwa ulgę, na tym etapie przemijają zwykle ciążowe dolegliwości – nudności, wymioty oraz ból brzucha. Przyszła mama może znowu spożywać ulubione potrawy, z których do tej pory musiała rezygnować ze względu na uporczywe objawy. Pojawia się również przypływ sił i energii – w porównaniu do 12-tygodniowego okresu zmęczenia.

Wraz z napływem sił przybywa chęci do aktywności fizycznej, wiele kobiet w tym czasie zaczyna interesować się grupowymi aktywnościami dla przyszłych mam. Jeśli jesteś już na urlopie macierzyńskim będzie to świetna forma spędzenia wolnego czasu. Poznanie nowych znajomych, być może nawet przyjaciółek, wymiana doświadczeń i wspólne spędzenie czasu z pewnością dodadzą Ci pozytywnej energii.

Pod koniec I trymestru zauważalna jest także poprawa samopoczucia, zarówno fizycznego jak i psychicznego – mija czas największego zagrożenia poronieniem. Wiele kobiet wybiera właśnie ten moment na przekazanie radosnej nowiny starszym dzieciom (jeśli je posiada) lub dalszej rodzinie. Kobiety w tym okresie często zauważają wzrost zainteresowania ze strony partnera, do którego właśnie teraz dociera, że naprawdę zostanie ojcem a w domu niebawem pojawi się maleństwo.

3 miesiąc ciąży (i nie tylko) – niepokojące objawy

• krwawienie z dróg rodnych (oprócz okresu implantacji w terminie spodziewanej miesiączki) jest zawsze objawem niepokojącym, zwłaszcza jeśli widoczna jest żywoczerwona krew z obecnością skrzepów,
• obrzęki twarzy, dłoni, nóg oraz bóle głowy z mroczkami przed oczami – mogą być objawami nadciśnienia tętniczego. Jeśli posiadasz w domu ciśnieniomierz – skontroluj swoje ciśnienie,
• zasłabnięcia / omdlenia,
• utrzymujące się wymioty,
• silny, nieprzemijający ból brzucha (zwłaszcza podbrzusza),
• bóle krzyżowo-lędźwiowe kręgosłupa,
• skurcze macicy,
• słabe / ledwo wyczuwalne lub wręcz gwałtowne ruchy płodu (na etapie ciąży kiedy są one już dobrze odczuwalne od dłuższego czasu),
• uporczywy świąd,
• upadek / uraz

Jeśli zaobserwowałaś u siebie któryś z powyższych objawów lub doznałaś urazu, udaj się na najbliższy Szpitalny Oddział Ratunkowy lub skontaktuj z lekarzem prowadzącym!

3 miesiąc ciąży – pierwsze badania prenatalne

Badania prenatalne – badania dostarczające dodatkowych informacji na temat zdrowia maleństwa. Pozwalają zweryfikować istnienie nieprawidłowości wikłających prawidłowy rozwój dziecka – w tym chorób genetycznych. Badania prenatalne są zazwyczaj płatne i całkowicie dobrowolne – do kobiety należy decyzja o ich wykonaniu. Obecnie w przypadku niektórych schorzeń możliwe jest podjęcie leczenia jeszcze w ciąży pod warunkiem szybkiego rozpoznania choroby, w tym przypadku są one szczególnie przydatne.

Istnieją wyjątki kiedy ciężarna może skorzystać z darmowej pogłębionej diagnostyki finansowanej przez NFZ w ramach Programu Badań Prenatalnych i są to:

• wiek powyżej 35 lat,
• podwyższone ryzyko urodzenia chorego dziecka,
• nieprawidłowy wynik USG lub badań biochemicznych sugerujący nieprawidłowości w rozwoju dziecka,
• wystąpienie abberacji chromosomowych u płodu / noworodka z poprzedniej ciąży,
• obecność abberacji chromosomowych u jednego lub obojga rodziców.

Jak się zapisać? Skierowanie uzyskasz od lekarza prowadzącego ciąże. Po kontakcie z wybraną placówka medyczną zostanie umówiona na termin wizyty w zależności od długości trwania Twojej ciąży.

I trymestr ciąży – przypisane badania prenatalne

• NIPT (badanie wolnego DNA płodowego) –w Twojej krwi znajduje się materiał genetyczny płodu, który poddawany jest analizie. Badanie przebiega identycznie jak standardowe badania laboratoryjne podczas których pobierana jest krew (nie trzeba być na czczo). Badanie dotyczy obecności chorób genetycznych takich jak Zespól Downa, Edwardsa i Pataua i wykazuje wysoką czułość – np. odnośnie Zespołu Downa – powyżej 99%. Zaleca się wykonanie test po ukończeniu 10 tygodnia ciąży.
• Test podwójny (PAPP-A) – wykonuje się go między 11 a 13+6 tygodniem ciąży. Ocenia ryzyko na podstawie obciążeń występujących u ciężarnej (wiek, choroby współistniejące), wyniku USG oraz wyników badań biochemicznych. Podobnie jak w przypadku NIPT od kobiety pobierana jest krew do oznaczenia poziomu białka PAPP-A oraz hormonu ciążowego beta-hCG. W tym okresie (od 11 do 13+ 6 tygodnia ciąży) wykonuje się również szczegółowe badanie USG, przeprowadzone przez lekarza posiadającego specjalny certyfikat wydany przez Fundację Medycyny Płodu. Czułość badania określana jest na 95% i pozwala ono wykryć nie tylko wyżej wymienione trisomie, ale również zaburzenia we wzrastaniu płodu oraz ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego u matki.

Zarówno NIPT jak i test podwójny to badania nieinwazyjne, co oznacza, że ich przeprowadzenie nie wiążę się z żadnym ryzykiem dla matki ani dziecka – są całkowicie bezpieczne.

Często używa się sformułowania, że kobiet w II trymestrze ciąży rozkwita, tak więc jeśli I trymestr wyjątkowo dał Ci w kość to mam dla Ciebie dobrą wiadomość – teraz będzie tylko lepiej.

Bibliografia:

• Regan L. Twoja ciąża tydzień po tygodniu. Esteri 2020.
• Wielgość M., Węgrzyn P., Borowski D. Diagnostyka prenatalna w praktyce. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015.
• Bręborowicz G. Położnictwo. Tom 1. Fizjologia ciąży. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.
• Iwanowicz-Palus G., Bień A. Edukacja przedporodowa. Wydawnictwo lekarskie, 2020.
• Xu B, Han YW. Oral bacteria, oral health, and adverse pregnancy outcomes. Periodontol 2000. 2022 Jun;89(1):181-189. doi: 10.1111/prd.12436. Epub 2022 Mar 4. PMID: 35244963.