4 miesiąc ciąży krok po kroku – zalecenia, objawy, badania
Czwarty miesiąc ciąży to początek II trymestru, co oznacza, że 1/3 drogi już za Tobą. Twoje maleństwo ma wykształcone już wszystkie główne narządy, które w dalszym ciągu będą się rozwijać. Dziecko w czwartym miesiącu ciąży intensywnie rośnie. Przez ten okres wielkość dziecka zwiększy się 3-4 krotnie i nawet 30-krotnie wzrośnie jego waga, przez co znacznie powiększy się Twój ciążowych brzuch.
Z tego artykułu dowiesz się:
4 miesiąc ciąży – rozwój dziecka
13-16 tydzień ciąży – sylwetka płodu uległa już wyprostowaniu, a na palcach dłoni i stóp widoczne są paznokcie. Skóra nadal pozostaje cienka i delikatna, jednak za niedługo wykształci się ochronna warstwa tkanki tłuszczowej. Dziecko w czwartym miesiącu ciąży ma już w pełni wykształcone kości twarzy, a na USG widoczne są uszy, nos oraz rysy twarzy. Podczas badania można zaobserwować również zmieniającą się mimikę twarzy np. marszczenie nosa – ruchy dziecka nie są jak na razie ani celowe ani świadome. Do uszu maleństwa zaczynają docierać pierwsze dźwięki. Powieki pozostają zamknięte, mimo to dziecko reaguje na jasne światło, które widzi przez powłoki brzuszne. Na tym etapie pojawiają się rzęsy i brwi, przybywa również włosów na głowie. Aktywność dziecka przechodzi na wyższy poziom – jest już w stanie złączyć ze sobą obie dłonie, zacisnąć pięści oraz ścisnąć pępowinę, zaczyna także ssać kciuk. Ruchy dziecka nie są jeszcze odczuwalne przez matkę „wycisza” je płyn owodniowy, który jest niezwykle istotny na tym etapie rozwoju. Jego ilość jest na tyle duża, że umożliwia swobodne poruszanie maleństwa w brzuchu i naukę coraz to nowych ruchów. Płód połyka coraz więcej płynu owodniowego, wydalając mocz. Wielkość dziecka coraz bardziej się zwiększa płód w czwartym miesiącu ciąży mierzy około 12 cm, natomiast waga dziecka wynosi średnio 110 g.
4 miesiąc ciąży – zmiany w ciele kobiety
- wzrost macicy – na tym etapie ma ona wielkość małego melona i jest już wyczuwalna przez brzuch,
- wzrost pigmentacji skóry – estrogen pobudza komórki pigmentowe wytwarzające melaninę (odpowiadającą m.in. za kolor naszej skóry). Ciemniejsze stają się nie tylko brodawki sutkowe, ale również piegi, pieprzyki i znamiona. Widoczna staje się także charakterystyczna dla ciąży linea nigra, czyli ciemna smuga „biegnąca” od pępka w stronę spojenia łonowego. Wszystkie te zmiany pigmentacyjne są całkowicie fizjologiczne i po porodzie samoistnie znikają, mogą pojawić się na dowolnym etapie ciąży,
- wzrost tętna – wraz z rozpoczęciem drugiego trymestru zwiększa się ilość krwi transportowanej do macicy – trafia tam 25% krwi (w porównaniu do 2% w I trymestrze ciąży),
- problem z koncentracją – możliwe, że pewnego dnia uświadomiłaś sobie, że coraz częściej zdarza Ci się zapominać pewnych zwrotów i słów podczas rozmowy a wykonywanie kilku czynności na raz sprawia Ci trudność. Nie obawiaj się – to stan chwilowy, który po ciąży mija. Stan ten został nawet nazwany amnezją ciążową.
4 miesiąc ciąży objawy
Czwarty miesiąc ciąży to czas kiedy większość uciążliwych dolegliwości ustaje, jednak u niektórych kobiet pojawiają się objawy takie jak: uczucie zatkanego nosa lub uszu mimo braku infekcji, krwawienia z nosa i dziąseł. Są one spowodowane zwiększonym dopływem krwi do błon śluzowych i nie są powodem do zmartwień, jednak jeśli trwają dłuższy czas mogą nieco doskwierać. Aby im zapobiec należy unikać nadmiernego przesuszania śluzówek – pomocne jest korzystanie z nawilżaczy powietrza lub dyfuzorów. W przypadku pory grzewczej warto umieścić na kaloryferze wilgotny ręcznik.
Wraz z początkiem II trymestru kobiety zaczynają zauważać, że ich brzuch widocznie się powiększa przykuwając uwagę znajomych, którzy jeszcze nie słyszeli radosnej nowiny. Na tym etapie pojawia się także zainteresowanie akcesoriami, ubraniami i kosmetykami dla mam.
Nie wszystkie kosmetyki są zalecane w okresie ciąży. W tym szczególnym okresie unikaj:
- Retinoidów – działają niekorzystnie na rozwój dziecka, w składzie kosmetyku (obecnym na opakowaniu) znajdziesz je jako: Retinol, Retinal, Retinyl Palmitate, Retinal Palmitate,
- Kwasów owocowych AHA o wysokim stężeniu – zwiększają ryzyko przebarwień skóry,
- Konserwantów – poznasz je po bardzo długim okresie ważności kosmetyku, zwłaszcza Fenoksyetanol (Phenoxyethanol) jest szczególnie niebezpieczny,
- Parabenów – szczególnie niebezpieczne konserwanty, obecne czasami w maściach przeznaczonych do pielęgnacji brodawek sutkowych – znajdziesz je w składzie z końcówką –paraben np. Methylparaben,
- Olejków eterycznych (niektórych) – m.in. olejek rozmarynowy, szałwiowy i cedrowy stosowane w formie aromaterapii,
- Amoniaku – składnik niektórych farb do włosów,
- Fenoli – zawartych m.in. w dezodorantach, mydłach, pastach do zębów,
- Pochodnych formaldehydu – obecne w zmywaczach do paznokci,
- Dihydroksyacetonu (DHA) – obecny w kosmetykach samoopalających, uwalnia formaldehyd.
Niektórzy producenci kosmetyków umieszczają na opakowaniu informację, że produkt jest bezpieczny w ciąży – poszukaj jej zanim udasz się do kasy.
Czwarty miesiąc ciążowy to również moment kiedy ulubiona odzież staje się za ciasna i warto rozważyć zakup nowej. Uciskanie rosnącego brzucha niekorzystnie wpływa na rozwój dziecka. Zanim jednak udasz się na duże zakupy, zrób najpierw gruntowny przegląd swojej szafy. Może okazać się, że ubrania, które do tej pory uważałaś za zbyt duże akurat będą pasować. A może Twoja przyjaciółka lub siostra była niedawno w ciąży i ubrania ciążowe niepotrzebnie zalegają jej w szafie? Nie warto wymieniać od razu całej garderoby – ciążowy brzuszek będzie się regularnie zwiększał i za jakiś czas nowe ubrania mogą okazać się za ciasne. Na początek warto kupić jedynie najpotrzebniejsze rzeczy. Podczas zakupów zwracaj uwagę na wygodę ubrań oraz ich skład – unikaj tkanin syntetycznych, zastąp je naturalnymi.
Jeśli jak większość kobiet gustujesz w letniej opaleniźnie to oczywiście nie musisz z niej całkowicie rezygnować. Pamiętaj jednak, że w skórze występuje teraz większa zawartość melaniny (pigmentu skóry) w porównaniu do okresu sprzed ciąży. To oznacza podwyższone ryzyko poparzeń słonecznych i zmian barwnikowych po opalaniu. Ostrożnie korzystaj z kąpieli słonecznych – stosuj kosmetyki z wysoką ochroną przeciwsłoneczną – minimum SPF50. W porach południowych najlepiej pozostań w domu. Jeśli wolisz spędzać czas na świeżym powietrzu korzystaj z miejsc zacienionych aby nie doprowadzić do udaru słonecznego. Koniecznie noś przy sobie jakieś nakrycie głowy – czapkę lub kapelusz oraz butelkę wody. Bezpieczną alternatywą dla samego opalania są kosmetyki samoopalające – aktualnie rynek kosmetyczny jest bogaty również w te pochodzenia naturalnego.
Zawsze marzyłaś o tatuażu lub piercingu? Z tym powinnaś zaczekać do zakończenia ciąży. Oba te zabiegi obarczone są ryzykiem przeniesienia chorób zakaźnych – m.in. WZW typu B i C, które są bardzo niebezpieczne dla maleństwa. Dodatkowo tatuaż zrobiony w czasie ciąży może znacznie zmienić swój wygląd z uwagi na rozciągającą się skórę i po porodzie wyglądać nieestetycznie. Jeśli posiadasz już kolczyki w pępku lub sutkach dobrym pomysłem będzie wyjęcie ich do czasu rozwiązania. Zarówno brzuch jak i piersi będą się powiększać a kolczyki za jakiś czas zaczną przeszkadzać. Sprawdź także ten artykuł: Na czym polegają badania prenatalne i kiedy je wykonać?
Rozciągająca się skóra może doprowadzić również do zmian, których obawia się większość kobiet – rozstępów. Charakterystyczne pręgi na skórze dotyczą kobiet na różnych etapach życia – dorastania, ciąży, wahania masy ciała. Są to zmiany całkowicie naturalne i niesłusznie uznawane za wstydliwy problem z którym koniecznie należy walczyć. Na skutek nadmiernego rozciągania skóry dochodzi do rozerwania włókien kolagenowych budujących skórę. Zaraz po pojawieniu się rozstępy są dość mocno widoczne i nierzadko również swędzące, objaw ten z czasem przemija a zmiany bledną i stają się mniej zauważalne. Na wczesnym etapie ciąży jakim jest początek II trymestru pojawiają się zazwyczaj na piersiach, które powiększają się jako pierwsze. Później analogiczna sytuacja dotyczy brzucha. Ilość i rozległość rozstępów jest kwestią indywidualnych predyspozycji każdej kobiety.
Czwarty miesiąc ciąży – zalecenia:
| Zalecenie | Szczegółowe wytyczne |
|---|---|
| Dieta – zasady zdrowego żywienia powinny być przestrzegane przez cały okres ciąży. Zróżnicowana i odpowiednio zbilansowana dieta warunkuje prawidłowy rozwój dziecka. | Zapotrzebowanie energetyczne: wzrost o 285 kcal (II trymestr) w porównaniu do czasu sprzed ciąży. Wysoko przetworzone, słodzone przekąski warto zamienić na:
|
| Prawidłowa postawa ciała – wiele ciężarnych zaniedbuje swoją postawę. Rosnący brzuch sprawia, że środek ciężkości przesuwa się do przodu. Kobieta wypycha brzuch do przodu odchylając w tył plecy, porusza się z szeroko rozstawionymi nogami kołysząc się na boki. | Prawidłowa postawa kobiety ciężarnej:
|
| Aktywność fizyczna – warto korzystać z bezpiecznych form aktywności fizycznej przez cały okres ciąży, jeśli oczywiście nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań. | Regularna aktywność fizyczna w ciąży jest niezwykle istotna, choć bardzo często pomijana. Pomaga przygotować organizm do dużego wysiłku fizycznego jakim jest poród. Istotnie wpływa również na organizm matki i dziecka:
|
Oprócz samej aktywności fizycznej, w ciąży niezwykle istotne są ćwiczenia mięśni dna miednicy. Mięśnie Kegla odpowiedzialne są za utrzymanie pęcherza moczowego, macicy, pochwy oraz odbytu na swoim miejscu. Podczas ciąży mięśnie te rozluźniają się i ulegają rozciągnięciu. Regularne ćwiczenia sprawiają, że mięśnie Kegla wzmacniają się, a przez to stają się mniej podatne na uszkodzenia np. w trakcie porodu. A to skutkuje obniżeniem ryzyka nietrzymania moczu po porodzie oraz wypadania narządu rodnego w późniejszym okresie życia.
Jak ćwiczyć?
Aby mieć pewność, że ćwiczymy właściwe mięśnie należy najpierw dokładnie poznać ich położenie. Jeśli czujesz parcie na mocz udaj się do toalety i spróbuj na krótką chwile wstrzymać strumień moczu. Poczujesz napięcie konkretnych mięśni – to właśnie je należy ćwiczyć. Jednak nie należy tego robić podczas oddawania moczu, opisana próba była jednorazowa i niezbędna jedynie do przybliżenia ich lokalizacji.
Ćwiczenia mięśni dna miednicy można wykonywać w dowolnym miejscu i czasie, istotne aby robić to regularnie.
- Zaciśnij mięśnie tak jak podczas próby oddawania moczu – „podnieś do góry” przytrzymaj chwilę – rozluźnij. Możesz liczyć ile sekund uda Ci się utrzymać napięte mięśnie. Ćwiczenie wykonaj kilkakrotnie – tyle ile dasz radę.
- Napinaj mięśnie stopniowo. Delikatnie napnij mięśnie, podnieś do góry i przytrzymaj kilka sekund (nie rozluźniaj) – napnij mięśnie mocniej i podnieś wyżej, również odczekaj kilka sekund (nie rozluźniaj) – całkowicie zaciśnij mięśnie najwyżej jak się da i przytrzymaj – rozluźnij mięśnie.
Podczas ćwiczeń mięśni Kegla, mięśnie ud, brzucha i pośladków nie powinny być napięte!
Dla zdrowia mięśni Kegla istotne są także codzienne dobre nawyki:
- unikaj parcia w trakcie wypróżnień,
- nie próbuj oddawać moczu na zapas ani nie przetrzymuj wypełnionego pęcherza zbyt długo,
- podczas kaszlu / kichania przechyl głowę na bok,
- podczas wstawania z pozycji siedzącej staraj się napinać mięśnie dna miednicy – „podnieś je do góry”,
- podczas wstawania z pozycji leżącej najpierw obróć się na bok, nogi postaw na podłożu, siadając na łóżku odepchnij się rękoma,
- podczas podnoszenie cięższych przedmiotów z połogi trzymaj je blisko siebie, wstając wesprzyj się na jednym kolanie i napnij mięśnie Kegla,
- nie dźwigaj,
- unikaj obcisłych ubrań,
- po porodzie nie stosuj pasów poporodowych.
Bibliografia:
- Regan L. Twoja ciąża tydzień po tygodniu. Esteri 2020.
- Iwanowicz-Palus G., Bień A. Edukacja przedporodowa. Wydawnictwo lekarskie, 2020.
- Tuszyński PK. Zdrowie kobiety z perspektywy farmaceuty. Wydawnictwo farmaceutyczne 2022.