8 miesiąc ciąży krok po kroku – dolegliwości, zalecenia, rozwój dziecka

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Dominika SkupieńDrukujUdostępnij

8 miesiąc ciąży – rozwój dziecka

32 – 35 tydzień ciąży – w tym czasie mózg płodu osiągnął już ostatni etap rozwoju. Pełne wykształcenie układu nerwowego sprawia, że dziecko jest jeszcze bardziej wrażliwe na bodźce niż miało to miejsce dotychczas. Potrafi ono reagować rozszerzeniem źrenic na zmienność natężenia światła docierającego przez brzuch. Przedostatni miesiąc ciąży to czas, kiedy pogłębia się odruch ssania – dziecko w 8 miesiącu ciąży regularnie ssie palce w ramach doskonalenia tej umiejętności. Czasami nawet uda się uchwycić ten moment w USG i uzyskać pamiątkowe zdjęcie. Mimo pełnego ukształtowania mózgu w okresie prenatalnych, odruchy noworodka po urodzeniu się na tym etapie ciąży byłyby w dalszym ciągu słabo skoordynowane. Dlatego karmienie piersią wcześniaka urodzonego w tym czasie byłoby utrudnione z wielu powodów - m.in. braku synchronizacji ssania, połykania oraz oddychania. Dziecko w 8 miesiącu ciąży nie byłoby w stanie jeszcze samodzielnie oddychać poza organizmem matki. Jednak jego płuca prężnie się rozwijają – każdy kolejny dzień w łonie matki zmniejsza ryzyko problemów oddechowych po porodzie.

Ostatnie tygodnie ciąży sprzyjają wzrostowi masy ciała płodu – od 32 do 35 tygodnia ciąży waga dziecka wzrasta o około 250 g tygodniowo. Intensywny wzrost sprawia, że przestrzeń w macicy powoli zaczyna się zmniejszać, natomiast dziecko ma mniejsze pole do popisu. Aktywność maleństwa może być nieco wolniejsza, jednak jego ruchy nadal pozostaną dosyć mocne. Coraz mniejsza mobilność skłania dziecko do przybrania konkretnej pozycji. Pośladkowe ułożenie dziecka w okolicach 32 tygodnia ciąży nie jest jeszcze powodem do zmartwień. Jedynie 5% dzieci pozostaje w tym ułożeniu do porodu. Natomiast niekorzystne ułożenie dziecka po około 36 tygodnia może już sugerować, że płód nie obróci się właściwie do porodu – może mu na to nie pozwolić brak przestrzeni w macicy. Gwałtowny spadek aktywności dziecka, a przede wszystkim brak odczuwania jego ruchów powinien skłaniać do pilnej konsultacji lekarskiej.

8 miesiąc ciąży – zmiany w ciele kobiety

• wystający pępek – waga dziecka rośnie, a macica jest już sporych rozmiarów, uciskając na przednią ścianę brzucha wypycha ku przodowi pępek. Podczas noszenia lekkich ubrań może on odznaczać się na brzuchu,
• skurcze przepowiadające – mające na celu przygotowanie macicy oraz dziecka do skurczów porodowych, (więcej o skurczach przepowiadających pisałam w poprzedniej części – 7 miesiąc ciąży krok po kroku),
• wydzielina z piersi – mleko przedporodowe może wydzielać się z gruczołów piersiowych w trakcie ciąży. Nie jest to sygnał niepokojący – Twoje piersi przygotowują się do nadchodzącej laktacji. Jeśli nie zaobserwowałaś u siebie tego objawu, to również możesz być spokojna, ponieważ jest to kwestia indywidualna. Brak wydzielania pokarmu jeszcze w ciąży w żaden sposób nie warunkuje przebiegu późniejszej laktacji,
• przypływy energii – są związane z tzw. syndromem wicia gniazda – kobieta nabiera nagłej chęci na duże zakupy, przemeblowania lub remonty. Odczuwa przy tym ekscytację na myśl o pojawieniu się dziecka – chce przygotować najbliższe otoczenie jak najlepiej, tak aby zapewnić dziecku wszystko czego potrzebuje. Syndrom wicia gniazda pojawia się zwykle w III trymestrze ciąży, jednak nie każda ciężarna go doświadcza. Jego brak nie świadczy o żadnych problemach – po prostu każda ciężarna przeżywa ciąże inaczej. Czasami Twoje samopoczucie może się wahać w ciągu dnia – senność i osłabienie będzie wymieniać się z przypływami energii.

8 miesiąc ciąży – objawy, dolegliwości

• Ból pleców – dolegliwości bólowe w okolicy odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa są spowodowane osłabieniem mięśni brzucha i pośladków, wzrostem masy ciała oraz przesunięciem środka ciężkości ciała z racji powiększającego się ciążowego brzucha. Na ból pleców skarży się znaczna większość ciężarnych na końcowym etapie ciąży.

Poniższe wskazówki pomogą Ci ograniczyć uciążliwe dolegliwości:

• aktywność fizyczna – wiele kobiet rezygnuje z aktywności z powodu odczuwanego bólu, jednak przez to on jedynie się pogłębia. Kobieta w ciąży powinna (w miarę możliwości) jak najczęściej spacerować, pływać lub wykonywać ćwiczenia adresowane dla ciężarnych,
• zdrowa dieta – kiedyś znane było powiedzenie, że „w ciąży należy jeść za dwoje” – na dziś brzmi ono „w ciąży jedź dla dwojga”. Prawidłowy wzrost wagi jest bardzo istotny, nadmierne objadanie się prowadzi do nadwagi / otyłości i niesie za sobą niebezpieczne konsekwencje zarówno dla matki jak i dziecka. Wpływa również niekorzystnie na samopoczucie – wzmaga bóle kręgosłupa i dodatkowo obciąża stawy. W ciąży należy zwracać uwagę przede wszystkim, aby dieta była zróżnicowana i zgodna z zasadami zdrowego żywienia,
• prawidłowa postawa ciała – opisałam ją w poprzedniej części – 7 miesiąc ciąży krok po kroku,
• ograniczenie podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• wygodne obuwie,

• Ból głowy – dotykające nawet 90% ciężarnych dolegliwości bólowe o charakterze napięciowym lub migrenowym, spowodowane są najczęściej przez:

• zmiany hormonalne,
• przemęczenie, stres,
• nieprawidłowa dieta, spożywanie niewystarczającej ilości płynów,
• brak ruchu,
• problemy ze snem.

Bardzo silny, nagły i nieprzemijający ból jest niepokojącym objawem i może świadczyć m.in. o następującej rzucawce lub zakrzepicy żył!

• pogłębione trudności z oddychaniem – dziecko teraz intensywnie przebiera na wadze, przez co powiększa się także macica powodując znaczny ucisk na przeponę. Zmniejszona objętość płuc sprawia, że szybciej się męczysz i czasem możesz mnie problem ze złapaniem tchu,
• problemy ze snem – mogą wynikać z trudności ze znalezieniem wygodnej pozycji. Wiele kobiet chwali sobie zakup specjalnych poduszek ciążowych, które podtrzymują ciążowy brzuch i nieco poprawiają komfort snu. Jeśli zdecydujesz się na zakup takiej poduszki, nie musisz pozbywać się jej po porodzie – często doskonale sprawdza się podczas karmienia piersią.

Na co uważać w 8 miesiącu ciąży?

• Przemęczenie – pamiętaj, że Twój obecny stan jest wyjątkowy, a Twój organizm wkłada wiele wysiłku w dostarczenie dziecku wszystkich składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju. To już końcówka ciąży, Twój brzuch jest sporych rozmiarów – masz prawo czuć zmęczenie i osłabienie częściej niż dotychczas. Jeśli w ciągu dnia towarzyszy Ci senność – zrób sobie krótką drzemkę. Zadbaj o swój komfort i odpoczynek, to teraz bardzo ważne. Mniej istotne sprawy zostaw na później,
• Urazy – unikaj sytuacji, które mogą doprowadzić do upadku bądź urazu. Jeśli masz możliwość zrezygnuj z komunikacji miejskiej – gwałtowne hamowanie pojazdu może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Ostatni trymestr ciąży to nie jest odpowiedni czas na ryzykowne sporty czy chociażby buty na szpilkach. Jeśli nie wyobrażasz sobie siebie na płaskiej podeszwie, nie rezygnuj z obcasów, ale postaw na bardziej stabilne obuwie np. na szerszym słupku,
• Infekcje – ciąża zwiększa podatność na infekcje, jeśli to możliwe ogranicz przebywanie w tłocznych miejscach, gdzie uczęszcza wiele osób. Ciąża to nie choroba, nie powinnaś zamykać się w domu, jednak staraj się spędzać czas przede wszystkim na świeżym powietrzu. Ogranicz wizyty w centrach handlowych, placówkach medycznych – jeśli oczywiście nie jest to konieczne. Jeśli będąc w miejscu publicznym musisz skorzystać z toalety, skorzystaj z jednorazowych nakładek na toaletę lub chociażby papieru toaletowego. Infekcje dróg moczowo-płciowych są szczególnie niebezpieczne w ciąży,
• Leżenie na plecach – jeśli Twój brzuszek jest sporych rozmiarów, powinnaś unikać pozycji „na wznak” (głównie) oraz na prawym boku. Podczas niej dochodzi do ucisku macicy na żyłę główną dolną, co może powodować objawy takie jak: zawroty głowy, zimne poty, przyspieszenie akcji serca, a nawet zaburzenia widzenia. Jeśli zaobserwujesz je u siebie, połóż się na lewym boku – objawy powinny niebawem ustąpić.

8 miesiąc ciąży – badania

Zalecane badania między 33 a 37 tygodniem ciąży

• Badanie podmiotowe i przedmiotowe
• Badanie położnicze
• Ocena wymiarów miednicy
• Ocena czynności serca płodu
• Badanie piersi
• Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
• Pomiar masy ciała
• Ocena ryzyka ciążowego
• Ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji
• Morfologia krwi
• Badanie ogólne moczu
• Badanie w kierunku wirusom WZW B i C i HIV,
• Badanie w kierunku VDRL oraz GBS

Pomiar miednicy kostnej

Pomiar miednicy kostnej jest elementem położniczego badania zewnętrznego. Polega on na określeniu typu miednicy na podstawie oceny odległości między konkretnymi punktami anatomicznymi miednicy. Wyniki tych pomiarów pozwalają określić czy budowa miednicy danej kobiety pozwoli na przejście dziecka przez kanał rodny, czyli w skrócie – czy jest możliwy poród naturalny. Czasami zdarza się, że miednica ciężarnej jest np. zbyt wąska i przy dużej masie płodu, poród drogami natury mógłby wiązać się z wysokim ryzykiem powikłań. Badanie to powinno być wykonane jak najbliżej terminu porodu.

Jak wygląda badanie?

Przed rozpoczęciem badania położna poprosi Cię o położenie się na plecach. Następnie za pomocą miednicomierza (cyrkla położniczego) zmierzy Twoją miednicę, dotykając końcami urządzenia punktów po obu stronach miednicy jednocześnie.

Dzięki temu uzyska trzy wymiary miednicy kostnej:

• międzykolcowy – odległość między kolcami biodrowymi przednimi górnymi,
• międzygrzebieniowy – odległość między grzebieniami kości biodrowej,
• międzykrętarzowy – odległość między krętarzami kości biodrowych.

Po otrzymaniu powyższych pomiarów, położna poprosi Cię o zmianę pozycji – konieczne będzie położenie się na lewym boku oraz zgięcie w kolanie jednej nogi. Następnie położna zmierzy ostatni wymiar, określany jako sprzężna zewnętrza (odległość między górnym brzegiem spojenia łonowego a wyrostkiem V kręgu lędźwiowego kręgosłupa).

Badanie nie jest bolesne, jednak może być nieco nieprzyjemne z uwagi na konieczność wywarcia ucisku w celu dotarcia do punktów kostnych.

Ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji

Aspekt zdrowia psychicznego, zwłaszcza w okresie okołoporodowym to w ostatnim czasie popularny i często poruszany temat. Okres ciąży to czas szczególnego narażenia kobiety na pogorszenie samopoczucia psychicznego. Każda ciężarna powinna wypełnić formularz obejmujący ocenę ryzyka wystąpienia u niej depresji w ciąży lub po porodzie. Jest to szczególnie ważne, ponieważ wykrycie wczesnych objawów choroby umożliwia jej znacznie szybsze wyleczenie i niedopuszczenie do rozwinięcia stanu ciężkiej depresji.

Pamiętaj! Jeśli lekarz / położna poprosi Cię o wypełnienie kwestionariusza, to nie oznacza, że podejrzewają Cię o chorobę psychiczną – niestety wiele kobiet tak myśli. Zaburzenia depresyjne w ciąży i połogu to bardzo szeroki i coraz częstszy problem w skali kraju jak i świata. Badanie to jest standardową procedurą i ma na celu jedynie Twoje dobro.

Depresja poporodowa wiąże się z licznymi konsekwencjami. Nie tylko w zakresie pogorszenia samopoczucia oraz spadku jakości życia matki, ale również negatywnie wpływa na rozwój dziecka i funkcjonowanie całej rodziny.

Jeśli w ciąży lub po porodzie zauważysz u siebie objawy takie jak:

• długotrwały spadek nastroju,
• utrata dotychczasowych zainteresowań,
• trudność w przeżywaniu przyjemności,
• obniżenie samooceny,
• wahania nastroju,
• ciągłe zmęczenie, brak energii,
• poczucie winy,
• zaburzenia snu i apetytu,
• a w szczególności – myśli samobójcze,

koniecznie powiedz o tym lekarzowi lub położnej. Nie bój się prosić o pomoc! Istnieją całkowicie bezpieczne metody leczenia depresji poporodowej zarówno w ciąży jak i po porodzie, które nie wpływają negatywnie na rozwój płodu ani noworodka / niemowlęcia karmionego piersią.

Plan porodu

Ostatni trymestr to najwyższy czas, aby zastanowić nad tym co chciałabyś aby miało miejsce podczas Twojego porodu, a z czego bezwzględnie chcesz zrezygnować. Plan porodu jest dokumentem informującym personel medyczny o Twoich oczekiwaniach względem porodu. Możesz napisać go całkiem samodzielnie lub skorzystać z gotowego formularza. Uwzględnia on istotne kwestie – m.in. nacięcie krocza, znieczulenie podczas porodu, pozycje porodowe, kontakt skóra do skóry, szczepienia noworodka. Warto przygotować go wcześniej, aby w razie potrzeby mieć go przy sobie. Jeśli uczęszczasz na spotkania z położną środowiskową w ramach edukacji przedporodowej, z pewnością przedstawi Ci ona sposób wykonania takiego planu, a także pomoże go przygotować.

Po przyjęciu na salę porodową, położna omówi z Tobą poszczególne punkty planu porodu pod kątem możliwości ich realizacji. Nie zawsze wszystkie oczekiwania pacjentki są możliwe do zrealizowania np. ciężarna marzy o porodzie w wodzie, jednak wybrany przez nią szpital nie posiada wanny porodowej. Dlatego zawsze przed wyborem miejsca porodu warto zweryfikować dany szpital / oddział pod kątem oferty i dostępności sprzętu, aby uniknąć rozczarowania w tak ważnym dniu.

Bibliografia:

• Troszyński, Michał. Położnictwo - ćwiczenia. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016, 314 s. ISBN 978-83-200-5105-6
• Edukacja przedporodowa. Red. Iwanowicz-Palus, Grażyna; Bień, Agnieszka . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, 490 s. ISBN 978-83-200-6022-5
• Regan L. Twoja ciąża tydzień po tygodniu. Esteri 2020.
• Bręborowicz G. Położnictwo. Tom 1. Fizjologia ciąży. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.