Trzeci trymestr ciąży - dolegliwości, badania, zalecenia

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Kiedy zaczyna się III trymestr ciąży?

3 trymestr ciąży rozpoczyna się z początkiem 28. tygodnia i trwa do rozwiązania, czyli 39 – 40. tygodnia ciąży. Jego finalny czas trwania zależy od tego, czy dziecko przyjdzie na świat wcześniej, czy z lekkim opóźnieniem. Brzuszek ciążowy jest już coraz bardziej widoczny, a ruchy dziecka – mocno wyczuwalne.

Trzeci trymestr ciąży – objawy

Trzeci trymestr ciąży to czas, gdy znów zaczynasz czuć się gorzej. W Twoim ciele zachodzą intensywne zmiany.  Co prawda mdłości i inne typowe dla wczesnej ciąży dolegliwości dawno minęły, ale zaczynasz tracić energię, której nabrałaś w 2 trymestrze. Im bliżej porodu, tym trudniej jest Ci się poruszać i wykonywać pewne zadania. Twój brzuszek powiększa się, piersi robią się wyraźnie nabrzmiałe, a na brodawkach sutkowych niekiedy pojawiają się żółtawe kropelki lub zaschnięte plamki siary, czyli pierwszego mleka. Możesz doświadczyć również nowych dolegliwości, takich jak nudności, które nawet jeśli nie są niebezpieczne, to mogą Ci skutecznie uprzykrzyć końcówkę ciąży. W tym czasie w Twoim ciele zachodzą intensywne zmiany. Przeczytaj więc, jak przetrwać 3 trymestr, któremu towarzyszą następujące objawy.

Powiększający się brzuch

Od kiedy wstąpiłaś w 3 trymestr ciąży mogłaś zauważyć, że Twój brzuch zaczął dość mocno powiększać się. Towarzyszy temu zmiana położenia środka ciężkości Twojego ciała, co wymusza na Tobie zmianę postawy i utrudniają poruszanie się. Trudno jest Ci się wyspać. Możesz mieć coraz większe problemy ze sprawnym przekręcaniem się z boku na bok, wstawaniem z łóżka lub z kanapy, wsiadaniem do samochodu, schylaniem się, czy z zawiązaniem butów.

Powiększająca się macica zmierza ku swojej najwyższej pozycji. W 36 tygodniu jej dno będzie znajdowało się tuż pod przeponą. Możesz wtedy odczuwać duszności, które miną na około 1-2 tygodnie przed porodem, kiedy brzuch obniży się.

Skóra na brzuchu staje się coraz bardziej napięta, zaczyna swędzieć, pojawia się więcej rozstępów. Pępek jest wygładzony. Zadbaj o nawilżenie i natłuszczenie skóry, używaj preparatów testowanych dermatologicznie.

Parcie na pęcherz

Ciężarna macica zajmuje już niemal całą przestrzeń w Twojej jamie brzusznej. Nic więc dziwnego, że musisz co chwilę odwiedzać toaletę. Dziecko przygotowując się do porodu wstawia się główką do miednicy, napierając na Twój pęcherz moczowy. Może się zdarzyć, że podczas kichnięcia lub w trakcie śmiechu popuścisz trochę moczu w sposób niekontrolowany. W III trymestrze nie powinno być to powodem do niepokoju. Możesz na wszelki wypadek stosować wkładki higieniczne. Dbaj też o higienę intymną, aby uchronić się przed infekcjami.

Nawet jeśli masz dość ciągłych wizyt w toalecie pamiętaj, że musisz się nawadniać. Nie ograniczaj płynów. Pij więcej w ciągu dnia, a mniej wieczorem, aby jak najrzadziej budzić się w nocy.

Wykonuj ćwiczenia Kegla, które wzmacniają mięśnie dna miednicy. Uchronisz się przed niekontrolowanym popuszczaniem oraz przygotujesz mięśnie do porodu.

Oddawaj mocz za każdym razem, gdy czujesz taką potrzebę, nie przetrzymuj tego uczucia. Unikniesz w ten sposób potencjalnego rozwinięcia zakażenia dróg moczowych.

Ból kręgosłupa

Duży brzuch ciążowy utrudnia poruszanie się i wymusza zmianę położenia środka ciężkości Twojego ciała. Ponadto relaksyna i estrogeny wpływają rozluźniająco na Twoje stawy, lordoza lędźwiowa w kręgosłupie pogłębia się, a macica wywołuje ucisk na struktury miednicy i na splot lędźwiowo-krzyżowy. To wszystko prowadzić może do wystąpienia bólu kręgosłupa, który w 3 trymestrze może naprawdę mocno dać się we znaki. Pamiętaj więc, aby zwracać uwagę na swoją postawę. Nie siedź długo, co pół godziny przejdź się do drugiego pokoju lub na krótki spacer. Unikaj ławek i krzeseł bez oparcia.

Jeśli musisz stać dłuższy czas, drepcz w miejscu i uginaj kolana. Możesz podeprzeć jedną z nóg na podpórce, co jakiś czas zmieniając stronę. Podczas leżenia i snu układaj się na lewym boku, obejmując kolanami poduszkę lub rogala.

Mdłości, brak apetytu

Brak apetytu w trzecim trymestrze najczęściej wywołany jest przez nudności. Pojawiają się one zwłaszcza pod wpływem głodu lub po obfitym posiłku. Jedz więc rozważnie i regularnie, nakładaj mniejsze porcje i unikaj ciężkostrawnych potraw.

Zgaga

Trzeci trymestr ciąży to czas, kiedy ciężarna macica zaczyna dosięgać swoim dnem do żołądka. Dodatkowo na skutek zmian hormonalnych zwieracz przełyku rozluźnia się, więc nie zapobiega cofaniu się kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Możesz więc odczuwać zgagę, czyli pieczenie i palenie w gardle i przełyku. Aby uniknąć tej przykrej dolegliwości, jedz często małe posiłki, unikaj ostrych i tłustych potraw, a po jedzeniu pozostań przez jakiś czas w pozycji siedzącej. Możesz wypić mleko lub kefir, które wielu ciężarnym pomagają zniwelować zgagę.

Hemoroidy

Hemoroidy (inaczej guzki krwawnicze) w ciąży to powszechny problem, z którym borykają się przyszłe mamy, szczególnie w II i III trymestrze. Dolegliwości spowodowane są wzrostem ciśnienia żylnego, wywołanego uciskiem macicy na naczynia krwionośne jamy brzusznej i miednicy. Zwiększone ciśnienie w żyłach okolic odbytu powoduje zwolnienie przepływu krwi w ich wnętrzu. Prowadzi to następnie do pojawienia się różnorodnych poszerzeń i deformacji ścian naczynia o charakterze żylakowatym, które nie odprowadza nadmiaru krwi. Bolące hemoroidy w ciąży powstają również w efekcie przewlekłych zaparć, spowolnionego metabolizmu oraz braku aktywności fizycznej.

Jak przetrwać 3 trymestr, kiedy dokuczają Ci hemoroidy? Spaceruj, spożywaj dużo błonnika pokarmowego i pij dużo wody. Przerzuć się  koniecznie na produkty bogate w błonnik (ciemny chleb, ryż brązowy), jedz świeże warzywa i owoce. Możesz użyć dostępnych bez recepty leków miejscowych, stosować nasiadówki. Skonsultuj się z lekarzem, aby uzyskać poradę na temat dostępnych opcji. Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu najważniejsze artykuły z kalendarzem ciąży.

Senność i ogólne zmęczenie

Jest Ci ciężko, nie wysypiasz się przez natłok myśli związanych z porodem. Czujesz się zmęczona, bo jesteś cięższa, bo się nie wysypiasz, bo w twojej głowie kłębi się pełno myśli. Twój organizm daje Ci sygnał: odpocznij. Słuchaj więc swojego ciała. Zrelaksuj się, połóż na chwilę, pójdź na spokojny spacer. Jeśli zmęczenie daje Ci solidnie w kość, powiedz o tym lekarzowi. Nadmierna senność i wyczerpanie u ciężarnych często spowodowane są anemią.

Skurcze łydek

Gdy budzi Cię nagły ostry ból, wykręcający Twoją łydkę, masz do czynienia ze skurczem. Przyczyny występowania tej nieprzyjemnej dolegliwości są niejasne. Skurcze w ciąży mogą dokuczać Ci między innymi z powodu:

• zbyt niskiego poziomu potasu, magnezu i wapnia oraz nadmiaru fosforu;
• ucisku powiększającej się macicy na naczynia krwionośne nóg i zbyt słabe ukrwienie mięśni;
• niewystarczającego nawodnienia organizmu;
• ucisku na nerwy spowodowanego pogłębieniem się lordozy lędźwiowej.

Gdy pojawi się skurcz, postaraj się wyprostować nogę, a palce stopy naciągnij w kierunku twarzy. Możesz również spróbować stanąć na chłodnej podłodze albo leżąc gwałtownie uderzyć piętą w podłoże.

Żylaki

Ucisk macicy na naczynia żylne utrudnia powrót krwi do serca z kończyn dolnych. Działanie progesteronu rozluźnia mięśniówkę naczyń, przez co stają się elastyczne i są w stanie pomieścić więcej krwi. Kiedy przepływ krwi jest spowolniony, ściany naczyń ulegają rozciągnięciu i tworzą się nieestetyczne poszerzenia żylne, zwane żylakami. Towarzyszy im również puchnięcie nóg.

Żylaki pojawiają się nie tylko na nogach. Część ciężarnych boryka się również z żylakami sromu.

Aby pobudzić krążenie i zapobiec żylakom, powinnaś unikać długotrwałego stania i siedzenia. Podczas siedzenia i leżenia często poruszaj nogami i stopami, noś pończochy uciskowe, spaceruj. Jeśli żylaki nie znikną po porodzie, możliwe jest leczenie laserowe lub chirurgiczne.

Skurcze przepowiadające

Skurcze przepowiadające, inaczej skurcze Braxtona-Hicksa nasilają się pod koniec ciąży. Im bliżej terminu porodu jesteś, tym skurcze będą częstsze i silniejsze. Potocznie określane są jako “stawianie się macicy”, ponieważ odczuwane są jako twardnienie brzucha. Ból nie jest silny, a skurcze nie występują regularnie. Pojawiają się co kilka – kilkanaście minut (nie częściej niż 5 minut), trwają 15–30 sekund. Z czasem słabną, a po około 2 godzinach mijają całkowicie. Jest to najważniejsza cecha odróżniająca skurcze przepowiadające od porodowych. Te drugie nie ustępują, a przybierają stopniowo na sile.

Skurcze przepowiadające w pobliżu terminu porodu mogą trwać nawet 2 minuty i pojawiać się kilkanaście razy w ciągu dnia. Nie towarzyszą im inne objawy zwiastujące poród, takie jak biegunka, odejście czopu śluzowego czy wód płodowych, plamienie, ani bóle krzyża.

Ich zadaniem jest nie tylko przygotowanie mięśnia macicy do skurczów porodowych, ale też ułożenie główki dziecka w kierunku kanału rodnego. Mimo to nie prowadzą jeszcze do skracania się szyjki macicy.

Jeśli skurcze są regularne i bolesne, poradź się ginekologa.

3 trymestr ciąży - badania

27. – 32. tydzień

Pomiędzy 27. a 32. tygodniem ciąży, czeka Cię konsultacja położnicza u lekarza prowadzącego, który wykona kolejne obowiązkowe badanie ultrasonograficzne. Konieczne będzie również wykonanie badania ogólnego moczu oraz morfologii krwi. Ponadto, jeśli masz krew Rh(-),  musisz zrobić badania na obecność przeciwciał anty-D. Jeśli zaistnieją wskazania, będziesz musiała przyjąć immunoglobulinę anty-D w iniekcji, pomiędzy 28 a 30 tygodniem ciąży.

33. – 37. tydzień

W trakcie wizyty, poza podstawowymi badaniami i pomiarami, które były przeprowadzane rutynowo do tej pory, czeka Cię badanie położnicze, ocena wymiarów miednicy oraz czynności serca płodu. Dodatkowo, ponownie wypełnisz ankietę oceniającą ryzyko i nasilenie objawów depresji.

Ponadto, lekarz lub położna zleci następujące badania:

• Badanie na obecność antygenu HBs - obecność antygenu HBs wskazuje na zakażenie wirusem HBV (wirusowe zapalenie wątroby typu B, WZW B).
• Posiew z pochwy w kierunku paciorkowców z grupy B. Badanie wykonuje się pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży w celu sprawdzenia, czy w pochwie lub w odbycie znajdują się paciorkowce beta-hemolizujące (Streptococcus agalactiae). Wynik pozytywny skłania do rozpoczęcia profilaktycznej antybiotykoterapii w trakcie porodu;
• Badanie na obecność przeciwciał anty-HIV;
• Morfologię krwi;
• Badanie ogólne moczu.

Dla kobiet szczególnie zagrożonych zachorowaniem na kiłę i wirusowe zapalenie wątroby typu C jest to także termin kolejnego badania VDRL i przeciwciał anty-HCV.

38. – 39. tydzień

Pomiędzy 38. a 39. tygodniem ciąży będziesz musiała ponownie wykonać badanie morfologii krwi oraz badanie ogólne moczu. Podczas wizyty u lekarza prowadzącego, oceniona zostanie czynność serca płodu. Jeśli Twoją ciążę prowadzi położna, czeka Cię obowiązkowa wizyta u lekarza położnika.

Badania w ciąży po 40. tygodniu

Na następną wizytę udaj się, gdy osiągniesz 40. tydzień ciąży. W jej trakcie zostanie wykonane USG oraz KTG  (zapis czynności serca płodu oraz czynności skurczowej macicy). Jeśli wyniki będą prawidłowe, następna wizyta zostanie zaplanowana za tydzień - wtedy również czeka Cię badanie USG i KTG.

Ustalisz też termin, w którym powinnaś zgłosić się do szpitala.

Trzeci trymestr ciąży – na co uważać?

Ostatnie tygodnie ciąży warto poświęcić na lektury artykułów i książek, dotyczących porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Wiadomo, że wszystkiego dowiesz się “w praniu”, ale uwierz, że przygotowanie merytoryczne jest jest ogromnie ważne. Wiedza pozwoli Ci spokojniej reagować na pewne sytuacje oraz da Ci poczucie pewności siebie.

A na co powinnaś uważać?

• Twój brzuch osiągnął już szczytowe rozmiary, więc z pewnością przemieszczanie się stanowi dla Ciebie wyzwanie. Na tym etapie musisz więc uważać, aby się nie przewrócić, gdyż łatwo o utratę równowagi.
• Dbaj o różnorodną dietę, bogatą w witaminy i minerały oraz nawadniaj się.
• Jeśli z Twoich piersi sączy się siara (pierwszy pokarm o żółtym kolorze), jest to dobry znak. Nie musisz się niepokoić, ani próbować wyciskać pokarmu. Zadbaj jedynie o higienę brodawek sutkowych.
• Obserwuj ruchy płodu.
• Jeśli coś Cię niepokoi, skontaktuj się z lekarzem.
• W przypadku pojawienia się bólu, silnych skurczy macicy oraz krwawienia z dróg rodnych – jak najszybciej udaj się do szpitala. Objawy te mogą sygnalizować odklejenie się łożyska, które wymaga szybkiej interwencji zespołu medycznego.

Bibliografia:

1. Bomba-Opoń, D., & Biernat-Głowińska, K. (2018). Poradnik ciążowy dla kobiet. PZWL.
2. Bręborowicz, G. H. (2019). Poradnik dla przyszłych rodziców. PZWL.
3. Łukaszuk, M., & Wender-Ożegowska, E. (2019). Ciąża i poród. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.