Ciąża geriatryczna - co to jest i czym grozi? Położna wyjaśnia

Ciąża geriatryczna, matki geriatryczne – co to znaczy?

Tak właściwie co to znaczy ciąża geriatryczna? Jest to określenie na zajście w ciążę po 35 roku życia. Inne określenie z jakim można się spotkać to późne macierzyństwo. Kobiety w ciąży po 35 roku życia określane mogą być jako matki geriatryczne, dojrzałe rodzące czy stare pierworódki. Większość osób zapewne zgodnie stwierdzi, że nazwy te mają negatywny wydźwięk. Przecież samo słowo geriatria to dziedzina medycyny zajmująca się schorzeniami wieku podeszłego. Ciąża geriatryczna ma odnosić się do zajścia w ciążę w późnym lub końcowym okresie płodności kobiety. Powszechnie wiadomo, że kobieta jest zdolna do zajścia w ciążę tylko przez pewien etap swojego życia. Dzięki badaniom wiemy, w którym przedziale wiekowym kobiety rodzą najzdrowsze dzieci oraz najlepiej (to znaczy z jak najmniejszymi ewentualnymi komplikacjami związanymi z ciążą i porodem) przechodzą okres ciąży.

Późne macierzyństwo to nie zawsze nieplanowana ciąża – wpadka. Kiedyś ciąża w późnym wieku charakterystyczna była głównie dla krajów wysokorozwiniętych. Aktualnie pierwsza czy druga ciąża po 35 roku życia jest częstym zjawiskiem w wielu krajach. Według badań późne rodzicielstwo związane jest przede wszystkim z chęcią zdobycia wykształcenia oraz stabilnego zatrudnienia przez kobiety. Nierzadko pracodawcy przejawiają negatywne nastawienie do zwolnień związanych z okresem ciąży i opieki nad dzieckiem, co również ma wpływ na odkładanie decyzji o macierzyństwie w czasie. Przyszli rodzice chcą również zapewnić jak najlepszy start dziecku, co związane jest ze zgromadzeniem odpowiednich środków materialnych oraz innych zasobów. Są to istotne argumenty, jednak należy również wiedzieć, że ciąża w późniejszym wieku jest ciąża podwyższonego ryzyka i może się wiązać z pewnymi komplikacjami.

Wiek matki a ciąża

Wiemy, że wiek matki ma wpływ na przebieg ciąży. Za najlepszy czas na zajście w ciążę (pod względem najmniejszych powikłań okołoporodowych) uznaje się okres od 20 do 30 roku życia kobiety. Kobiety w tym wieku z większą łatwością zachodzą w ciążę, częściej ją donoszą oraz rodzą zdrowsze dzieci. Kobiety w tym przedziale wiekowym zazwyczaj szybciej dochodzą do siebie po porodzie - zarówno fizycznie, jak i psychicznie.

Jakie są możliwe zagrożenia w przypadku późnego macierzyństwa? Planowanie ciąży po 35 roku życia wiąże się z mniejszą szansą na samo zajście w ciążę. Wskaźnik płodności maleje wraz z wiekiem. Szacuje się, że tylko 10% kobiet po 40 roku życia jest fizycznie zdolna do zajścia w ciążę. Wiemy również, że po 35 roku życia następuje zwiększone ryzyko utraty wczesnych ciąż. Rodzicielstwo po 40 obarczone jest dosyć wysokim ryzykiem poronień. Szacuje się, że u kobiet w tym wieku odsetek poronień wynosi 50%. Dlaczego? Kobiety rodzą się z ograniczoną pulą komórek jajowych. Podczas prawidłowego cyklu miesiączkowego dochodzi do owulacji, w czasie której z jajnika uwalniana jest komórka jajowa, która może zostać zapłodniona. Przypuszcza się, że jajniki w pierwszej kolejności uwalniają te najbardziej prawidłowe komórki jajowe. W związku z tym po kilku, kilkunastu latach rezerwa prawidłowych komórek jajowych będzie już wyczerpana. Jajniki uwalniać będą teraz pozostałe komórki, które są słabej jakości. Zapłodnienie komórki jajowej, która posiada nieprawidłowości może skutkować powstawaniem wad genetycznych płodu, które są z kolei najczęstszą przyczyną poronień.

Naturalnym jest to, że wraz z wiekiem częściej zaczynamy chorować na choroby chociażby takie jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. Organizm nie funkcjonuje już tak sprawnie, jak wcześniej. Dlatego ciąża po 35 roku życia wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem wynikających z chorób współistniejących. Za najczęściej występujące choroby wśród kobiet po 35 roku życia uznaje się cukrzycę ciążową oraz nadciśnienie tętnicze. Dodatkowo, cukrzyca ciążowa częściej wstępuje u kobiet po 40 roku życia, które są w pierwszej ciąży. Badania wskazują również, że ciąża kobiet po 35 roku życia częściej kończy się cięciem cesarskim. Kobiety w zaawansowanym wieku (jeśli chodzi o płodność) posiadają niestety również większe ryzyko wewnątrzmacicznej śmierci płodu.

Opieka w ciąży po 35 roku życia

Niektóre źródła podają, że rodzicielstwo po 40 roku życia może wiązać się nawet z 10 - krotnie większym ryzykiem wystąpienia nieprawidłowości chromosomalnych u płodu. W związku z tym, że ciąża po 35 roku życia uznawana jest za ciążę podwyższonego ryzyka, jej przebieg musi być bardziej szczegółowo monitorowany. Kobiety ciężarne po 35 roku życia kierowane są na badania prenatalne. Badania prenatalne to rodzaj badań wykonywanych u kobiet ciężarnych, które mają na celu wykrycie ewentualnych nieprawidłowości genetycznych oraz wrodzonych chorób dziecka. Każda ciąża obarczona jest ryzykiem wystąpienia wad, jednak po 35 roku życia dochodzi do wzrostu tego ryzyka. Podstawowym celem wykonywania badań prenatalnych jest zdiagnozowanie wad płodu w celu szybkiego skierowania kobiety ciężarnej do ośrodka, który specjalizuje się w ich leczeniu. Za pomocą badań prenatalnych wykryć można występowanie zespołów wad genetycznych, a także niektóre wrodzone wady serca oraz wady cewy nerwowej.

Istnieją dwa typy badań prenatalnych. Pierwsze z nich to badania nieinwazyjne - całkowicie bezpieczne zarówno dla ciężarnej jak i jej dziecka. Ich wynik polega na określeniu prawdopodobieństwa wystąpienia wad wrodzonych oraz chorób. Do badań tych należą konkretne badania z krwi kobiety ciężarnej które, jeśli odbiegają od normy – mogą wskazywać na ryzyko istnienia wad lub chorób płodu. Do badań nieinwazyjnych należą także badania USG, które pozwalają na zobrazowaniu i zbadaniu elementów budowy dziecka oraz łożyska. Jeśli badania nieinwazyjne wskazują na wysokie ryzyko wrodzonych wad płodu, kobieta może być skierowana na badania inwazyjne. W ich wyniku można zdiagnozować występującą wadę lub chorobę. Badania te polegają na nakłuciu brzucha ciężarnej przez lekarza za pomocą igły w celu pobrania materiału biologicznego i niosą niewielkie ryzyko powikłań. Do badań tych należą: biopsja trofoblastu, amniopunkcja, kordocenteza i fetoskopia. Kobietom ciężarnym po 35 roku życia przysługuje refundacja badań prenatalnych z NFZ. Sprawdź także ten artykuł: Badania przed ciążą, które warto wykonać – lista, ceny, porady.

Przygotowanie do ciąży po 35 roku życia

Przygotowując się do ciąży, warto wykonać podstawowe badania laboratoryjne takie jak: morfologia krwi, glukoza, badanie ogólne moczu oraz TSH. Te podstawowe badania pokażą w jakiej kondycji jest nasz organizm, czy występują jakieś niedobory oraz nieprawidłowości. Warto jest również zadbać o profilaktykę chorób narządów rodnych. Zalecana jest coroczna wizyta u ginekologa w celu badania ginekologicznego oraz badania USG, które może wykryć ewentualne choroby. Nie należy zapominać również o USG piersi. Wraz z wiekiem zwiększa się również ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, kobiety po 30 roku życia w celu profilaktyki raka szyjki macicy powinny wykonać test w kierunku wirusa HPV, który jest bezpośrednią przyczyną raka szyjki macicy.

Należy również pamiętać o zaleceniach dotyczących spożycia kwasu foliowego na minimum 12 tygodni przed planowaną ciążą. Suplementacja kwasu foliowego zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej, wad serca u płodu oraz zmniejsza ryzyko poronienia. Nie należy również zapominać o suplementacji witaminy D3. Witamina ta ma wpływ na cały organizm człowieka, a w czasie ciąży zmniejsza ryzyko stanu przedrzucawkowego, cukrzycy ciążowej oraz chorób układu sercowo – naczyniowego. Przed zajściem w ciążę zaleca się także suplementację jodu, który niezbędny jest dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy.

U kobiet po 45 roku życia częściej występują przed zajściem w ciąży choroby przewlekłe. Dlatego kobiety z tej grupy powinny wykonać badania przesiewowe w kierunku chorób przewlekłych (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia oraz choroby serca).