Na którym boku spać w ciąży? Oto bezpieczne pozycje do snu
Przez wielu ciąża nazywana jest często stanem odmiennej fizjologii, co oznacza, że pomimo wielu zmian zachodzących w organizmie, funkcjonuje on nadal prawidłowo. Nie zmienia to jednak faktu, że zmiany hormonalne dają się ciężarnym we znaki, na przykład w przypadku zaburzeń snu – a jeszcze wszyscy wokoło mówią jej, jak należy spać prawidłowo?! Dlatego dzisiaj odpowiemy sobie na pytania: czy można spać na prawym boku w ciąży, kiedy nie można spać na brzuchu w ciąży i w którym tygodniu ciąży nie można spać na plecach.
Z tego artykułu dowiesz się:
Bezpieczna pozycja do snu w ciąży
Skąd w zasadzie pojawiła się dyskusja o tym, jak spać w ciąży? Na lewym boku czy na prawym boku, a może na plecach? Już wyjaśniam. Poprzez zmiany zachodzące w twoim organizmie, fizjologiczne i hormonalne, bardzo prawdopodobnym jest, że będziesz borykać się z zaburzeniami snu – w nocy ciężko będzie zasnąć, a w dzień co chwilę będziesz padać na drzemki.
Poprzez: stopniowy przyrost masy twojego ciała, powiększanie się macicy i uciskanie na sąsiadujące narządy, rozwój twojego maluszka czy obecny obrzęk jamy nosowo-gardłowej może dojść do sytuacji, kiedy twój sen nie będzie już taki spokojny, a w dodatku, nieodpowiednia pozycja odpoczynku może wywołać zaburzenia u płodu. Przeczytaj koniecznie: Kiedy widać brzuch w ciąży?
Rytmem snu i czuwania zawsze zarządza ośrodkowy układ nerwowy w, tak zwanym, jądrze nadskrzyżowania wzrokowego. Wpływ na nie ma zwyczajny cykl światło-ciemność oraz melatonina – hormon pochodzący z szyszynki w mózgu. Cykl dobowy wydzielania przez organizm niektórych hormonów zmienia się w czasie ciąży i zdecydowanie oddziałuje to na twój sen.
Najważniejsze hormony w czasie ciąży to progesteron i estrogeny. Ich stężenia rosną w czasie trwania ciąży. To co dobre dla ciąży, nie zawsze będzie sympatyzować z twoim snem. Według badaczy estrogeny skracają długość trwania fazy REM (ang. rapid eye movement sleep). Całe szczęście progesteron działa nieco inaczej – wydłuża fazę NREM (ang. non-rapid eye movement sleep).
Kolejny hormon, którego stężenie w ciąży wzrasta dwukrotnie to kortyzol. Tak, to ten hormon od stresu (ciekawostka – w czasie porodu jego stężenie może wzrosnąć nawet czterokrotnie!). Kortyzol, tak jak estrogeny, wpływa na skrócenie się fazy snu REM.
Prolaktyna będzie twoim zdecydowanym sprzymierzeńcem. Wzrasta on w czasie snu i wydłuża zarówno fazę NREM, jak i REM. Jest odpowiedzialna za czas trwania całego snu, a w pierwszym trymestrze ciąży sprzyja drzemkom w ciągu dnia.
Jak najlepiej spać w ciąży?
Skoro już teraz wiesz, dlaczego i skąd biorą się zaburzenia snu w ciąży, przejdźmy do powoli do odpowiedzi na pytanie, jaka jest bezpieczna pozycja do snu w ciąży. Już od wielu lat badacze pochylają się nad tematem związku pozycji w czasie snu mamy ze zmianami hemodynamicznymi jej organizmu i w konsekwencji, zmianami dla niej samej i dla rozwijającego się płodu.
Już w latach 90. liczne publikacje z badań odpowiedziały nam na pytanie, czy można spać na plecach w ciąży. Potwierdzono wtedy, iż pozycja na wznak jest najgorszą dla ciężarnej, zwłaszcza w II i III trymestrze, gdyż może dojść do bardzo niekorzystnych zmian w układzie krążenia. Zaburzenia mogą wystąpić jako:
- Zespół żyły głównej dolnej,
- Zespół aortalno-kawalny.
Ten pierwszy to zespół zaburzeń spowodowany ograniczeniem przepływu krwi przez żyłę główną dolną. Krótkotrwały odpoczynek na plecach nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami, ale dłuższy ucisk na żyłę w pozycji na plecach, powstały przez powiększającą się macicę i płód, może nieść za sobą niechciane powikłania.
Nie należy spać na plecach w zaawansowanej ciąży, gdyż ucisk na żyłę główną dolną może spowodować poszerzenie żył tak zwanego krążenia obocznego w nogach, brzuchu i klatce piersiowej. Krążenie oboczne, mówiąc obrazowo, to taka autostrada, która omija mniejsze struktury, aby zapewnić dopływ krwi do tych największych i najważniejszych.
Dodatkowo poprzez ucisk żyły głównej dolnej ogranicza się przepływ krwi w nogach, co może spowodować lub nasilić obrzęk kończyn dolnych, zwłaszcza stóp i łydek.
Druga sytuacja nazywana jest zespołem aortalno-kawalnym, która spowodowana jest przez ograniczeniem przepływu przez żyłę główną dolną i zarazem przez aortę brzuszną. Zmniejszony przepływ przez te naczynia pojawia się w momencie uciskania ich przez macicę podczas leżenia przez ciężarną na plecach.
Pojawienie się i waga powikłań zależne są od średnicy aorty i żyły, czasu uciskania na nie oraz wielkości macicy i płodu. U przyszłej mamy mogą pojawić się takie objawy, jak bladość skóry, potliwość, nudności, obniżenie tętna i ciśnienia, a nawet utrata przytomności.
Niestety zespół aortalno-kawalny jest zdecydowanie bardziej niebezpieczny dla twojego maluszka. Ze względu na obniżenie się ciśnienia w tętnicy macicznej, maluszek jest zaopatrywany w zbyt małą ilość tlenu. W takiej sytuacji pojawia się stres i reakcja obronna płodu, która polega na centralizacji krążenia (przekierowanie krwi do najważniejszych narządów). Zdarzały się również przypadki wewnątrzmacicznego obumarcia płodu.
Brzmi groźnie, ale nie chciałabym, żebyś była przesadnie przewrażliwiona. Do poważnych powikłań dochodzi wtedy, gdy ciężarna spędza długie godziny w pozycji na plecach. Krótka drzemka czy chwilowy odpoczynek na kanapie mogą być śmiało przez ciebie praktykowane, jeżeli odczuwasz taką potrzebę.
Podsumowując, czy można spać na plecach w ciąży? Na początku ciąży tak, od około 20. tygodnia ciąży – zdecydowanie nie. Krótki odpoczynek na plecach – jak najbardziej tak, kontrolne badanie KTG – zawsze na boku!
Na którym boku spać w ciąży?
Jak najlepiej spać w ciąży i się jeszcze wysypiać…? Dużo zależy od trymestru ciąży, w którym właśnie jesteś. W pierwszym trymestrze, jak już wspomniałam przy okazji hormonów, możesz przesypiać większą część doby. Jest to zupełnie normalne. A najlepsza wiadomość jest taka, że możesz spać w dowolnie wybranej przez siebie pozycji!
Od momentu zapłodnienia do powiększenia się znacząco brzucha musi minąć trochę tygodni. Przez ten czas możesz wybierać pozycję do spania na brzuchu, na prawym boku, na lewym boku czy na plecach – nie ma to większego znaczenia, byleby było ci wygodnie.
Kiedy rośnie twój maluch, a z nim macica i cały brzuch, koniecznym staje się zwracanie uwagi na pozycję do odpoczynku – odpada spanie na brzuchu i na wznak. Nie tylko te pozycje staną się dla ciebie niewygodne, ale również mogą stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu.
Od którego tygodnia ciąży spać na lewym boku?
Badania pokazują, że już w okolicy 18. tygodnia ciąży (w 20. najpóźniej) należy unikać pozycji na plecach, aby nie narażać się na wystąpienie zaburzeń, o których wspominałam powyżej. Zerknij koniecznie do artykułu: 20. tydzień ciąży.
Nie wolno spać również na brzuchu, w takim razie, na którym boku spać w ciąży i dlaczego nie wolno spać na prawym boku w ciąży?
Od razu obalmy ten mit! Nie ma żadnych oficjalnych zakazów do spania na prawym boku. Musisz uwierzyć mi na słowo, kiedy ci powiem, że twoje ciało będzie najlepiej wiedziało, jak spać w ciąży. Ze względu na dobro rozwijającego się w macicy płodu, powinnaś zmieniać pozycje do spania – raz na prawym, a drugim razem na lewym boku.
Internet szumi od haseł w stylu: śpij tylko na lewym boku! Ta strona jest jak najbardziej prawidłowa dla ciężarnej pod koniec II i w III trymestrze ciąży, ale nie jedyna – prawy bok jest równie dobry, zarówno dla ciebie, jak i dla maluszka. Przeprowadzono badania, z których jasno wynika, że dzieci, których mamy przybierały tylko jedną pozycję do spania, częściej rodziły się z asymetrią ułożeniową ciała i wymagały późniejszej rehabilitacji.
Maluszek także zmienia pozycje w brzuchu i jednego dnia będzie mu bardziej odpowiadać prawy bok, a innego dnia lewy. Sama zauważysz po reakcji swojego organizmu, który bok jest dobry w danym dniu. Jeżeli coś będzie nie tak, to maluch zacznie mocniej fikać, a tobie może zrobić się niedobrze.
Czym większy brzuch, tym trudniej będzie ci się wygodnie ułożyć. Całe szczęście z pomocą przychodzą różnego rodzaju poduchy i rogale do spania w ciąży, dzięki którym jakość twojego wypoczynku wskoczy na wyższy poziom. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Rogal do spania w ciąży.
Na którym boku spać w ciąży bliźniaczej?
Myślisz sobie – no dobra, z jednym maluchem to się jakoś poprzestawiam, ale co zrobić, kiedy w brzuchu rozwijają się dwa szczęścia? Jedno z jednej strony, drugie z drugiej strony i skąd mam wiedzieć, który bok będzie lepszy? Odpowiedź jest bardzo prosta.
Tak, jak przy pojedynczej ciąży należy unikać spania na plecach, tak w bliźniaczej trzeba tego jeszcze bardziej pilnować. Dwójka maluchów wiąże się z większą macicą, większym całym brzuchem, a więc również z większym prawdopodobieństwem ucisku głównych naczyń – aorty brzusznej i żyły głównej dolnej.
Skoro nie na plecach, to na którym boku spać w ciąży bliźniaczej? Na tym, na którym będzie ci w danej chwili wygodnie. Twoje ciało samo podpowie ci, który bok wybrać lub czy nadszedł czas na zmianę pozycji ze względu na pojawiające się nudności, zgagę czy gorsze samopoczucie.
Bibliografia:
- A. Bociek, Negatywny wpływ pozycji leżącej na plecach w zaawansowanej ciąży na zdrowie matki oraz płodu, Ginekologia i Położnictwo, 2017, 4(46), str. 52–57.
- K. Gruca-Stryjak, Sz. Cofta, G.H. Bręborowicz, Zaburzenia oddychania podczas snu u kobiet w ciąży, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, 2014, 2(303), str. 253–265.
- https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/spanie-w-ciazy-jakie-pozycje-do-spania-w-ciazy-sa-bezpieczne dostęp: 27.03.2024 r.
- https://www.cefarm24.pl/czytelnia/zdrowie/ciaza/jak-spac-w-ciazy/ dostęp: 27.03.2024 r.