Terminacja ciąży - przebieg i metody, kwestie prawne, powikłania

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Co to jest terminacja ciąży?

Terminacja ciąży (aborcja) to medyczny zabieg mający na celu przerwanie ciąży w jej wczesnym etapie, a w konsekwencji wydalenie zarodka lub płodu z organizmu kobiety. Słowo "aborcja" pochodzi od łacińskiego słowa "abortus", które oznacza poronienie. Terminację ciąży określa się również następującymi terminami: przerwanie ciąży, sztuczne poronienie, skrobanka, spędzenie płodu lub sztuczne wywołanie miesiączki.

Niebezpieczna aborcja została po raz pierwszy uznana za problem zdrowia publicznego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1967 roku. Dlatego, w 2003 roku WHO opracowała wytyczne techniczne i polityczne dotyczące aborcji, które zawierają przepisy i zalecenie mające na celu ochronę zdrowia kobiet.

Wiele międzynarodowych organizacji uznało dostęp do bezpiecznej aborcji jako prawo człowieka. Należy do nich Komitet Praw Człowieka ONZ, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka i Afrykańska Komisja ds. Praw Człowieka i Narodów.

Jakie są metody?Jak długo trwa terminacja ciąży? Jak przebiega krok po kroku? Do którego tygodnia się ją wykonuje?

Wybór sposobu przeprowadzenia aborcji zależy od etapu ciąży oraz innych indywidualnych czynników wpływających na stan zdrowia pacjentki. Zasadniczo, im dalszy etap ciąży, tym bardziej wymagająca i skomplikowana będzie procedura aborcji. Przed zabiegiem konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego, które pozwoli określić wiek ciążowy. To, jak wygląda, jak przebiega i ile trwa zabieg zależne jest od wyboru metody aborcji.

Terminacja ciąży – aborcja próżniowa

Jeśli zdecydujesz się na terminację ciąży w pierwszym trymestrze, zostanie ona wykonana metodą aspiracji próżniowej. Aborcja próżniowa to jedna z metod przerywania ciąży, która najczęściej stosowana jest w pierwszych 13 tygodniach ciąży. W tym czasie płód jest jeszcze bardzo mały i delikatny, co umożliwia jego usunięcie za pomocą specjalnego urządzenia zwanego kaniulą próżniową.

Przed rozpoczęciem zabiegu lekarz lub pielęgniarka przeprowadzi z Tobą wywiad medyczny i omówi przebieg samej procedury. Następnie zostaniesz poproszona o położenie się na stole ginekologicznym, a lekarz założy wziernik, aby uwidocznić szyjkę macicy. Następnie do wnętrza macicy wprowadza się cienką rurkę, zwieńczoną końcówką o średnicy kilku milimetrów. Rurka ta połączona jest z urządzeniem, które wytwarza podciśnienie, a przez to wywołuje zasysanie tkanki ciążowej do specjalnego pojemnika na fragmenty tkankowe.

Usuwanie ciąży metodą próżniową trwa zazwyczaj kilka minut i jest wykonywane w znieczuleniu miejscowym lub krótkotrwałej sedacji. Po zabiegu pacjentka może odczuwać skurcze macicy, porównywalne do silnego bólu miesiączkowego. Z uwagi na powyższe, pozostaje pod opieką personelu medycznego przez kilka godzin.

Aborcja próżniowa jest stosunkowo bezpieczna i skuteczna, ale jak każda procedura medyczna, niesie ze sobą pewne ryzyko powikłań, takich jak krwawienie, zakażenia lub uszkodzenie błony śluzowej macicy. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzić ją w warunkach medycznych i pod kontrolą specjalisty.

Terminacja ciąży – aborcja farmakologiczna

Farmakologiczna terminacja ciąży, zwana również aborcją farmakologiczną lub aborcją medyczną, to procedura polegająca na przyjęciu przez pacjentkę określonej dawki leków, które powodują poronienie.

Aborcja medyczna jest możliwa tylko w pierwszym trymestrze ciąży, czyli do 10-12 tygodnia od ostatniej miesiączki. Zaleca się jednak, aby wykonywać ją do 9 tygodnia ciąży. Do farmakologicznej terminacji ciąży stosuje się zwykle dwie różne grupy leków.

Pierwszym z nich jest mifepriston (również znany jako RU-486), który blokuje działanie progesteronu, niezbędnego dla utrzymania ciąży. W wyniku jego podania, błona śluzowa macicy przestaje “utrzymywać ciążę”, a łożysko zaczyna ulegać zanikowi. W efekcie dochodzi do poronienia.

Drugą grupą leków są analogi prostaglandyn, takie jak misoprostol, które wywołują skurcze macicy, co przyspiesza proces poronienia. Często mifepriston jest podawany razem z misoprostolem, co zwiększa skuteczność farmakologicznej terminacji ciąży. Leki te są podawane doustnie lub dopochwowo i działają w ciągu kilku godzin.

Farmakologiczna terminacja ciąży jest mniej inwazyjna niż aborcja chirurgiczna, ale wiąże się z silnymi skurczami brzucha i krwawieniem, występowaniem mdłości i biegunki. Przed farmakologiczną terminacją ciąży można przygotować się przeciwbólowo.

Do leków przeciwbólowych, które można stosować przed farmakologiczną terminacją ciąży, należą np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy paracetamol. Zazwyczaj zaleca się przyjęcie 600-800 mg ibuprofenu w dawce początkowej, a następnie podawanie 200 mg w dawce podtrzymującej, co 6 godzin. Nie zaleca się stosowania leków rozkurczowych, ponieważ mogą one wyhamować skurcze macicy i doprowadzić do niepowodzenia zabiegu. W takim przypadku konieczna może być aborcja chirurgiczna. Wszystkie decyzje dotyczące rodzaju aborcji powinny być podejmowane w porozumieniu z lekarzem i oparte na indywidualnych potrzebach pacjentki oraz bezpieczeństwie zdrowotnym. Sprawdź także ten artykuł: Badania przed ciążą, które warto wykonać – lista, ceny, porady.

Jak wygląda aborcja chirurgiczna?

Aborcja chirurgiczna, wykonywana za pomocą łyżeczkowania jamy macicy, jest jednym z rodzajów interwencji chirurgicznych mających na celu przerwanie ciąży. Jest bardziej inwazyjna niż aborcja farmakologiczna oraz próżniowa, ale skuteczność zabiegu jest najwyższa spośród trzech wymienionych metod. Stosuje się ją zwykle w pierwszym trymestrze, czyli do 12 tygodnia ciąży.

Podczas zabiegu kobieta leży na fotelu ginekologicznym z nogami ułożonymi na podpórkach. Następnie lekarz wprowadza do pochwy wziernik, aby dokładnie uwidocznić szyjkę macicy, a na jej przednią wargę zakłada kulociągi – narzędzia, które pozwalają na uwidocznienie ujścia szyjki i sprawne przeprowadzenie zabiegu. Następnie szyjka macicy jest rozszerzana za pomocą podłużnych, obłych narzędzi, czyli hegarów. Umieszcza się je w kanale szyjki od najmniejszego do największego rozmiaru, dzięki czemu finalnie uzyskuje się dostęp do jamy macicy. Kolejnym krokiem jest wprowadzenie do macicy narzędzia w kształcie łyżki, która służy do ostrożnego usuwania tkanek i komórek płodu z macicy. Tkanki usuwane są ruchem skrobiącym i z tego powodu aborcja potocznie zwana jest “skrobanką”.

Podczas zabiegu może wystąpić ból, dlatego zazwyczaj kobiety otrzymują krótkotrwałe znieczulenie ogólne. Po zabiegu pacjentka jest wybudzana, a następnie monitorowana przez 2 godziny. Kobieta może odczuwać skurcze przez kilka dni po zabiegu, a krwawienie może utrzymywać się nawet ponad 2 tygodnie. Zaleca się unikanie stosunków seksualnych i aktywności fizycznej przez minimum 4 tygodnie po zabiegu.

Terminacja ciąży – indukcja porodu w zaawansowanej ciąży

Indukcja porodu w przypadku późnej ciąży polega ona na wywołaniu skurczów macicy przy pomocy leków, co w konsekwencji doprowadza do urodzenia płodu i popłodu. Czas trwania zabiegu może wynosić około 20 godzin, zdarza się również, że potrzebne jest kilka prób wywołania akcji porodowej.

Przed przeprowadzeniem indukcji porodu lekarz wykonuje badania, w tym ultrasonografię, aby określić wiek i położenie płodu w macicy. Przeprowadzane są także badania w kierunku ewentualnych chorób zakaźnych i innych stanów, które mogą wpłynąć na decyzję o przeprowadzeniu indukcji.

Indukcja może być przeprowadzona za pomocą różnych rodzajów leków, w zależności od wieku płodu i stanu zdrowia matki. Najczęściej stosowanymi lekami są prostaglandyny, które wywołują skurcze macicy. Lekarz podaje je do pochwy, odbytu lub bezpośrednio do szyjki macicy. Innym lekiem, który może być stosowany, jest oksytocyna, która również wywołuje czynność skurczową.

Kiedy można legalnie przerwać ciążę?

W październiku 2020 roku polski Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok uchylający przepis, który zawierała ustawa antyaborcyjna z 1993 roku, zezwalający na aborcję w przypadku ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu (np. płód z wadą letalną). Wyrok ten wywołał wiele kontrowersji i protestów w Polsce i za granicą.

A więc jak usunąć ciążę w Polsce? Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, przerwanie ciąży jest w Polsce legalne tylko w dwóch przypadkach:

• gdy ciąża powoduje zagrożenie życia matki;
• gdy ciąża jest wynikiem czynu zabronionego, takiego jak gwałt, kazirodztwo.

Niektóre organizacje i grupy społeczne dążą do zmiany przepisów antyaborcyjnych w Polsce. Jednakże, na dzień dzisiejszy, w Polsce przerwanie ciąży jest legalne tylko w dwóch wyżej wymienionych przypadkach.

Wady genetyczne a usunięcie ciąży

W Polsce, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 roku, przerwanie ciąży na podstawie przesłanek embriopatologicznych nie jest już legalne. Oznacza to, że kobiety w Polsce nie mogą przeprowadzić aborcji w przypadku, gdy ich dziecko ma ciężką i nieodwracalną wadę genetyczną lub cierpi na chorobę zagrażającą jego życiu. Kobieta musi donosić ciążę nawet wtedy, kiedy wiadomo, że dziecko po urodzeniu będzie żyło tylko kilka minut.

Dla wielu kobiet ta decyzja jest traumą. Usunięcie ciąży w przypadku ciężkiej wady genetycznej lub choroby zagrażającej życiu dziecka, pozwalało dotychczas na zakończenie cierpienia dziecka oraz jego rodziny. Ponadto, przerwanie ciąży w takiej sytuacji było także wyrazem szacunku dla autonomii kobiety oraz jej prawa do decydowania o swoim ciele i życiu.

Obecnie, z uwagi na ustanowione w Polsce prawo, coraz więcej Polek rezygnuje z planów macierzyńskich w obawie o przymus urodzenia dziecka z wadą letalną.

Czy w Polsce można usunąć ciążę? Gdzie usunąć ciążę w Polsce?

Jak już wspomniałam, polskie prawo zezwala na legalne dokonanie aborcji jedynie w dwóch przypadkach – jest to zagrożenie życia matki lub ciąża będąca wynikiem czynu zabronionego. Zabieg odbywa się w szpitalu i jest bezpłatny.

Koszt zabiegu

Ze względu na trudności w przeprowadzeniu aborcji na terenie Polski, wiele Polek wybiera zabiegi aborcyjne w innych krajach. Często pojawia się pytanie o legalność takiego postępowania. W krajach takich jak Czechy, Niemcy czy Słowacja, aborcja na życzenie jest legalna i może być przeprowadzona bez podania przyczyny, ale tylko do 12 tygodnia ciąży.

Jeśli chodzi o koszt przeprowadzenia aborcji, zależy on od wybranej metody.

Aborcja farmakologiczna to koszt 75 euro, a więc około 350 zł. Aby otrzymać tabletki, należy skontaktować się z organizacjami zajmującymi się pomocą dla kobiet w niechcianej ciąży, np. Aborcyjny Dream Team, Women on Web, Aborcja Bez Granic.

Cena aborcji w specjalistycznej klinice za granicą rozpoczyna się od 2000 zł. W finansowaniu zabiegu za granicą pomaga wspomniana Aborcja Bez Granic.

Terminacja ciąży – powikłania

Terminacja płodu, podobnie jak każda procedura medyczna, wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań. Mogą one wystąpić zarówno podczas zabiegu, jak i po jego zakończeniu.

Wśród najczęstszych powikłań po aborcji wymienia się krwawienie (a nawet krwotok), niepełną aborcję, zakażenia dróg rodnych, uszkodzenie szyjki macicy, perforację macicy, a także powikłania związane z znieczuleniem. W niektórych przypadkach może również dojść do wystąpienia trudności w przyszłych ciążach, takich jak nieprawidłowe położenie łożyska, przedwczesne odklejenie łożyska czy niewydolność szyjki macicy.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, takich jak silne krwawienie, cuchnące upławy, bóle brzucha czy gorączka, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

1. Bibliografia: American College of Obstetricians and Gynecologists. (2018). Induced Abortion. Practice Bulletin No. 200. Obstetrics & Gynecology, 131(4), e98-e116.
2. World Health Organization. (2019). Safe Abortion: Technical and Policy Guidance for Health Systems, 2nd edition.
3. R. Grosse, Aborcja w Polsce – sytuacja prawna i społeczna, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych”, nr 1(7)/2017, s. 7-19
4. K. Struzik, Terminacja ciąży na życzenie w wybranych krajach Europy, "Zdrowie i Dobrostan", 2018, nr 4, s. 81-91.