Upławy w ciąży – położna wyjaśnia, przyczyny i skutki

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Agnieszka MazelanikDrukujUdostępnij

Czym są upławy?

Upławami nazywamy nieprawidłową wydzielinę z pochwy, która spowodowana jest zachwianiem równowagi flory bakteryjnej pochwy. Aby móc stwierdzić występowanie upławów, najpierw wiedzieć musimy, jak powinna wyglądać prawidłowa wydzielina z pochwy. Prawidłowa wydzielina z pochwy powinna być bezwonna lub posiadać niewielki, delikatnie kwaśny zapach. Dodatkowo powinna być mleczna, jasnożółta, kremowa lub przeźroczysta, a jej występowaniu nie powinien towarzyszyć świąd, ani inne nieprzyjemne uczucie.

Jaką funkcję spełnia wydzielina pochwowa?

Wydzielina pochwowa zawiera przede wszystkim śluz wytwarzany przez gruczoły szyjki macicy oraz złuszczone komórki nabłonka pochwy. Fizjologiczna flora bakteryjna pochwy stanowi naturalną barierę ochronną przed zakażeniami. W wydzielinie pochwowej znajdują się substancje, które hamują rozwój patogenów. Szczególną rolę zajmują bakterie produkujące kwas mlekowy (pałeczki kwasu mlekowego), które obniżają pH pochwy i tym samym stwarzają niesprzyjające warunki do rozwoju innych, szkodliwych bakterii.

Śluz stanowi półprzepuszczalną barierę i oprócz swojej funkcji ochronnej, a także oprócz nawilżania błon śluzowych dróg rodnych, posiada jeszcze jedną bardzo ważną funkcję. W trakcie owulacji wspomaga wniknięcie plemników oraz ułatwia zapłodnienie.

Jak wygląda prawidłowa wydzielina pochwowa?

Wiemy już, że prawidłowa wydzielina pochwowa powinna posiadać jedynie niewielki zapach oraz być koloru mlecznego, kremowego lub przeźroczystego. Wygląd wydzieliny pochwowej nie jest jednak taki sam przez cały czas. Jej wygląd oraz konsystencja zmieniają się wielokrotnie w trakcie naszego cyklu miesiączkowego, ponieważ pod wpływem hormonów płciowych zmienia się wygląd oraz konsystencja śluzu szyjkowego. Obserwacja śluzu szyjkowego jest nie tylko czynnością, która ma na celu kontrolę naszego stanu zdrowia. Dodatkowo, czynność ta pomocna jest w obserwacji swojej płodności.

Po zakończeniu miesiączki śluzu jest bardzo mało, czasami nawet nie ma go wcale. Po kilku dniach jego ilość zaczyna się zwiększać. Staje się dosyć lepki, a jego kolor jest mleczny lub kremowy. Wraz ze zbliżającą się owulacją, produkcja śluzu znaczącą się zwiększa. Śluz w okolicy owulacji staje się coraz bardziej rozciągliwy oraz wodnisty – to normalne. Te cechy śluzu umożliwiają transport plemników w kierunku komórki jajowej. Po owulacji kolor śluzu znowu zmienia się w kierunku mlecznego, kremowego lub jasnożółtego. Śluz zagęszcza się i jest go zdecydowanie mniej. Natomiast w okresie ciąży produkcja śluzu zazwyczaj się zwiększa.

Kiedy pojawić się mogą upławy?

Jeśli występowaniu wydzieliny towarzyszy brzydki, mocny zapach – może to oznaczać toczącą się infekcję. Występowanie świądu lub pieczenia również może być objawem infekcji, ale może być także objawem alergii. Upławy z pochwy mogą występować zarówno poza okresem ciąży, jak i w czasie ciąży. Infekcja rozwinąć się może u kobiet w każdym wieku, choć najczęściej w wieku rozrodczym. Ciąża jest okresem, który predysponuje przede wszystkim do wystąpienia infekcji grzybiczych. Do wystąpienia infekcji intymnej dochodzi w momencie, kiedy dochodzi do zaburzenie naturalnych mechanizmów obronnych fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy.

Znane są czynniki, które zwiększają ryzyko zaburzenia flory bakteryjnej pochwy. Są nimi: obecność nasienia w pochwie, antybiotykoterapia, noszenie obcisłych spodni, krew miesiączkowa, częsta zmiana partnerów seksualnych, przewlekły stres oraz stosowanie środków do higieny intymnej. Sprawdź także ten artykuł: CRP w ciąży - co to jest, badanie, wynik, norma, przyczyny, objawy.

O czym świadczyć mogą upławy?

• Białe, gęste, grudkowate upławy są zazwyczaj objawem grzybicy pochwy. Konsystencja upławów oznaczających infekcję grzybiczą przypomina twaróg. Objawom grzybicy pochwy towarzyszy silne uczucie pieczenia oraz uporczywy świąd. Wystąpić może także ból oraz podrażnienie. Silne uczucie świądu bardzo często prowadzi do drapania się, w wyniku którego często dochodzi do otarć i pęknięć naskórka. Pieczenie może występować szczególnie podczas oddawania moczu lub podczas stosunku seksualnego. W większości przypadków przyczyną grzybicy pochwy jest Candida albicans. Z tego względu grzybica pochwy nazywana jest również kandydozą. W okresie ciąży ilość upławów w przebiegu zakażenia grzybiczego jest zazwyczaj bardzo duża. Poza okresem ciąży upławy mogą być bardzo skąpe. Szacuje się, że kandydoza występuje u większości kobiet w wieku rozrodczym chociaż jeden raz. W 10% przypadków kandydoza przebiega bezobjawowo. Zakażenie Candida albicans zwiększa częstość komplikacji okołoporodowych. Niestety ciąża jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia kandydozy. Dzieje się tak ze względu na to, że okres ciąży jest czasem, kiedy dochodzi do zwiększonego stężenia progesteronu. Wzrost stężenia progesteronu powoduje między innymi rozpulchnienie oraz przekrwienie tkanek dróg rodnych, co może wpłynąć na łatwiejsze rozwinięcie się infekcji. Innymi czynnikami predysponującymi do infekcji grzybiczej pochwy jest antybiotykoterapia oraz cukrzyca. Leczenie grzybicy pochwy polega na przyjmowaniu leków przeciwgrzybiczych. W niektórych przypadkach zalecone może być również leczenie partnera seksualnego.
• Szare lub białawe upławy o jednorodnej konsystencji mogą być objawem bakteryjnej waginozy, czyli bakteryjnego zapalenia pochwy. Bakteryjne zapalenie pochwy występuje najczęściej u aktywnych seksualnie kobiet. Zakażenie to spowodowane jest zaburzeniem równowagi flory bakteryjnej pochwy - zmniejszeniem liczby pałeczek kwasy mlekowego oraz namnażaniem się różnych gatunków bakterii. U 50 % kobiet choroba ta przebiega bezobjawowo. Upławy mogą być wodniste. Ich ilość zazwyczaj jest umiarkowana oraz towarzyszy im nieprzyjemny, rybi zapach.  W przebiegu tej choroby część kobiet odczuwać może ból oraz pieczenie, szczególnie podczas stosunku. Świąd występuje rzadko. Leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy polega na przyjmowaniu antybiotyków. Po leczeniu antybiotykami bardzo ważne jest odbudowanie prawidłowej flory bakteryjnej pochwy, dlatego zapewne konieczne okaże się przyjmowanie probiotyków dopochwowych.
• Żółtoszare lub żółtozielone upławy o mdłym zapachu mogą być objawem rzęsistkowicy, czyli zapalenia pochwy spowodowanego rzęsistkiem pochwowym. W przypadku zakażenia rzęsistkiem pochwowym, śluz przyjmuje pienistą konsystencję. Rzęsistek pochwowy to pasożyt, który wykrywany jest u około 70% kobiet w wieku rozrodczym. Rzęsistkowica zazwyczaj ma charakter przewlekły i nie powoduje dużych dolegliwości. Po jej rozpoznaniu konieczne jest leczenie, które obejmuje nie tylko kobietę, ale również jej partnera. W trakcie leczenia nie powinno się odbywać stosunków płciowych. Do zakażenia rzęsistkiem pochwowym może dojść również w ciąży. W tym przypadku najczęściej leczenie polega na stosowaniu preparatów dopochwowych. Żółte lub zielone upławy z pochwy mogą być objawem również innych chorób, najczęściej przenoszonych drogą płciową.
• Różowe lub brązowe upławy w ciąży świadczą o pojawieniu się krwi. W okresie ciąży pojawienie się niewielkiego plamienia we wczesnym okresie ciąży jest zazwyczaj objawem zagnieżdżania się zarodka. Plamienie to nazywa się plamieniem implantacyjnym i jest normalnym objawem, który występuje u około 30% kobiet. Plamienie implantacyjne występuje podczas zagnieżdżania się zarodka w błonę śluzową macicy, która w okresie ciąży jest bardzo rozpulchniona. Podczas tego procesu dojść może do delikatnego pęknięcia naczynka krwionośnego. Z tego względu pojawić się może niewielka ilość krwi pod postacią różowego czy brązowego plamienia lub wydzieliny zawierającej nitki krwi. Plamienie implantacyjne trwa zazwyczaj od kilku godzin do 3 dni. Więcej na temat plamienia we wczesnej ciąży przeczytasz tutaj: różowe lub brązowe upławy na początku ciąży.

Oprócz plamienia implantacyjnego, plamienie w trakcie ciąży może pojawić się również w okolicy terminu porodu. W tym czasie szyjka macicy zaczyna się przygotowywać do porodu, co może objawiać się wystąpieniem niewielkiego plamienia. Wystąpienie plamienia w trakcie ciąży może mieć wiele powodów i choć zazwyczaj nie jest objawem niczego groźnego, powinno być skonsultowane z osobą prowadzącą ciążę. Objawem niepokojącym, który bezwzględnie powinien być skonsultowany z lekarzem jest wystąpienie krwawienia. Szczególnie niepokojące jest wystąpienie krwawienia oraz towarzyszących mu objawów takich jak ból brzucha. Sytuacja ta jest powodem do udania się na szpitalną izbę przyjęć. Krwawienie w trakcie ciąży nie zawsze jest objawem jej zagrożenia, jednak przyczyna krwawienia w ciąży zawsze powinna być zidentyfikowana.

Upławy są najczęściej objawem infekcji intymnych dolnego odcinka narządów płciowych. Jednak w niektórych przypadkach mogą również świadczyć o zapaleniu błony śluzowej macicy, a także o rozwijaniu się procesu nowotworowego. Dlatego nie powinno się ich leczyć na własną rękę. Pojawienie się upławów powinno być powodem do wizyty u ginekologa, który sprawdzi jaka jest ich przyczyna oraz zaleci dalsze postępowanie.

Czy upławy w ciąży są groźne?

Upławy zazwyczaj są objawem infekcji intymnych. Nieleczone infekcje pochwy mogą prowadzić do rozprzestrzenienia się zapalenia do wszystkich narządów miednicy mniejszej. Mimo tego, że w okresie ciąży kanał szyjki macicy zabezpieczony jest czopem śluzowym, dojść może do rozprzestrzenienia się infekcji. Nieleczone zapalenie narządów rodnych w pierwszym trymestrze ciąży może przyczynić się nawet do poronienia. Innymi zagrożeniami są: przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, zapalenia błon płodowych, porodu przedwczesnego oraz urodzenia się dziecka z małą masą urodzeniową.

Jeśli zauważysz opisane w artykule niepokojące objawy – skonsultuj się ze swoją położną lub lekarzem, ponieważ zawsze, a szczególnie w czasie ciąży należy znaleźć przyczynę tych objawów oraz wdrożyć odpowiednie postępowanie.

Czy da się zapobiec wystąpieniu infekcji intymnej?

Aby zminimalizować ryzyko zakażeń, warto stosować profilaktykę zakażeń intymnych. Infekcje intymne wbrew pozorom najczęściej nie są wynikiem zaniedbania higieny intymnej.

Jakie zasady warto wprowadzić do swojego życia?

• Jedną z zasad, jakie warto stosować to podmywanie się wyłącznie czystą, bieżącą wodą. Nie zaleca się stosowania używania środków myjących, a jeśli bardzo chcemy je stosować, to należy używać ich w odpowiedniej ilości. Środki te powinny być bardzo mocno rozcieńczone wodą. Zbyt duża ilość środków myjących może zaburzać prawidłowy skład flory fizjologicznej pochwy. Należy pamiętać o tym, że myjemy wyłącznie zewnętrzne narządy płciowe. Absolutnie nie należy myć pochwy w środku – pochwa czyści się sama.
• Kolejnym krokiem jest zakładanie przewiewnej bielizny, która wykonana jest z materiałów naturalnych. Dostęp powietrza jest bardzo ważny, a stosowanie bielizny ze sztucznych materiałów sprzyja występowaniu infekcji intymnych.
• Część kobiet ze względu na to, że występuje u nich duża ilość wydzieliny pochwowej stosuje wkładki higieniczne. Należy jednak wiedzieć, że noszenie wkładek jeszcze bardziej nasila produkcję zwiększonej wydzieliny pochwowej i najlepiej byłoby z nich zrezygnować. Początki rezygnacji z wkładek mogą być trudne – zapewne na początku wydzieliny będzie w dalszym stopniu na tyle dużo, że będą przeszkadzać ci mokre majtki, jednak po kilku dniach ilość wydzieliny się zmniejsza. Wkładki higieniczne zaburzają swobodny przepływ powietrza, który ma ogromny wpływ na zdrowie intymne, a więc stosowanie ich napędza błędne koło. Dlatego warto wytrwać te kilka dni, kiedy przeszkadzać ci będą mokre majtki – Twoje zdrowie intymne dużo na tym zyska. Aby zapewniać jak najczęstszy dostęp powietrza do okolic intymnych, warto spać w samej bawełnianej piżamie lub koszuli nocnej, bez zakładania pod spód bielizny.
• Kolejnym krokiem jest unikanie noszenia majtek typu stringi. Stringi poprzez swoją budowę mogą u niektórych kobiet wpływać na zwiększenie ryzyka zakażeń, ze względu na to, że bakterie z okolic odbytu znacznie łatwiej migrują do wejścia do pochwy.
• Podczas korzystania z toalety należy pamiętać o tym, że wszelkie podcieranie i osuszanie się powinno odbywać się zawsze w kierunku od góry do dołu, czyli od spojenia łonowego do odbytu. Zasada ta jest szczególnie istotna w okresie połogu, kiedy chcemy zadbać o jak najlepsze warunki do gojenia się tkanek dróg rodnych oraz tkanek krocza.

Bibliografia:

1. Dulska A., Drosdzol – Cop A., Fuchs A., Kałuska A., Bodziony J., Kubiak B.: Metody leczenia zakażeń okolic intymnych o etiologii bakteryjnej i grzybiczej. Forum Położnictwa i Ginekologii, 2019. https://www.forumginekologii.pl/artykul/metody-leczenia-zakazen-okolic-intymnych-o-etiologii-bakteryjnej-i-grzybiczej
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia tom 1. PZWL, Warszawa 2019.