11 tydzień ciąży - rozwój płodu, objawy, badania, dolegliwości
11 tydzień ciąży może być jednym z ostatnich, w którym odczuwasz mdłości charakterystyczne dla pierwszego trymestru. Już za chwilę miną, a Ty zaczniesz czuć się znacznie lepiej. Jak wygląda macica w 11 tygodniu ciąży? Jakie narządy rozwija dziecko? Jak prawidłowo dbać o siebie w tym czasie? Czytaj dalej - nasz kalendarz ciąży odpowie na wszystkie te pytania.
Z tego artykułu dowiesz się:
Dolegliwości w jedenastym tygodniu ciąży
W jedenastym tygodniu możesz zaobserwować nowe objawy i dolegliwości, zastępujące stopniowo dotychczasowe doświadczenia związane z przebiegiem ciąży. Wiele ciężarnych kobiet na tym etapie odczuwa charakterystyczny ból brzucha, który odczuwają jako lekkie „ciągnięcie” w podbrzuszu. Jego źródłem jest powiększająca się macica. Towarzyszy mu często ból pleców, pojawiający się zwłaszcza przy zmianie pozycji ciała. Z dużym prawdopodobieństwem będzie on występował już do samego końca ciąży.
Twoje ścięgna stają się luźniejsze. Zwiększa się też ich elastyczność - powoli zaczyna rosnąć charakterystyczny, ciążowy brzuszek. Wkrótce poczujesz zwiększone napięcie mięśniowe, skutkujące bólem. Jeśli stanie się on wyjątkowo dokuczliwy, pomyśl o wizycie u fizjoterapeuty. Dobierze on zestaw ćwiczeń i zaleceń, które pomogą Ci wzmocnić organizm przed czekającym Cię porodem. Wskazane są częste spacery, pływanie, lekka gimnastyka - joga i fitness dla ciężarnych.
Boleć mogą Cię nie tylko mięśnie brzucha i plecy. Przez kilka następnych tygodni będzie Ci dokuczał także ból piersi. Staną się napięte i tkliwe. Wzrośnie też wrażliwość sutków, przygotowujących się do laktacji. Charakterystycznym zjawiskiem jest także powiększanie się biustu. Czas pomyśleć o nowej garderobie!
11 tydzień ciąży - jak rozwija się płód?
Zadajesz sobie pytanie jakie jest ryzyko poronienia w 11 tygodniu ciąży? Nie da się na nie jednoznacznie odpowiedzieć. Ryzyko utraty ciąży maleje z tygodnia na tydzień, kiedy Twoje ciało coraz bardziej przystosowuje się do zapewnienia płodowi odpowiednich warunków do rozwoju. Nie da się jednak wykluczyć możliwości poronienia na każdym etapie ciąży. Nie martw się na zapas, Twoim zadaniem na tym etapie jest dbanie o siebie, podjęcie dobrych nawyków i odpoczynek.
11 tydzień ciąży (licząc od dnia zapłodnienia) jest pewnym przełomem w jej przebiegu. To moment, w którym formalnie możemy już używać bardziej zaawansowanego określenia dla Twojego dziecka, ponieważ wtedy to zarodek staje się płodem. Zakończyła się tzw. organogeneza, czyli proces wykształcania narządów. Będą one teraz ulegały dalszemu rozwojowi i powiększeniu. Płód staje się odporniejszy. Coraz śmielej bije jego serce. Rozpoczyna się też aktywność mózgu. Gwałtownie tworzą się neurony oraz tkanki odpowiedzialne za funkcjonowanie zmysłów.
Dojrzewający organizm coraz bardziej przypomina swoim wyglądem człowieka. Ciało zaczyna się prostować. Wydłużają się tułów i szyja, a głowa odchyla do tyłu. Na odpowiednie miejsce „wędrują” uszy. Wielkość dziecka wynosi około 4 centymetrów. Płód waży już 8 gramów. Zaczyna reagować na bodźce zewnętrzne. Dziecko w jedenastym tygodniu ciąży odczuwa już dotyk. Jeszcze tego nie czujesz, ale zaczęło wykonywać delikatne ruchy rączkami i nóżkami. „Wyrabia” w ten sposób swoje mięśnie.
Płód potrafi też zaciskać swoje piąstki. Kciuk odseparował się od pozostałych palców, które nie są już zrośnięte błonami. W badaniach USG nie będzie to jeszcze widoczne, ale Twoje dziecko jest już chłopcem lub dziewczynką - wykształciło jajniki lub jądra. W przypadku chłopców rozpoczęła się produkcja „hormonu męskości” - testosteronu. Organy charakterystyczne dla kobiet - jajowody i macica - u dziewczynek zaczną rozwijać się za kilka tygodni.
Dalszemu rozwojowi ulega wątroba, która niedługo zacznie produkować krew. Pracuje trzustka, a nerki „wędrują” na swoje docelowe miejsce. Płód ma już możliwość przełykania i poruszania językiem. Organizm buduje struktury, które niedługo staną się zawiązkami zębów mlecznych. Rozwija się także skóra. Staje się mniej przezroczysta. Wykształcają się cebulki włosowe, z których już niedługo zaczną wyrastać włoski meszkowe (lunago).
Zastanawiasz się czy w 11 tygodniu można określić płeć dziecka? Niestety, mimo że płeć genetyczna jest już przypisana do Twojego płodu, to lekarz nie zobaczy jej w badaniu USG. Na to musisz poczekać jeszcze kilka tygodni. Cierpliwości, już niedługo wszystko się wyjaśni.
Co zmienia się w Twoim ciele w 11 tygodniu ciąży?
Brzuch w 11 tygodniu ciąży nadal może nie zdradzać otoczeniu Twojego stanu. Możesz zaobserwować jednak odkładanie się tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie, powolne zanikanie szczupłej sylwetki. Choć macica w 11 tygodniu ciąży nie uwypukla się tak, byś zauważyła to gołym okiem, to niedługo jednak możesz spodziewać się coraz bardziej zaokrąglonego, typowego dla ciąży brzucha. Również Twoje piersi zaczynają się powiększać. Związane jest to z aktywacją gruczołów mlekowych, które w przyszłości będą odpowiadać za produkcję pokarmu dla Twojego dziecka.
Na tym etapie mogą towarzyszyć Ci zgaga, ból brzucha i głowy, mdłości czy zaparcia. Pamiętaj, aby nie przyjmować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. Dozwolonym preparatem na bóle jest paracetamol. Dolegliwości ze strony układu pokarmowego najlepiej jest łagodzić używając naparów z ziół i odpowiednio się nawadniając.
Dowiedz się więcej o paracetamolu w ciąży.
11 tydzień ciąży - jakie badania wykonać?
Od skończonego jedenastego tygodnia ciąży możesz wykonać obowiązkowe USG prenatalne pierwszego trymestru. Możesz spotkać się również z inną nazwą tego testu, czyli USG genetyczne. To bardzo ważne badanie, które pomoże ocenić, czy ciąża rozwija się prawidłowo. Pozwala ono również na wykrycie ewentualnych niepokojących zmian, mogących świadczyć o nieprawidłowościach czy chorobach genetycznych. W trakcie USG lekarz ocenia również wielkość dziecka i inne podstawowe parametry, takie jak wiek ciąży czy ilość płodów.
Do USG pierwszego trymestru nie musisz się specjalnie przygotowywać. Wystarczy, że założysz przewiewną bluzkę lub sukienkę, która pozwoli Ci komfortowo odsłonić brzuch do badania. Pamiętaj również o zabraniu na wizytę wszystkich poprzednich wyników. USG genetyczne jest bezbolesne oraz całkowicie bezpieczne dla Ciebie i rozwijającego się w Twojej macicy dziecka.
USG genetyczne warto połączyć z badaniem PAPP-A. Jest to nieinwazyjne badanie, dzięki któremu można wyliczyć ryzyko wystąpienia chorób genetycznych takich jak zespół Downa, zespoł Patau, zespół Edwardsa. Do wykonania testu potrzebna jest niewielka ilość krwi. Próbkę wysyła się do laboratorium, a z otrzymanych wyników lekarz prowadzący oblicza matematycznie ryzyko wystąpienia wad.
Oprócz badania ultrasonograficznego powinnaś zbadać ciśnienie tętnicze krwi oraz wykonać pomiar masy ciała. Pamiętaj o odpowiednim jej przyroście. W trosce o uniknięcie nadprogramowych kilogramów w ciąży warto konsultować plan żywienia z doświadczonym dietetykiem.
Sprawdź, jakie BMI w ciąży jest odpowiednie.
Nie zapomnij również o poinformowaniu lekarza o ewentualnych dolegliwościach, takich jak na przykład ból brzucha, plamienia czy nawracające migreny. Specjalista zaleci odpowiednie postępowanie niefarmakologiczne lub farmakologiczne i uspokoi Twoje obawy.
Dieta w 11 tygodniu ciąży
Na pewno już wiesz, że dieta w ciąży stanowi kluczową rolę w utrzymaniu Twojego zdrowia i prawidłowego samopoczucia oraz odpowiedniego rozwoju płodu. Pomaga ona również złagodzić mdłości i zaparcia towarzyszące wczesnej ciąży. Warto więc poświęcić przygotowywanym posiłkom szczególną uwagę.
W celu ograniczenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego spożywaj małe porcje. Używaj składników wysokiej jakości, najlepiej z działów „bio”. W przypadku wystąpienia tzw. „wilczego apetytu” miej pod ręką zdrowe przekąski – pestki dyni, orzechy, nasiona, migdały i owoce (świeże, suszone lub liofilizowane). Świetnie spisują się także warzywa - pokrojone w słupki cząstki selera, marchwi lub ogórka. Możesz maczać je w ulubionym dipie, takim jak na przykład hummus.
Z diety zdecydowanie powinnaś wyeliminować jednak produkty takie jak:
- czipsy, krakersy, słone paluszki i precelki,
- cukierki, bezy, ciasta, ciastka, lizaki, żelki i drożdżówki,
- słodkie napoje, zwłaszcza gazowane,
- fast foody (hamburgery, kebaby, pizze itp.),
- niepasteryzowane produkty mleczne,
- surowe mięso, ryby, jaja,
- żywność wysoko przetworzona (np. dania typu instant).
Oczywiście we wszystkim warto zachować zdrowy rozsądek. Nic się nie stanie, jeśli raz na jakiś czas zjesz kawałek pizzy. Zbyt często spożywanie wymienionych powyżej produktów sprawi jednak, że szybko zaczniesz przybierać na wadze. Nie niosą one ze sobą żadnych wartości odżywczych i mogą spotęgować występowanie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Pamiętaj, że jedzenie surowego mięsa, ryb i jaj jest kategorycznie zabronione w okresie ciąży.
Podczas konstruowania jadłospisu skup się na posiłkach zawierających chude mięso i ryby gotowane na parze, nieprzetworzone owoce i warzywa, pełnoziarniste pieczywo oraz zdrowe tłuszcze (np. oliwę z oliwek). Ogranicz smażenie i pieczenie z użyciem tłuszczu.
Więcej porad na temat żywienia w ciąży.
Położne i ginekolodzy rekomendują suplementację kwasu foliowego w dawcę 0,4 mg na dobę. Nie zapominaj o jego przyjmowaniu. Niedobór skutkuje anemią oraz może zakłócić rozwój układu nerwowego płodu.
Jak dbać o siebie w jedenastym tygodniu ciąży?
11 tydzień ciąży to dobry moment na zwolnienie tempa. Wiele z dotychczasowych aktywności, nawet, jeśli były pożyteczne i zdrowe, nie są wskazane w Twoim obecnym stanie. Wycisk na crossficie, podnoszenie ciężarów i praca fizyczna muszą poczekać. W ciąży dyskomfort sprawiać może nawet spędzanie czasu w pozycji siedzącej. Jeśli pracujesz przy komputerze, koniecznie rób przerwy, podczas których udasz się na spacer lub na chwilę położysz. Wiele przyszłych mam ze względu na stan zdrowia korzysta ze zwolnienia lekarskiego.
Każda ciąża przebiega inaczej i charakteryzuje się innym nasileniem objawów i dolegliwości. Jeśli poziom Twojego funkcjonowania ulega pogorszeniu, udaj się na wizytę do ginekologa. Pamiętaj, że teraz zdrowie Twoje i Twojego dziecka są najważniejsze. Nic nie stoi na przeszkodzie, byś dalej była aktywna zawodowo. Działaj jednak z zachowaniem zdrowego rozsądku i potrzebnych środków ostrożności.
Przeznaczaj czas na odpoczynek i relaks. Czytaj wartościowe książki, które przygotują Cię do porodu i macierzyństwa. Możesz skorzystać również z naszego cyklu artykułów – kalendarz ciąży. Pomogą Ci one zrozumieć procesy zachodzące w Twoim organizmie i wyjaśnią przebieg dalszych tygodni ciąży.
Pamiętaj także o zachowaniu właściwej higieny intymnej. To obszar, w którym istotne jest zachowanie „złotego środka”. Zaszkodzić Ci może zarówno zbytnia nonszalancja, jak i nadgorliwość. Wbrew wielu źródłom, które możesz znaleźć w Internecie, przemywanie okolic intymnych wodą z niewielkim dodatkiem mydła jest poprawną, zdrową praktyką. Jeśli wolisz jednak korzystać ze specjalnych płynów, wybieraj te o delikatnym działaniu i pozbawione dodatku perfum czy barwników. Sprawdź także ten artykuł z opisem ciąży tydzień po tygodniu.
Nie przesadzaj z częstotliwością mycia waginy. Dwa razy dziennie w zupełności wystarczy. W przypadku wstąpienia takiej potrzeby, możesz odświeżyć się także po wizycie w toalecie. Używaj przy tym wody o pokojowej temperaturze. Długie i gorące kąpiele nie są wskazaną praktyką w czasie ciąży. Jeśli to możliwe korzystaj z prysznica.
W celu uniknięcia przeniesienia niebezpiecznych bakterii do narządów rodnych, podczas podcierania się zachowaj kierunek od pochwy do odbytu. Podczas czynności higienicznych używaj dłoni - unikaj gąbek, myjek i ręczników. Gromadzą się na nich grzyby i bakterie, przez które łatwo może dojść do niepotrzebnego zakażenia. Noś lekką, przewiewną, bawełnianą bieliznę. Obcisłą, dopasowaną odzież na jakiś czas lepiej schowaj do szafy. Odpuść sobie także korzystanie z publicznych toalet, basenów, saun i jacuzzi.
Co może niepokoić w 11 tygodniu ciąży?
11 tydzień ciąży obfituje w różne zjawiska mające wpływ na Twoje samopoczucie. Większość z nich nie powinna Cię niepokoić. W przypadku wątpliwości lub wystąpienia objawów, które budzą Twoje wątpliwości, udaj się na wizytę do położnej lub ginekologa. Specjalista odpowie na wszystkie pytania i wyjaśni Ci przebieg tych zjawisk.
Przeczytaj o bólu głowy w ciąży.
Zdarzają się sytuacje, które jednak powinny Cię zaalarmować. Jeśli je zauważysz, niezwłocznie udaj się do specjalisty. Należą do nich między innymi:
- krwawienie z dróg rodnych, świadczące często o zaburzeniach przebiegu ciąży, a nawet poronieniu,
- silne bóle brzucha (zwłaszcza jednostronne),
- wysoka gorączka towarzysząca infekcjom,
- silne wymioty,
- uporczywy ból głowy i problemy z widzeniem,
- trudności w oddychaniu,
- niepokój, zwłaszcza, jeśli wystąpił nagle.
Bibliografia:
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Dziennik Ustaw, 2018
- Lesley Regan. Twoja ciąża tydzień po tygodniu; Esteri, 2016
- T. W. Sadler: Embriologia Langman. Red. Jacek Malejczyk, Marek Kujawa; Edra Urban & Partner; 2017
- Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym — 2020 rok