Antybiotyki w ciąży – czy są bezpieczne? Położna wyjaśnia

Bezpieczny antybiotyk – jakie leki można brać w ciąży

Każdej z was może przytrafić się w czasie ciąży sytuacja, kiedy niezbędne będzie podjęcie decyzji o wprowadzeniu odpowiedniej farmakoterapii. Decyzja, którą podejmuje w takiej sytuacji twój lekarz prowadzący ciążę, musi uwzględniać wpływ danego leku na twój organizm, ale również na ewentualne konsekwencje dla płodu, zwłaszcza we wczesnej ciąży.

To, co przed ciążą skutecznie działało na przeziębienie czy uporczywe dolegliwości, niekoniecznie może być dozwolone w ciąży. W tym okresie organizm matki przechodzi wiele zmian związanych z funkcjonowaniem układu pokarmowego, działania wątroby czy nerek, dlatego należy zawsze uwzględnić tak zwaną farmakokinetykę leku (jego wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i wydalanie z organizmu) przed jego podaniem i, przykładowo, zmienić dawkę lub częstość podawania.

Już w 1979 roku została przez FDA (Food and Drug Administration) opracowana pięciostopniowa klasyfikacja leków dla ciężarnych, dzieląc je na te bezpieczne i niebezpieczne dla płodu. Dokładniejsza jednak jest siedmiostopniowa klasyfikacja ADEC (Australian Drug Evaluation Committee), która rozkłada grupę B na trzy części:

• grupa A – leki stosowane u dużej liczby ciężarnych, gdzie nie zaobserwowano wzrostu występowania wad lub działań szkodliwych dla płodu,
• grupa B – leki stosowane u ograniczonej liczby ciężarnych, gdzie również nie zaobserwowano wzrostu działań szkodliwych dla płodu,
  • B1 – badania na zwierzętach nie dają wskazówek o zwiększonej częstości uszkodzeń płodu,
  • B2 – badania są niepełne lub w ogóle ich nie ma,
  • B3 – badania wskazują na większą częstość występowania uszkodzeń płodu, ale nie jest to pewne u ludzi,
• grupa C – leki, które są podejrzewane o szkodliwe działanie na płód, nie powodując przy tym wad; te działania mogą być odwracalne, ale należy dowiedzieć się więcej o skutkach towarzyszących ich stosowaniu,
• grupa D – leki powodujące większą część występowania deformacji płodu lub nieodwracalnych szkód,
• grupa X – absolutnie zakazane w ciąży, gdyż stosowanie ich wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem długotrwałych uszkodzeń płodu.

Dlatego tak ważne jest, abyś konsultowała ze swoim ginekologiem rozpoczęcie przyjmowania jakiegokolwiek leku czy to na przeziębienie, czy na ból dużego palca u stopy, ponieważ będzie on/ona wiedzieć, do jakiej grupy zaliczany jest dany lek i czy możesz go bezpiecznie stosować – przede wszystkim we wczesnej ciąży, gdy zachodzi organogeneza. Polecam zerknąć: Kaszel w ciąży – położna radzi co stosować i jak się leczyć.

Na co stosuje się antybiotyki w ciąży?

Antybiotyki dzielimy na te, które działają bakteriostatycznie – powstrzymują namnażanie się drobnoustrojów– oraz bakteriobójczo, czyli niszczą drobnoustroje, które zainfekowały twój organizm. Antybiotyki stosowane są przy infekcjach grzybiczych i bakteryjnych, ale nie wirusowych! Pamiętaj, że grypa to wirus, nawet najbardziej bezpieczny antybiotyk tutaj nie pomoże.

Wszystkie antybiotyki w Polsce są przepisywane na receptę, aby decyzję o ich wprowadzeniu do terapii podejmował lekarz. Stosowanie antybiotyku w ciąży musi tym bardziej być konsultowane z lekarzem prowadzącym ciążę, gdyż nie każdy antybiotyk dla ciężarnej będzie bezpieczny. Z pomocą przychodzi nam nasza klasyfikacja, która pokazuje, jaki antybiotyk można brać w ciąży.

Antybiotyki w ciąży stosuje się najczęściej w przypadku infekcji bakteryjnych, które dotykają układu oddechowego oraz infekcje układu moczowego. Aby potwierdzić diagnozę, lekarz przeprowadzi badanie przedmiotowe i skieruje cię na potrzebne badania laboratoryjne, takie jak badanie krwi, wymaz z gardła lub badanie moczu.

Antybiotyk dla ciężarnej rozważa się również w sytuacjach pojawienia się:

• choroby przenoszonej drogą płciową (rzęsistkowica, rzeżączka czy chlamydioza),
• odmiedniczkowego zapalenia nerek,
• boreliozy,
• anginy,
• zapalenia zatok,
• bezobjawowego bakteriomoczu,
• PROM, czyli przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego,
• dodatniego wyniku na nosicielstwo paciorkowca z grupy B.

W 3 trymestrze najczęściej spotykamy się z antybiotykoterapią w okresie okołoporodowym, kiedy dochodzi do przedwczesnego odpływania płynu owodniowego lub w przypadku dodatniego wyniku GBS.

Pamiętaj, aby zawsze mieć przy sobie kartę ciąży z wynikami badań, aby zespół medyczny w szpitalu mógł w razie potrzeby odpowiednio zareagować. Zawsze warto dodatkowo wspomnieć o dodatnim wyniku na nosicielstwo paciorkowca, gdyż wprowadzona antybiotykoterapia ma za zadanie chronić twojego maluszka w trakcie porodu drogami natury.

Jaki antybiotyk w ciąży jest bezpieczny?

Już wiesz o tym, że są na rynku bezpieczne antybiotyki dla ciężarnej, które zostały zakwalifikowane do grupy A, gdzie korzyści z ich stosowania przewyższają zdecydowanie skutki niepożądane. Musisz zawsze pamiętać, aby wspomnieć lekarzowi (zwłaszcza pierwszego kontaktu) o byciu w ciężarną, gdyż może on nieświadomie, nie wiedząc o ciąży, przepisać leki zagrażające płodowi.

Wyróżnia się grupę antybiotyków, które dostosowane do wieku ciąży (nie każdy antybiotyk bezpieczny w 3 trymestrze, będzie możliwy do stosowania w 1), nie będą zagrażały tobie ani twojemu dziecku:

• ampicylina,
• amoksycylina (Augmentin, Amoksiklav, Ramoclav),
• azytromycyna (nie w 1 trymestrze),
• cefalosporyna II generacji (Cefaleksyna, Bioracef),
• cefuroksym,
• erytromycyna,
• metronidazol.

Zapewne większość tych nazw nic ci nie mówi, ale lekarz na pewno będzie znał nazwę handlową danego antybiotyku. Ampicylina stosowana jest w szpitalu, w przypadku przedwczesnego odpływania płynu owodniowego oraz dodatniego GBS-u. Sprawdź koniecznie: GBS w ciąży – co to jest, kiedy wykonać badanie, wynik, cena.

Amoksycylina jest znana szerzej pod nazwą Amotaks. Jest antybiotykiem z grupy beta-laktamowych, które uznawane są za bezpieczne w ciąży. Jeżeli występuje u ciebie uczulenie na amoksycylinę, poinformuj o tym lekarza, który sięgnie po inny antybiotyk z tej grupy – cefuroksym.

Jeszcze jedna kwestia pozostała nam do rozwiązania, a mianowicie: czy można brać augmentin w ciąży? Można, jeżeli lekarz uzna to za konieczne. W skład tego leku wchodzi właśnie amoksycylina oraz kwas klawulanowy, które są dopuszczalne w ciąży. Pamiętaj, że nieleczona infekcja może mieć znacznie gorsze skutki dla dziecka, niż zastosowanie antybiotyku.

Antybiotyki aminoglikozydowe w ciąży

Przejdźmy teraz do grupy antybiotyków zakazanych w okresie ciąży. Są to:

• doksycyklina,
• sulfonamidy,
• streptomycyna,
• tetracyklina.

Antybiotyki aminoglikozydowe w ciąży mogą niestety doprowadzić do rozwoju głuchoty u dziecka, a tetracyklina powoduje zaburzenia wzrostu kości i późniejsze problemy z przebarwieniami zębów u dzieci.

Skutki uboczne antybiotykoterapii w ciąży częściej dotykają płodu, a nie mamy. Nieodpowiednie leki przyjmowane przez ciężarną mogą doprowadzić do wystąpienia poważnych wad rozwojowych płodu, przyczynić się do przedwczesnego porodu, a nawet obumarcia płodu. Dlatego tak ważne jest konsultowanie się z lekarzem przed zażyciem jakiegokolwiek leku.