Białko w moczu w ciąży - położna wyjaśnia normy i skutki

Badanie kontrolne w ciąży

W trakcie ciąży zaleca się wykonywanie badań kontrolnych z krwi oraz z moczu. Osoby prowadzące ciążę zlecają je zgodnie ze standardem organizacyjnym opieki okołoporodowej. Badania te są profilaktyczne i mają na celu ocenę stanu zdrowia kobiety ciężarnej.

Najczęściej wykonywanymi badaniami w czasie ciąży są dwa podstawowe badania: morfologia oraz badanie ogólne moczu.

Badanie ogólne moczu w ciąży

Badanie moczu wykonuje się w celu oceny funkcjonowania układu moczowego, czyli pęcherza, nerek oraz dróg moczowych. Mocz jest płynem ustrojowym, który powstaje w wyniku przefiltrowania krwi przez nasze nerki. Za pomocą badania moczu wykryć można także niektóre choroby: choroby metaboliczne, endokrynologiczne, schorzenia dróg żółciowych, a także zaburzenia równowagi kwasowo – zasadowej oraz gospodarki wodno – elektrolitowej. Wynik badania ogólnego moczu daje wiadomość na temat funkcjonowania organizmu.

Badanie ogólne moczu wykonuje się:

do 10 tygodnia ciąży,
pomiędzy 15., a 20. tygodniem ciąży,
pomiędzy 21. – 26. tygodniem ciąży,
pomiędzy 27. – 32. tygodniem ciąży,
pomiędzy 33. – 37. tygodniem ciąży
oraz w 38. – 39. tygodniu ciąży.

W badaniu ogólnym moczu badane są parametry takie jak: barwa, przejrzystość, odczyn pH, ciężar właściwy, obecność białka, obecność glukozy, obecność ciał ketonowych, obecność owalnych ciał tłuszczowych, kropli tłuszczu, obecność erytrocytów, leukocytów i komórek nabłonka, bakterii i innych mikroorganizmów. Więcej na temat badania moczu przeczytasz tutaj:Badanie moczu u ciężarnej.

Prawidłowy mocz, to mocz, który nie zawiera obecności bakterii, erytrocytów, leukocytów, glukozy ani białka. Obecność tych elementów może świadczyć o nieprawidłowościach, np. o zakażeniu dróg moczowych.

Jednak w trakcie ciąży ze względu na zmiany, które zachodzą w organizmie kobiety, może dochodzić do zwiększonego wydalania z moczem substancji takich jak: glukoza, białko czy aminokwasy. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie ciąży dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń. Zwiększona przepuszczalność dotyczy również naczyń włosowatych kłębuszków nerkowych. W związku z tym dochodzić może do przesączania się niektórych cząsteczek przez ściany tych naczyń. Z tego względu śladowa ilość białka w moczu wcale nie musi świadczyć o nieprawidłowościach. Wyniku badania nie powinno się jednak interpretować samemu. Powinna go zawsze oceniać osoba prowadząca ciążę.

Dopuszczalna ilość białka w moczu

Jaka jest norma białka w moczu w ciąży? Przyjmuje się, że białko w moczu nie powinno przekraczać stężenia 300 mg na dobę. Poza okresem ciąży norma białka w moczu wynosić powinna do 150 mg na dobę. Stężenie białka w moczu zmniejsza się w ciągu kilku tygodni po porodzie.

Białko w moczu w ciąży - przyczyny

Czy białko w moczu jest groźne w ciąży? Białkomocz w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych, dlatego zawsze szukamy jego przyczyny oraz monitorujemy jego ilość. Wysokie białko w moczu może mieć różne przyczyny. Najbardziej charakterystyczną przyczyną białkomoczu w ciąży jest stan przedrzucawkowy.

Stan przedrzucawkowy (preeklampsja) to stan, który wystąpić może w czasie ciąży, porodu lub po porodzie. Rozpoznawany jest wtedy, kiedy stwierdza się nadciśnienie tętnicze, czyli ciśnienie tętnicze krwi powyżej 140/90 mmHg (w dwóch pomiarach) oraz towarzyszący mu białkomocz powyżej 300 mg na dobę. Oprócz tych dwóch kryteriów, bardzo często obserwuje się także niewydolność nerek oraz zaburzenia pracy wątroby. Objawy preeklampsji bardzo często są niezauważalne, a wykrywa się je dzięki badaniom wykonywanym w ciąży.

Stan ten jest niebezpieczny ze względu na to, jakie może dawać powikłania. Nieleczony może doprowadzić do niewydolności nerek, wątroby czy przedwczesnego oddzielenia łożyska. Stan przedrzucawkowy poprzedza rzucawkę, czyli wystąpienie drgawek, które zagrażają zdrowiu matki oraz dziecka. W ciężkiej postaci preeklampsji pojawić się mogą objawy takie jak: występowanie obrzęków, bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zmniejszone oddawanie moczu, bóle w nadbrzuszu oraz wymioty.

Kobieta w zaawansowanej ciąży podczas wizyty u lekarza i interpretacji wyników, a także białko w moczu w ciąży — Białko w moczu w ciąży krok po kroku, czyli czy i jakie są dopuszczalne normy oraz jak rozumieć wyniki badań

Nie do końca wiadomo jak dokładnie dochodzi do rozwoju tej choroby. Rozwój stanu przedrzucawkowego może być spowodowany poprzez czynniki immunologiczne, poprzez uszkodzenie śródbłonka, czynniki genetyczne, a także poprzez niedostateczny przepływ krwi przez łożysko. Czynników tych może być wiele i ciągle są one badane. Dobrze znane są natomiast czynniki predysponujące do wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Są nimi: pierwsza ciąża, wiek poniżej 20 lub powyżej 40 lat, występowanie niektórych chorób przewlekłych, ciąża mnoga, a także BMI powyżej 30.

Niestety nie istnieje leczenie, które likwidowałoby przyczynę stanu przedrzucawkowego. Aktualnie leczenie polega na przyjmowaniu leków obniżających ciśnienie. W przypadku ciężkiego stanu przedrzucawkowego lub rzucawki jedynym skutecznym leczeniem jest ukończenie ciąży, czyli wywołanie porodu lub cięcie cesarskie.

Białkomocz w ciąży nie zawsze jest objawem stanu przedrzucawkowego. Towarzyszyć może na przykład infekcjom dróg moczowych. Dlatego wtedy, kiedy stężenia białkomoczu przekracza granicę normy, wyklucza się występowanie infekcji. Sprawdź także ten artykuł: Leukocyty w moczu w ciąży - położna wyjaśnia, co to oznacza.

Co jeszcze oznacza białko w moczu w ciąży?

W trakcie ciąży zachodzące zmiany w organizmie kobiety przyczyniają się do zwiększenia ryzyka zakażenia układu moczowego. Przykładem takiej fizjologicznej zmiany w czasie ciąży jest poszerzenie moczowodów i miedniczek nerkowych. Z powodu ich poszerzenia dochodzić może do zastoju 200 – 300 ml moczu. Taki zastój sprzyja gromadzeniu się bakterii, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia infekcji dróg moczowych, a szczególnie odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Jeśli mamy do czynienia z zakażeniem, to zazwyczaj w badaniu moczu wykryte są również liczne bakterie. Najczęstszą przyczyną zakażenia bakteryjnego układu moczowego jest pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), która przedostać się może z okolic odbytu do ujścia cewki moczowej, a następnie do pęcherza lub jeszcze wyżej. Zakażenia dróg moczowych występują u około 10% ciężarnych i są czynnikiem ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego, dlatego bardzo ważne jest ich diagnozowanie oraz odpowiednie leczenie.

Śladowa ilość białka w moczu może być spowodowana nieprawidłowym pobraniem moczu do badania. Jak powinno wyglądać prawidłowe pobranie próbki moczu? Przed oddaniem moczu należy umyć ręce oraz okolice narządów płciowych w kierunku od spojenia łonowego do odbytu. Umycie narządów płciowych ma zapobiec przedostaniu się do próbki moczu tych drobnoustrojów, które mogą być obecne na skórze, przez co mogłyby zafałszować wynik badania. Jeśli z pochwy wydostaje się spora ilość wydzieliny, to przed oddaniem moczu należy albo wydzielinę wytrzeć albo wejście do pochwy zatkać tamponem. Po umyciu okolicy narządów płciowych należy ją osuszyć za pomocą papieru toaletowego lub jednorazowego ręcznika. Mocz w pojemniku powinien pochodzić ze środkowego strumienia. To znaczy, że pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety, środkową porcję moczu należy pobrać do pojemnika na mocz, a końcową porcję moczu należy znowu oddać do toalety. Pojemnik należy szczelnie zamknąć oraz zanieść do laboratorium w ciągu dwóch godzin od pobrania.

Bibliografia:

Lichodziejewska – Niemierko M., Kicińska A., Rutkowski B.: Wpływ ciąży na funkcję i strukturę nerek.
Charytoniuk M., Kakareko K., Głowińska I., Rydzewska – Rosołowska A., Hryszko T.: Proteinuria w ciąży i jej znaczenie kliniczne. Ginekologia po Dyplomie, 2023.