Biegunka w ciąży - przyczyny, leczenie, porady

Biegunka w ciąży

Biegunką nazywamy wystąpienie minimum 3 luźnych lub wodnistych stolców na dobę. Szacuje się, że biegunka występuje u około 34% kobiet w ciąży. W trakcie ciąży rozwolnienie może być zarówno fizjologicznym objawem, jak i objawem infekcji czy zatrucia. Bardzo często biegunka pojawia się na kilkanaście - kilkadziesiąt godzin przed porodem, co jest oznaką samooczyszczania się jelit. Objaw ten nie pojawia się jednak u każdej kobiety ciężarnej. Rozwolnienia przed rozpoczynającym się porodem doświadczają zazwyczaj kobiety, które miały biegunki podczas miesiączek. Dlaczego tak się dzieje? Wraz ze zbliżającym się porodem w organizmie kobiety zwiększa się ilość prostaglandyn. Prostaglandyny mogą pobudzać skurcze mięśni gładkich i u części osób będą sprzyjać występowaniu biegunki. Ilość prostaglandyn zwiększona jest na przykład w czasie miesiączki. Biegunka może również być niezwiązana z samą ciążą – jej przyczyną może być błąd dietetyczny, stosowane leki, zaostrzenie objawów zespołu jelita nadwrażliwego, a także zakażenia wirusowe czy bakteryjne.

Ile może trwać biegunka w ciąży? Wyróżniamy dwa rodzaje biegunek. Podstawowy podział to podział na biegunkę przewlekłą oraz ostrą. Biegunka ostra to biegunka, która trwa krócej niż 14 dni i najczęściej jest objawem zatrucia pokarmowego. Biegunka przewlekła trwa ponad 4 tygodnie.

Przyczyny biegunki

Biegunka może pojawić się już na samym początku ciąży i być jej wczesnym objawem. Organizm niektórych kobiet na zmiany hormonalne może zareagować biegunką i jest to normalne. Biegunka wystąpić może również pod koniec ciąży, co może być objawem zbliżającego się porodu.

Ostra biegunka w ciąży, jak i biegunka poza okresem ciąży często spowodowana jest zakażeniem, najczęściej wirusowym. W takim przypadku biegunce zazwyczaj towarzyszy gorączka, bóle głowy, bóle brzucha, bóle mięśni czy wymioty, a sama biegunka może być bardzo wodnista. Zakażenia układu pokarmowego zwane przez nas grypami żołądkowymi i grypami jelitowymi mają tendencje do samoograniczania się - objawy często ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. Należy pamiętać, że patogeny wywołujące biegunkę łatwo się rozprzestrzeniają – szczególnie w przedszkolach, szkołach czy zakładach pracy.

Przy okazji zakażeń objawiających się biegunką, nie sposób nie wspomnieć o chorobie jaką jest listerioza. Listerioza to choroba wywołana bakterią z gatunku Listeria monocytogenes. Listerioza w ogólnej populacji ludzi występuje rzadko, jednak kobiety ciężarne są bardziej narażone zachorowanie, w związku z czym listerioza u kobiet ciężarnych występuje około 20 razy częściej. Sama listerioza dla kobiety ciężarnej nie jest groźna. Dużo większe zagrożenie stwarza natomiast dla rozwijającego się w niej płodu. Do zakażenia dziecka może dojść albo w czasie ciąży – kiedy bakterie przenikną do organizmu płodu poprzez łożysko, albo w czasie porodu - podczas przejścia dziecka przez kanał rodny. Listerioza może przyczyniać się do poronienia, zapalenia płuc, zapalenia mózgu lub zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych u noworodka. Aby uniknąć konsekwencji zakażenia – najlepiej do niej nie dopuścić lub zminimalizować ryzyko zachorowania. Większość przypadków zachorowań ma związek ze spożyciem przetworzonej żywności. W czasie ciąży powinniśmy szczególnie dbać o prawidłowe nawyki żywieniowe oraz higienę przyrządzania posiłków.

Ostra biegunka w ciąży może wystąpić również podczas antybiotykoterapii. W wyniku przyjmowania antybiotyków dochodzi do zachwiania równowagi pomiędzy bakteriami bytującymi w jelicie grubym, co często objawia się biegunką.

Przewlekła biegunka, w odróżnieniu do biegunki ostrej rzadko spowodowana jest zakażeniem układu pokarmowego. Przyczyny przewlekłej biegunki mogą być różne. Powodem może być na przykład spożywanie niektórych produktów. Przykładowo – częste biegunki spowodowane mogą być nadmiernym spożywaniem produktów i słodyczy zawierających sorbitol, mannitol lub ksylitol.

Przewlekła biegunka spowodowana może być również przyjmowaniem niektórych leków, które mają działanie przeczyszczające. Zaliczamy do nich na metyldopę, która stosowana może być w leczeniu nadciśnienia tętniczego w ciąży, a także na przykład siarczan magnezu. Częste biegunki mogą być również objawem zespołu jelita drażliwego.

Biegunka wystąpić może również po żelazie. Preparaty żelaza zalecane są osobom, które posiadają jego niedobory. Żelazo jest bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, a w trakcie ciąży również dla prawidłowego rozwoju płodu. Jeśli wystąpią wskazania do przyjmowania preparatów żelaza, to należy je suplementować. Badania naukowe pokazują, że niedokrwistość z niedoboru żelaza w ciąży ma związek między innymi ze zwiększonym ryzykiem porodu przedwczesnego. Niestety przyjmowanie żelaza może (ale nie musi) wiązać się z nieprzyjemnymi dolegliwościami. Osoby przyjmujące preparaty żelaza mogą doświadczać objawów takich jak wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha i żołądka. Po żelazie wystąpić może również zielona biegunka.

Zapobieganie wystąpieniu biegunki

Co zrobić, aby zminimalizować szanse na zakażenie? Zapobieganie wystąpieniu biegunki nie jest takie proste, ponieważ biegunka spowodowana może być wieloma różnymi czynnikami. Trudno jest wyeliminować wszystkie czynniki, które mogą ją powodować.

Okres ciąży to czas, kiedy nasz organizm jest w stanie obniżonej odporności, w związku z czym jesteśmy bardziej narażone za złapanie infekcji. Dlatego jeśli w naszym otoczeniu ktoś zmaga się z infekcją wirusową, to w celu profilaktyki najlepiej jest ograniczyć kontakt z taką osobą oraz szczególnie zadbać o naszą higienę. W czasie ciąży należy również jeszcze bardziej przestrzegać prawidłowej higieny przygotowania posiłków – dbać o dokładne mycie warzyw i owoców, a mięso i ryby spożywać wyłącznie po obróbce termicznej. Jeśli chodzi o produkty mleczne – to należy spożywać tylko te, które zrobione są z mleka pasteryzowanego. Biegunka może być również spowodowana nieprawidłowym odżywianiem. Dlatego należy unikać tłustych i ciężkostrawnych posiłków, których spożycie nasilać może również inne, nieprzyjemne dolegliwości taki jak zgaga, mdłości czy wymioty. Sprawdź także ten artykuł: Ból kręgosłupa promieniujący do brzucha – jak sobie z nim radzić?

Leczenie

Leczenie biegunki zależne jest od przyczyny, która ją wywołała. Do najczęstszych przyczyn zalicza się infekcja wirusową lub błąd dietetyczny. W tych przypadkach stosuje się leczenie objawowe. Zazwyczaj wystarczające okazuje się jedynie dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. W trakcie biegunki tracimy dosyć dużo wody, dlatego należy obserwować organizm i być wyczulonym na objawy odwodnienia takie jak: bardzo wzmożone pragnienie, zawroty i bóle głowy, osłabienie organizmu, senność, rzadkie oddawanie moczu czy suchość jamy ustnej. Czy biegunka w ciąży szkodzi dziecku? Sama biegunka nie jest groźna, jednak odwodnienie stanowić może zagrożenie. Aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu stosować można elektrolity. Wystarczające okazać się mogą elektrolity domowej roboty: do wody (najlepiej takiej, która zawiera minimum 1500 mg minerałów na 1 litr) należy dodać owoce oraz kilka listków mięty. Jeśli potrzebujemy jeszcze większego nawodnienia, to dodatkowo do wody dodać można miód, sok z cytryny oraz niewielką ilość soli. Oczywiście można również sięgnąć po elektrolity, które zakupić można w aptece. Najlepszy skład mają zazwyczaj te produkty, które dostępne są w saszetkach.

Jeżeli wodnista biegunka nie przechodzi po paru dniach, jeśli biegunce towarzyszą częste wymioty lub jeśli objawy nasilają się, to należy udać się do lekarza. Jeśli wystąpi konieczność zażycia leku, zalecane są te, które są najbezpieczniejsze do zażycia w trakcie ciąży. Jeśli stan zdrowia się pogarsza i dochodzi do odwodnienia dużego stopnia lub wystąpienia zaburzeń elektrolitowych, konieczna może okazać się hospitalizacja w celu nawodnienia dożylnego.