Ból podbrzusza w ciąży - jakie przyczyny, co oznacza?

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Agnieszka MazelanikDrukujUdostępnij

Ból podbrzusza w ciąży

Ból brzucha jest dosyć częstą dolegliwością pojawiającą się u kobiet ciężarnych. Kiedy pojawiają się bóle brzucha w ciąży? Pobolewanie podbrzusza występować może zarówno w 1 trymestrze, w drugim jak i w trzecim. Najczęściej spowodowane jest zmianami zachodzącymi w organizmie. Ciąża to szczególny okres, w którym dochodzi do ogromnych zmian anatomicznych, fizjologicznych oraz biochemicznych. Ból podbrzusza w ciąży może być zatem objawem fizjologicznym, ale może być również objawem patologicznym. Dlatego przy pojawieniu się bólu należy wykluczyć jego patologiczne przyczyny. Ilość wizyt u osoby prowadzącej ciążę oraz ilość badań w trakcie ciąży jest dosyć spora i zazwyczaj pozwala na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. Jednak, jeśli wystąpią objawy, które nas niepokoją, to zawsze należy je skonsultować z osobą prowadzącą ciążę. Objawem niepokojącym na pewno jest ostry ból brzucha, a także ból brzucha i towarzyszące mu krwawienie, szczególnie takie, które przypomina krwawienie menstruacyjne. Taka sytuacja wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.

Co oznacza ból brzucha w ciąży?

Ból brzucha we wczesnej ciąży może oznaczać po prostu rozciąganie się macicy oraz jej więzadeł. Macica poza okresem ciąży swoim kształtem oraz wielkością przypomina gruszkę. W trakcie ciąży ciężar macicy wzrasta dziesięciokrotnie - do około 1 kilograma. Jej wielkość również znacząco się zmienia i jest dostosowana do rozwoju dziecka. Wraz ze wzrostem macicy zmienia się położenie narządów wewnętrznych, co powodować może wystąpienie kolejnych dolegliwości ciążowych. Część kobiet we wczesnej ciąży doświadcza bólu brzucha jak na okres. Ból we wczesnej ciąży spowodowany rozciąganiem się macicy przypominać swoim charakterem może bóle menstruacyjne.

Rozciąganie się więzadeł może objawiać się bólem podbrzusza, który promieniuje aż do ud lub warg sromowych. Dzieje się tak, ponieważ więzadło obłe macicy biegnie od boku macicy do warg sromowych – stąd ból może wystąpić właśnie w tych okolicach. Zadaniem więzadła obłego macicy jest stabilizacja macicy. Ból spowodowany jego rozciąganiem się najczęściej pojawia się w 2 trymestrze ciąży. Zazwyczaj występuje podczas nagłej zmiany pozycji, ale kobiety doświadczają go również w trakcie snu. Aby poprawić swój komfort snu, czasami pomocne okazuje się podłożenie poduszki lub wałka pomiędzy nogi leżąc na boku. W łagodzeniu bólu związanego z nadmiernym napięciem mięśni oraz więzadeł bardzo pomocni są fizjoterapeuci uroginekologiczni, dlatego jeśli mamy taką możliwość – warto skorzystać z wizyty u tego specjalisty.

Ból podbrzusza może być również spowodowany rozejściem się spojenia łonowego. Spojenie łonowe to chrząstka, która łączy kości łonowe ze sobą. W trakcie ciąży, szczególnie na jej końcowym etapie dochodzić może do rozejścia się spojenia łonowego. Dzieje się tak, ponieważ w organizmie kobiety ciężarnej uwalniana jest relaksyna – hormon, którego zadaniem jest rozluźnianie niektórych elementów ciała w celu przygotowania kanału rodnego do porodu siłami natury. Niewielkie rozejście spojenia łonowego jest normalne i nie jest powodem do niepokoju. Natomiast znaczące rozejście może już stanowić utrudnienie dla porodu naturalnego. Rozejście spojenia łonowego może dawać objawy pod postacią bólu podbrzusza. Ból pojawić się może szczególnie podczas chodzenia, podczas wchodzenia na schody, podczas przekręcania się z boku na bok czy podczas oddawania moczu. Z rozejściem spojenia łonowego można „walczyć” za pomocą ćwiczeń, które zazwyczaj przynoszą ulgę. W tym przypadku również najlepiej jest szukać pomocy u fizjoterapeuty uroginekologicznego.

Bóle podbrzusza oznaczać mogą występowanie skurczów macicy. Macica jest mięśniem gładkim – kurczy się i rozkurcza niezależnie od naszej woli. W trakcie ciąży macica wykonuje trening, który ma za zadanie przygotować się do porodu, kiedy to skurcze będą już bardzo mocne. W pierwszej połowie ciąży skurcze macicy zazwyczaj są bardzo delikatne i częste. Nazywa się je falami Alvareza i są one prawidłowym objawem. W późniejszych etapach ciąży pojawiają się kolejne skurcze, które nazywane są skurczami przepowiadającymi lub skurczami Braxtona – Hicksa. Skurcze te w dalszym stopniu (i zdecydowanie intensywniej) przygotowują macicę do porodu. Skurcze Braxtona Hicksa objawiać się mogą jako twardnienie brzucha lub jako ból podbrzusza nad spojeniem łonowym. U części kobiet wystąpić może również ból pleców – głównie w dolnym odcinku kręgosłupa.

Skurczowy ból brzucha towarzyszyć może biegunce, która u niektórych kobiet może być wczesną oznaką ciąży. Biegunka pojawić się może również pod koniec ciąży. Bardzo często dochodzi do samooczyszczania się jelit przed porodem. Takie objawy pojawić się mogą szczególnie u kobiet, u których biegunka oraz towarzyszący jej skurczowy ból występowały podczas miesiączek.

Jaki ból brzucha w ciąży powinien niepokoić?

Kiedy ból brzucha w ciąży powinien martwić? Niepokojącym objawem jest ostry bólu brzucha, a także ból brzucha, któremu towarzyszy krwawienie. Zarówno delikatny ból, jak i silne bóle nie zawsze oznaczają coś groźnego, jednak zawsze należy znaleźć przyczynę ich wystąpienia.

Ból brzucha oraz krwawienie w pierwszym trymestrze ciąży może być objawem poronienia. Poronienie to samoistne zakończenie ciąży przed 22 tygodniem ciąży. Do większości poronień dochodzi do 12 tygodnia ciąży. Objawami poronienia są krwawienie oraz ból w okolicy podbrzusza. Ból może być mocny, może mieć charakter napadowy i może występować także w obrębie pleców, w okolicy lędźwiowo – krzyżowej. Najczęstszą przyczyną poronień są nieprawidłowości genetyczne, które sprawiają, że zarodek nie jest w stanie prawidłowo się rozwijać i obumiera. Poronienia na wczesnym etapie ciąży są niestety dosyć powszechne – występują w przypadku 15 – 20 % ciąż. Pojawienie się żywoczerwonej krwi w ciąży jest objawem niepokojącym i wymaga konsultacji z lekarzem. Nie bagatelizujmy tego objawu, jednak starajmy się zawsze zachować spokój, ponieważ wystąpienie krwawienia nie jest jednoznaczne z poronieniem.

Ból brzucha oraz krwawienie we wczesnym etapie ciąży (zazwyczaj w 4 – 8 tygodni ciąży) wskazywać mogą na ciążę ektopową. Ciąża ektopowa to ciąża, która zagnieździła się poza jamą macicy. Najczęstszym miejscem ciąży ektopowej jest jajowód. Ciąża pozamaciczna może występować również w jajniku, w szyjce macicy czy w bliźnie po cięciu cesarskim. Ciąża ektopowa jest ciążą, która niestety nie ma szans na dalszy rozwój, ponieważ tylko jama macicy jest odpowiednim miejscem dla prawidłowego rozwoju dziecka. Ciąża pozamaciczna najczęściej spowodowana jest przez mechaniczną blokadę w jajowodzie, co może być skutkiem przebytego zapalenia miednicy mniejszej. Innymi czynnikami ryzyka są przebyte operacje ginekologiczne, operacje na jajowodach oraz inne przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej.

Ból podbrzusza może być również objawem zakażenia układu moczowego. Ciąża jest okresem predysponującym do wystąpienia infekcji dróg moczowych. W czasie ciąży z powodu zmian anatomicznych dochodzi do zastoju moczu, co zwiększa ryzyko zakażenia układu moczowego. Objawem zakażenia układu moczowego jest nie tylko ból nad spojeniem łonowym, ale także trudności w oddawaniu moczu oraz zwiększona częstotliwość oddawania moczu.

Przyczyną przerywanego i jednostronnego bólu podbrzusza może być obecność torbieli jajnika. Torbiele jajnika zazwyczaj wykrywane są przypadkowo podczas badania USG, najczęściej w pierwszym trymestrze. Występują z częstością 1 na 1000 ciąż i zazwyczaj są łagodne.

Nagły, silny i kłujący ból może być objawem przedwczesnego oddzielenia się łożyska. Sytuacja ta zdarza się rzadko, jednak jest bardzo niebezpieczna. Towarzyszą jej także inne objawy – złe samopoczucie, bladość skóry oraz krwawienie z dróg rodnych. Prawidłowo łożysko oddziela się po porodzie dziecka. Jeśli do oddzielenia się łożyska dochodzi wcześniej - przed porodem, to jest to sytuacja zagrażająca zdrowiu lub życiu i należy jak najszybciej dostać się do szpitala. Do przedwczesnego oddzielenia się łożyska częściej dochodzi po przebyciu upadku na brzuch lub w przypadku doznania uderzenia w brzuch – najczęściej w wyniku wypadków komunikacyjnych. Kłujący ból brzucha oraz krwawienie są objawami przemawiającymi za szybką hospitalizacją i nie wolno ich lekceważyć. Sprawdź także ten artykuł: Jakie leki przeciwbólowe są bezpieczne w ciąży? Wyjaśniamy.

Wiemy już, że w trakcie ciąży pojawiają się skurcze przepowiadające, których zadaniem jest przygotowanie macicy do porodu. Skurcze te charakteryzują się tym, że nie powodują rozwierania szyjki macicy, czyli nie są skurczami porodowymi. Poród powinien rozpocząć się po 37 tygodniu ciąży – wtedy, kiedy ciąża jest donoszona. Dopiero wtedy powinny rozpocząć się skurcze porodowe lub wtedy powinien odpłynąć płyn owodniowy. Niestety w niektórych przypadkach dochodzi do porodu przedwczesnego, czyli do porodu przed 37 tygodniem ciąży. Czym wcześniej dochodzi do porodu przedwczesnego, tym z większymi powikłaniami i problemami zdrowotnymi może mierzyć się wcześniak. Wystąpienie skurczów porodowych przed 37 tygodniem ciąży to powód do zgłoszenia się na szpitalną izbę przyjęć. W niektórych przypadkach można podać leki, które hamują czynność skurczową macicy. W określonych przypadkach podawane są również leki, które mają za zadanie przyspieszyć dojrzewanie płuc płodu. Istnieje badanie, które ma na celu wykrycie zwiększonego ryzyka porodu przedwczesnego. Jest nim pomiar szyjki macicy w trakcie USG, które wykonuje się pomiędzy 18, a 22 tygodniem ciąży. Jeśli wtedy szyjka macicy mierzy mniej niż 25 mm, to kobieta ciężarna jest bardziej narażona na wystąpienie porodu przedwczesnego. W tym przypadku może zostać włączone leczenie, które w wielu przypadkach pozwala na uniknięcie porodu przedwczesnego. Jak odróżnić skurcze przepowiadające od skurczy porodowych? Bóle przepowiadające są nieregularne, nie nasilają się oraz nie wydłużają się. Odczuwane są zazwyczaj w podbrzuszu i ustępują po ciepłym prysznicu lub ciepłej kąpieli. Skurcze porodowe natomiast są regularne, nasilają się i nie ustępują, a czas ich trwania wydłuża się. Skurcze porodowe zaczynają się w podbrzuszu oraz przechodzą na cały brzuch.

Ból podbrzusza w ciąży może być objawem zarówno fizjologicznym, jak i patologicznym. Występuje dosyć często i zazwyczaj nie jest objawem czegoś złego. Jeśli wykluczone zostały wszelkie patologie, które mogą być jego przyczyną, warto udać się do fizjoterapeuty. Pomoże on w rozluźnieniu ciała oraz pokaże ćwiczenia, które mogą przynosić ulgę. W trakcie ciąży warto wykonywać wszelkie ćwiczenia rozciągające. Bardzo dobrą aktywnością jest również joga. Ból brzucha oraz pojawienie się niepokojących objawów wymaga konsultacji z osobą prowadzącą ciążę.

Bibliografia:

1. Masselli, G., Derchi, L., McHugo, J. et al. Acute abdominal and pelvic pain in pregnancy: ESUR recommendations. Eur Radiol 23, 3485–3500 (2013).
2. Chandraharan E., Arulkumaran S.: Acute abdomen and abdominal pain in pregnancy. Obstetrics, Gynaecology & Reproductive Medicine, Volume 18, Issue 8, 2008.
3. Pinas-Carrillo A., Chandraharan E.:Abdominal pain in pregnancy: a rational approach to management. Obstetrics, Gynaecology & Reproductive Medicine, Volume 27, Issue 4, 2017.