Czego nie można jeść w ciąży? Położna wskazuje produkty

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Dieta w ciąży

Właściwe żywienie kobiet w ciąży odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu zdrowego rozwoju zarodka oraz dobrej kondycji matki. Okres ciąży wymaga zwiększonego spożycia składników odżywczych, aby zaspokoić potrzeby rosnącego dziecka i wspierać zmieniające się funkcje organizmu przyszłej matki. Zdrowa dieta bogata w odpowiednie składniki odżywcze może pomóc w zapobieganiu wielu powikłaniom ciążowym, a także promować zdrowy rozwój dziecka.

Rozważając znaczenie właściwego żywienia w okresie ciąży, warto także zaznaczyć, że istnieją produkty, których lepiej unikać ze względu na potencjalne ryzyko dla zdrowia matki i dziecka. Przyjrzyjmy się teraz ogólnie temu, czego kobieta w ciąży powinna wystrzegać się, aby zagwarantować sobie bezpieczny i zdrowy przebieg ciąży.

Czego nie można jeść w ciąży? Lista zakazanych produktów

Surowe mięso

Czy wiesz, jakich produktów spożywczych powinnaś unikać w ciąży? Między innymi zalicza się do nich surowe i niedopieczone mięso, czyli tatar, steki o niskim stopniu wysmażenia, krwista pierś z kaczki, tatar oraz surowe wędliny, np. salami, szynka prosciutto, czy parmeńska. Dlaczego? Głównym powodem jest ryzyko związane z zakażeniem toksoplazmozą.

Toksoplazmozę powoduje zakażenie pierwotniakiem o nazwie Toxoplasma gondii, który ma zdolność przenikać przez łożysko, co stanowi potencjalne bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia rozwijającego się dziecka. Zakażenie toksoplazmozą w pierwszym trymestrze ciąży może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak poronienie lub wewnątrzmaciczne obumarcie płodu. W drugim trymestrze zakażenie tym pierwotniakiem może skutkować poważnym uszkodzeniem narządu wzroku lub wodogłowiem.

Warto również zaznaczyć, że zakażenie toksoplazmozą w późniejszych etapach ciąży może pozostawać bezobjawowe u matki, a objawy choroby mogą pojawić się u dziecka wiele lat po urodzeniu. Dlatego unikanie spożycia surowego i niedopieczonego mięsa oraz praktykowanie odpowiedniej higieny żywnościowej ma kluczowe znaczenie, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.

Ryby i owoce morza

Ryby stanowią istotny element diety kobiet w ciąży z uwagi na ich bogactwo w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, białka, jod i witaminę D3, w które obfitują szczególnie tłuste ryby morskie. Jednak w okresie ciąży istnieją pewne wytyczne dotyczące spożywania ryb, których warto przestrzegać.

Powinnaś unikać owoców morza oraz surowych i wędzonych ryb, które są potencjalnym źródłem groźnych bakterii i pasożytów. W związku z tym, na czas ciąży powstrzymaj się od spożywania sushi, tatara rybnego, czy ostryg.

Dodatkowo, istnieje lista ryb dzikich i drapieżnych, które należy ograniczyć w diecie ciężarnej kobiety. Według wytycznych Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), do grupy tej należą: miecznik, tuńczyk, rekin, gardłosz atlantycki oraz marlin. Ich mięso jest potencjalnie niebezpiecznym źródłem rtęci, która powoduje uszkodzenia układu nerwowego płodu.

Rozważ również ograniczenie spożycia ryb odławianych z Morza Bałtyckiego.  Chodzi głównie o gatunki takie jak: łosoś, śledzie, troć oraz szprotki, które mogą być źródłem dużego stężenia zanieczyszczeń, takich jak dioksyny i polichlorowane bifenyle.

Kobietom ciężarnym rekomenduje się wybieranie ryb morskich pochodzących z akwenów, takich jak Ocean Spokojny, Ocean Atlantycki czy Morze Północne, oraz preferowanie gatunków krótko żyjących i niebędących drapieżnikami.

Niepasteryzowane mleko i sery

Przyszłym mamom zaleca się unikanie spożywania niepasteryzowanego mleka oraz produktów z niego przygotowanych, takich jak sery pleśniowe, sery dojrzewające oraz ser feta. Produkty wyprodukowane z mleka, które nie przeszły procesu pasteryzacji, mogą bowiem zawierać bakterię Listeria monocytogenes.

Listerioza, czyli choroba wywołana wspomnianą bakterią, jest szczególnie niebezpieczna dla ciężarnych. Zakażenie to rozwija się u nich około 20 razy częściej w porównaniu do grupy kobiet nieciężarnych. Co istotne, nawet w przypadku, gdy matka nie wykazuje żadnych symptomów choroby, bakteria ta drogą transportu łożyskowego może przedostać się do płodu, prowadząc do poważnych powikłań zdrowotnych oraz porodu przedwczesnego.

Warto podkreślić, że unikanie niepasteryzowanego mleka oraz serów stanowi kluczowy środek ostrożności w ograniczaniu ryzyka zakażenia Listerią. Będąc w ciąży zawsze wybieraj produkty mleczne, które przeszły proces pasteryzacji, a także dbaj o higienę żywności w trakcie przygotowywania posiłków. Sprawdź także ten artykuł: Wątróbka w ciąży – można jeść czy nie? Ekspertka wyjaśnia.

Surowe jaja

Unikanie spożywania surowych i niedogotowanych jajek przez przyszłe mamy jest zalecane ze względu na ryzyko zakażenia bakterią o nazwie Salmonella. Jest to rodzaj bakterii, które mogą bytować zarówno na skorupce jaj, jak również w ich wnętrzu. Nieprawidłowe przechowywanie, obróbka termiczna, czy przygotowywanie posiłków z surowymi lub niedogotowanymi jajkami może prowadzić do zakażenia.

Dla kobiety w ciąży zakażenie Salmonellą może być problematyczne, ponieważ jej układ immunologiczny jest osłabiony, co zwiększa ryzyko poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Objawy zakażenia Salmonellą mogą obejmować gorączkę, biegunkę, wymioty, bóle brzucha i ogólną słabość. W niektórych przypadkach salmonelloza może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak odwodnienie, co jest szczególnie niebezpieczne w okresie ciąży. Nierzadko wymagana jest więc hospitalizacja.

Aby uniknąć ryzyka związanego z bakterią, spożywaj wyłącznie dobrze ugotowane jajka. Dla bezpieczeństwa postaraj się unikać potraw, które mogą zawierać surowe jaja, na przykład majonez, czy desery z kremem na bazie surowych białek lub żółtek.

Kiełki

Dla zachowania zdrowia matki i dziecka w okresie ciąży zaleca się unikanie surowych kiełków. Jeśli kobieta w ciąży chce spożywać kiełki, powinna upewnić się, że zostały one dokładnie umyte i najlepiej poddane obróbce termicznej. Kiełki mogą bowiem stanowić doskonałe środowisko dla rozwoju bakterii, takich jak Escherichia coli (E. coli) i Salmonella.  Spożycie zakażonych kiełków może prowadzić do zatrucia pokarmowego, co jest szczególnie niebezpieczne w okresie ciąży ze względu na potencjalne skutki dla zdrowia matki i dziecka. Zatrucie pokarmowe może objawiać się gorączką, biegunką, wymiotami i ogólnym osłabieniem.

Żywność wysokoprzetworzona

W okresie ciąży zaleca się ograniczenie spożycia żywności typu fast food ze względu na następujące czynniki:

Wysoka zawartość soli. Żywność przetworzona, taka jak fast foody, przekąski i dania gotowe, często zawiera dużo soli.

Dodatki chemiczne. Konserwanty, sztuczne barwniki, emulgatory i substancje słodzące są zwykle obecne w dużych ilościach w daniach wysoko przetworzonych. Nie powinnaś ich spożywać, gdyż nie ma pewności, jakie mogą być długoterminowe skutki spożycia tych substancji w okresie ciąży.

Niska zawartość składników odżywczych. Żywność przetworzona często jest uboga w składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały i błonnik, które są ważne dla rozwoju twojego dziecka. Jej spożywanie może prowadzić do niedoborów składników odżywczych.

Wysoka zawartość tłuszczu i cukru. Obfitość tłuszczów nasyconych oraz cukrów prostych w diecie może prowadzić do niezdrowego przyrostu masy ciała w okresie ciąży i zwiększonego ryzyka wystąpienia problemów zdrowotnych.

Dieta w ciąży powinna składać się ze świeżych, naturalnych produktów spożywczych, takich jak owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, źródła białka (np. chude mięso, ryby, orzechy) oraz produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu. Te produkty dostarczają ważne składniki odżywcze potrzebne do wsparcia rozwoju płodu i zdrowia matki w okresie ciąży.

Jakich przypraw nie można jeść w ciąży?

Lista jest dość długa, jednak warto podkreślić, że chodzi głównie o ich nadmierne spożycie. Używanie następujących przypraw w małych ilościach jest zwykle bezpieczne dla kobiet ciężarnych:

Cynamon

Cynamon w umiarkowanych ilościach jest uważany za bezpieczny. Zawiera on jednak dużo kumaryny, która przyjmowana w nadmiarze może działać toksycznie na komórki wątroby oraz zwiększać ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego.

Kurkuma

Kurkumina, składnik kurkumy, w nadmiernych ilościach może zadziałać naskurczowo na mięsień macicy, co w skrajnych przypadkach może skończyć się poronieniem.

Gorczyca

Nie należy spożywać gorczycy w ciąży. W nadmiarze powoduje przekrwienie miednicy, ponadto może wywołać nieprzyjemne uczucie palenia w przełyku, czyli zgagę.

Nadmiar soli

Sól jest źródłem cennego jodu, jednak jej spożywanie w dużej ilości może prowadzić do zatrzymywania płynów w organizmie, a to z kolei może zwiększać ryzyko nadciśnienia tętniczego i obrzęków.

Ostre przyprawy

Przyprawy takie jak chili i pieprz cayenne, mogą podrażniać układ pokarmowy, powodując zgagę. Nie są jednak niebezpieczne dla ciąży, dlatego jeśli lubisz pikantne potrawy, możesz śmiało po nie sięgać.

Estragon

Estragon może zaburzać krzepnięcie krwi. Nie powinnaś więc stosować go w czasie ciąży, szczególnie blisko terminu porodu, ponieważ jego działanie może wydłużyć krwawienie w trakcie i po porodzie – zarówno drogami natury, jak i przez cesarskie cięcie.

Ponadto, w ciąży jest bezwzględnie zakazane jedzenie wszelkich potraw lub suplementów, które w swoim składzie zawierają następujące zioła:

• aloes,
• boldo,
• anyż,
• jałowiec pospolity,
• miłorząb japoński (ginko biloba),
• kozieradka pospolita,
• lukrecja,
• kora kruszyny,
• mącznica lekarska,
• senes,
• krzyżownica,
• szałwia lekarska,
• rzewień,
• ziele piołunu,
• koper włoski.

Czego nie wolno pić kobiecie w ciąży?

Alkohol

W trakcie rozwoju płodu, nie tylko jedzenie, ale także picie odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu zdrowego przebiegu ciąży. Przede wszystkim, konieczne jest całkowite wykluczenie alkoholu w każdej postaci. Alkohol, którego głównym składnikiem jest etanol, łatwo przenika do krwi matki, skąd zostaje przekazany przez pępowinę wprost do płodu. Organizm rozwijającego się dziecka nie jest w stanie metabolizować alkoholu, co sprawia, że staje się on toksyną szkodzącą jego organizmowi – może uszkodzić zarówno wątrobę, jak i mózg oraz inne kluczowe organy. Aby zminimalizować ryzyko powstania płodowego zespołu alkoholowego (FAS) i zapewnić zdrowy rozwój dziecka, konieczne jest zachowanie abstynencji od alkoholu przez całą ciążę.

Napoje słodzone

Poza alkoholem, zaleca się unikanie picia słodzonych napojów w ciąży. Jest to ważne z kilku powodów. Po pierwsze, takie napoje najczęściej zawierają znaczne ilości cukru, co może prowadzić do nadmiernego wzrostu poziomu glukozy we krwi. To z kolei wiąże się z ryzykiem wystąpienia problemów zdrowotnych zarówno dla matki (np. cukrzyca ciążowa), jak i rozwijającego się dziecka (np. makrosomia, poród przedwczesny).

Po drugie, słodzone napoje często zawierają sztuczne barwniki i konserwanty, które mogą być potencjalnie szkodliwe. Chociaż obecność tych substancji w niewielkich ilościach nie jest zazwyczaj problemem, to ich nadmiar może wpływać negatywnie na zdrowie.

Dodatkowo, niektóre napoje gazowane mogą zawierać kofeinę i taurynę, które są stymulantami. Nadmiar kofeiny w diecie ciężarnej kobiety może być związany z ryzykiem przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Bibliografia:

1. Plewa A.: Żywienie kobiet w okresie ciąży. Wydanie I. PZWL, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2021.
2. Dębski R., Paszkowski T., Wielgoś M., Skrzypulec-Plinta V., Tomaszewski J., Stanowisko Grupy Ekspertów na temat wpływu alkoholu na ciążę: stan wiedzy na 2014 rok
3. Wendołowicz, E. Stefańska, L. Ostrowska, Żywienie kobiet w okresie ciąży, Medycyna ogólna i nauki o zdrowiu, 3/2014.