Czy zielona herbata w ciąży może szkodzić? Położna wyjaśnia

Czym jest zielona herbata?

Czy herbata zielona szkodzi, czy nie szkodzi w ciąży można byłoby skwitować jednym słowem – „tak” lub „nie” i na tym zakończyć artykuł. Jednak byłoby to stwierdzenie nie poparte żadnym dowodem i żadnym wytłumaczeniem, dlaczego jest tak, a nie inaczej. Na forach internetowych na ten temat są czasami potężne spory zwolenników zielonej herbaty i jej przeciwników. Żebyśmy mogli stwierdzić czy zielona herbata w ciąży jest zalecana do picia musimy się przyjrzeć najpierw, czym właściwie zielona herbata jest i jakie ma właściwości.

Zielona herbata o ładnej łacińskiej nazwie Camellia sinensis jest krzewem rosnącym w klimacie okołorównikowym. Tę herbatę otrzymuje się z górnych liści krzewu, które są poddane łagodnemu działaniu pary wodnej, a następnie suszone. Para wodna jest stosowana po to, by zapobiec procesom utleniania, czyli psucia herbaty. Można powiedzieć, że zielona herbata jest tym samym co czarna, jednak różnią się tym, że liście herbaty w celu uzyskania herbaty czarnej są fermentowane, a liście zielonej herbaty nie są poddawane fermentacji. Herbata czarna przez fermentację traci część składników aktywnych tj. katechiny należące do grupy polifenoli. W związku z tym zielona herbata jest w katechiny ( i ogólnie polifenole) bogatsza, co nadaje jej działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne (zapobiega procesom zapalnym w organizmie), przeciwbakteryjne, przeciwmiażdżycowe (zapobiega zawałom, udarom, obniża stężenie cholesterolu) i przeciwnowotworowe. Zielona herbata korzystnie wpływa także na redukcję masy ciała i tkanki tłuszczowej jako czynnik wspomagający zdrową dietę i ruch. Są to działania za które odpowiadają konkretne składniki wchodzące w skład polifenoli – katechiny, epigalokatechiny, galusan epigalokatechiny (znane są jego szczególne właściwości prozdrowotne), galusan epikatechiny oraz wchodzące w skład flawonoidów tj. kwercetyna, kemferol, myrycetyna, kwas fenolowe, czy też pochodne kwasy kawowego tj. kwas chlorogenowy, teogalina.

Liście zielonej herbaty zawierają również alkaloidy purynowe – należy do nich kofeina, teobromina, teofilina.

Zawartość wszystkich tych związków jest różna w każdej zielonej herbacie nawet tej samej firmy, ponieważ liście zielonej herbaty zrywane są w różnej porze roku, wieku rośliny, w różnych warunkach uprawy. Zawartość związków jest także różna w różnych gatunkach herbaty.

Wydaje się, że zielona herbata posiada same dobre właściwości.

Czy picie zielonej herbaty w ciąży szkodzi?

Powyżej opisałam zieloną herbatę, jako napój generalnie prozdrowotny. Skąd więc wziął się pogląd, że zielona herbata może szkodzić w ciąży skoro ma tyle świetnych właściwości, w dodatku udowodnionych badaniami?

Polifenole z warzyw i owoców pełnią prozdrowotną rolę antyoksydantów. Bronią komórki przed procesami zapalnymi, przed degeneracją komórki i stresem oksydacyjnym. W ciąży jednak nadmiar polifenoli szkodzi dziecku. Poza ciążą każdemu nadmiar polifenoli również będzie szkodził – można nawet doprowadzić do uszkodzenia wątroby, mimo że polifenole są dla nas bardzo ważne. Chodzi przede wszystkim o spożywaną ilość i czy nie jest zbyt duża. Wróćmy do ciąży. Działanie przeciwzapalne polifenoli wpływa na hamowanie syntezy (wytwarzania) prostaglandyn, które są odpowiedzialne za wytwarzanie reakcji zapalnej w organizmie. Polifenole działają więc podobnie jak leki przeciwbólowe, które również wpływają na hamowanie syntezy prostaglandyn. Na razie wydaje się cały czas dziwne, dlaczego więc herbata zielona może szkodzić w ciąży skoro hamuje reakcje zapalne.

Prostaglandyny to hormony, które jeśli chodzi o ciążę mogą być podawane są w celu wywołania porodu w momencie, gdy szyjka macicy jest uznawana za dojrzałą. Przyspieszają bowiem poród, powodując skurcze macicy. Prostaglandyny w nadmiernej ilości przyczyniają się także do przedwczesnego zamknięcia przewodu tętniczego u płodu. Może to doprowadzić do wad rozwojowych serca i nadciśnienia płucnego u dziecka, a także zaburzeń krążenia. Szczególnie w związku z rozwojem serca u dziecka nie poleca się zielonej herbaty w II i III trymestrze ciąży, choć i w I trymestrze nie można w pełni powiedzieć, że będzie bezpieczna, jeśli jest w dość dużej ilości wypijana..

Czym jest przewód tętniczy u dziecka? Przewód tętniczy, zwany także przewodem Botalla, występuje tylko i wyłącznie w okresie płodowym. Jest to połączenie między pniem płucnym, a początkowym odcinkiem aorty zstępującej, które powoduje ominięcie krążenia krwi przez płuca. Co to oznacza? Oznacza to, że dziecko nie musząc oddychać płucami w brzuchu mamy (dostaje od mamy tlen z jej krwi przez łożysko i pępowinę) nie potrzebuje krążenia krwi przez płuca, dlatego krew zamiast przez płuca, przechodzi przez przewód tętniczy. Wraz z pierwszym oddechem po urodzeniu wzrasta ciśnienie parcjalne tlenu we krwi dziecka, dlatego dochodzi do obkurczenia światła przewodu (znacznego zmniejszenia średnicy otworu aż do zamknięcia kilkadziesiąt godzin po porodzie). Następnie otwór zarasta u dziecka i przekształca się w więzadło tętnicze, które ma każdy z nas jako pozostałość po przewodzie tętniczym. Polifenole zawarte w zielonej herbacie, jeśli dostarczane są w wystarczająco dużej ilości (niestety ciężko powiedzieć jakiej u każdej osoby indywidualnie) powodują zamknięcie tego przewodu u płodu za wcześnie, bo w ciąży, zamiast bezpośrednio po urodzeniu. Skutek to wyżej wspomniane wady serca, krążenia oraz nadciśnienie płucne u malucha. Może to także przyczynić się do porodu przedwczesnego.

Kiedy bada się w USG serce dziecka i prawidłowość jego budowy? Sprawdź w tabeli USG w ciąży.

Poniżej rysunek przedstawiający przewód tętniczy u płodu.

Picie zielonej herbaty w ciąży hamuje również wchłanianie żelaza z pożywienia, jak również źle wchłaniany jest kwas foliowy, w przypadku gdy herbata zostanie wypita kilkanaście – kilkadziesiąt minut przed posiłkiem, w trakcie i bezpośrednio po nim, również do kilkudziesięciu minut. Działanie hamowania wchłaniania żelaza i kwasu foliowego jest aktualne w momencie, gdy pokarm jest wchłaniany do krwiobiegu w jelitach przez kosmki jelitowe, a jednocześnie spożyty/ wypity został produkt, który utrudnia ich wchłanianie. W przypadku, gdy jednoczasowo pożywienie wymiesza się z herbatą, żelazo i kwas foliowy zostaną wchłonięte do krwiobiegu tylko w pewnej, trudnej do oszacowana ilości. Takie zmniejszone wchłanianie żelaza i kwasu foliowego nie dotyczy tylko kobiet w ciąży, ale także wszystkich osób, które około posiłkowo piją kawę, czarną herbatę, czy zieloną herbatę. Kwas foliowy wpływa na prawidłowe podziały komórkowe i szczególnie niezbędna jest jego prawidłowa ilość od samych początków ciąży (najbardziej cały pierwszy trymestr), ponieważ właściwa ilość kwasu foliowego przeciwdziała wadom cewy nerwowej u dziecka. W związku z tym, szczególnie od początków ciąży, a nawet do 3 miesięcy przed nią należałoby uważać na spożywanie zielonej herbaty (a także czarnej herbaty i kawy) w okolicy spożywanych pokarmów, by nie zmniejszać ilości wchłoniętego kwasu foliowego.

Zielona herbata w ciąży nie jest także dobrym pomysłem, jeśli chodzi o zawartość kofeiny. Co prawda ma mniej kofeiny niż kawa i pod tym względem jest bezpieczniejsza, jednak wypijana częściej lub długo parzona może dostarczyć sporą ilość kofeiny (ok. 20 – 35 mg/porcję zielonej herbaty, dłuższe parzenie to więcej miligramów). Miejmy też na uwadze, że każdy sypie inną ilość zielonej herbaty; jedna osoba wsypie płaską łyżeczkę, a inna 3 łyżeczki, w związku z czym zawartość zarówno polifenoli, jak i kofeiny będzie się niekiedy drastycznie różniła. Sprawdź także ten artykuł: Czy cynamon w ciąży jest bezpieczny? Wyjaśniamy możliwe następstwa.

Ile zielonych herbat dziennie można wypić?

Picie zielonej herbaty w ciąży nie jest ogólnie wskazane, jednak określana ilość polifenoli spożywanych dziennie wynosi do około 1000mg. Polifenole w ciąży są potrzebne, jednak przekraczanie ich spożycia z żywnością może doprowadzić do skutków dla zdrowia, a nawet życia dziecka, wymienionych już w rozdziale wyżej. Ale też nie powinno się bezwzględnie unikać ich spożycia, ponieważ jak u wszystkich pełnią rolę ochronną w organizmie.

Zielona herbata w ciąży średnio może dostarczyć 30 mg na jedną porcję, jeśli jest to niewielka porcja, a nawet 80 mg jeśli jest to większa porcja. Im dłuższy w minutach czas parzenia tym także więcej polifenoli i kofeiny. Zalecana dzienna porcja polifenoli wynosi około 300 – 400 mg dziennie – mówimy o bezpiecznej i pożądanej dla efektów zdrowotnych dawce.

Dawka dzienna ponad 1000 mg wydaje się być już dawką niebezpieczną dla płodu (choć np. u niższej i mniej ważącej kobiety może być to dawka niższa, a u wysokiej i ważącej więcej wyższa – zależy ile polifenoli potrzebuje organizm).

No dobrze, zielona herbata ma polifenole, ale gdzie jeszcze są polifenole? Poniżej tabela ukazująca jedynie kilkanaście przykładów owoców i warzyw, zawierających polifenole.

Zawartość polifenoli w produktach

Warzywo/owoc/ roślina	Zawartość polifenoli na 100g (zawartość zależy m.in. od warunków uprawy, odmiany, nawodnienia składnika)
borówki	25 do 500 mg
czarna porzeczka	130 do 400 mg
truskawki	15 do 75 mg
śliwki	14 do 115 mg
kawa	35 do 175 mg
jabłka	5 do 60 mg
cebula	35 do 120 mg
czerwona kapusta	25 mg
ziemniaki	10 do 19 mg
brokuły	4 do 10 mg
soja i jej produkty	56 do 381 mg
herbata zielona	10 do 80mg
herbata czarna	6 do 50 mg

Wymienione w tabeli produkty nie są wyłącznymi, które zawierają polifenole. Zawierają je wszystkie warzywa, owoce i część innych produktów, w różnej proporcji. Warto także dodać, że polifenole (flawonoidy) to ogólna zbiorcza nazwa „rodziny” takich składników jak: antocyjanidyny, izoflawony, flawonole, katechiny, flawonony, bioflawonoidy). Wszystkie te składniki należą do polifenoli.

Co to oznacza i ile w takim razie zielonych herbat można wypić dziennie? Jednoznaczna odpowiedź jest trudna, bo potrzebne byłoby idealnie monitorowanie dziennego spożycia polifenoli z żywnością i przy jakiej ilości pojawi się problem u dziecka. Takie badanie z racji oczywistej nie jest możliwe.

Dla bezpieczeństwa należałoby zaprzestać spożycia zielonej herbaty, jeśli można się bez niej obyć na czas ciąży, a także karmienia piersią. Jeśli jednak dotychczasowo lubiło się zieloną herbatę i ciężko bez niej żyć najlepiej byłoby robić bardzo słabą herbatę, z maksymalnie jednej łyżeczki, krótko parzoną – do 5 minut – i jedną dziennie. Dla spokoju sumienia, że nie zrobi się krzywdy dziecku, bo dawka polifenoli w takim wypadku nie jest zbyt duża, więc łącznie z żywnością może udać się nie przekroczyć dawki, która będzie miała konsekwencje dla dziecka.

Poczytaj, czy można pić bezpiecznie kawę w ciąży.

Warto wspomnieć, że zieloną herbatę zawierają także niektóre suplementy, a jej dawka w nich może być znacznie większa niż w wypijanej szklance zielonej herbaty. Trzeba przyglądać się spożywanym lekom i suplementom.

Matcha – czy można pić w ciąży?

Matcha to japońska herbata zielona, tyle tylko, że sproszkowana. Matcha pochodzi z krzewów, które specjalnie, by miały blady odcień zieleni i więcej aminokwasów są osłaniane matami od słońca. Tak więc matcha to także zielona herbata, ale w proszku. Różne są dane na temat zawartości polifenolów w matcha, ale średnia podawana ilość to 176 mg na 100ml naparu. Jest to bardzo dużo. W związku z tym nie jest dobrym pomysłem, by spożywać matchę w ciąży, a także podczas karmienia piersią. W przypadku jej wypicia i spożywania polifenoli z żywnością może się okazać, że można przekroczyć bezpieczną dzienną dawkę.