Łożysko na ścianie przedniej a łożysko przodujące - jaka różnica?
Łożysko na ścianie przedniej, łożysko przodujące- czy to jest to samo? Czy może są to zupełnie dwa inne pojęcia? Terminy te są bardzo często mylone, stąd też niejednokrotnie przerażenie, gdy słyszy się, że łożysko jest na ścianie przedniej. Tymczasem łożysko na ścianie przedniej to bardzo częsta i… prawidłowa lokalizacja. Łożysko przodujące jest bardzo rzadkie, ale niestety nieprawidłowo usadowione.
Z tego artykułu dowiesz się:
Łożysko - co to jest
Łożysko to narząd, który powstaje w II trymestrze ciąży, łączący mamę z dzieckiem. Łożysko ma kształt tarczy lub owalu i składa się z tzw. zrazików w części matczynej oraz ze strony gładkiej, która występuje od wewnątrz i okala dziecko, które „pływa” w płynie owodniowym. Łożysko umożliwia wymianę tlenu i dwutlenku węgla między mamą a dzieckiem, umożliwia transport substancji energetycznych i budulcowych niezbędnych dla rozwoju dziecka, ochrania dziecko przed niektórymi drobnoustrojami i substancjami, które by mu szkodziły. Narząd ten wytwarza hormony i bierze udział w przemianie hormonów steroidowych, jest barierą odpornościową, by przeciwciała mamy nie atakowały dziecka – stanowi ono w końcu obcy organizm. Łożysko ponadto razem z wodami płodowymi ochrania dziecko przed uderzeniami, naciskiem. Można śmiało powiedzieć, że jest ono niezbędne i pozwala dziecku żyć.
Masa łożyska może osiągać nawet około pół kilograma pod koniec ciąży. Łożysko jest wydalane w III okresie porodu, po porodzie dziecka i mówimy wtedy o drugim porodzie – czyli o urodzeniu łożyska. Oddziela się ono samo od kilku do kilkunastu minut po wyjściu dziecka, najczęściej w całości. Jeśli jest podejrzenie, że łożysko nie wyszło całe wykonuje się wyłyżeczkowanie jamy macicy. Jest to niezbędne, by nie doszło do zakażenia połogowego, gdyby został w macicy fragment łożyska.
Łożysko w macicy obiera sobie miejsce, w którym znajduje się płyta łożyska – najgrubsza część, doskonale widoczna w USG. I to właśnie ta płyta łożyska ma różną lokalizację.
Możliwe lokalizacje łożyska
Ułożenie łożyska od początku II trymestru ciąży może nieco się zmieniać. To, co zastaniemy na początku II trymestru jest już często gdzie indziej pod koniec ciąży.
Ułożenie łożyska może być (warianty prawidłowe):
- na ścianie przedniej
- na ścianie tylnej
- w dnie macicy
- wszystkie warianty pośrednie np. na ścianie przedniej i w dnie, na ścianie tylnej i w dnie, na ścianie przedniej po prawej stronie, na ścianie tylnej po lewej stronie, w dnie po stronie prawej, wysoko na przedniej ścianie, itp.
Ułożenie łożyska (warianty nieprawidłowe w kolejności od najmniej niepokojącego):
- łożysko nisko usadowione/ łożysko nisko schodzące
- łożysko brzeżnie przodujące
- łożysko częściowo przodujące
- łożysko całkowicie przodujące
Kiedy łożysko przoduje całkowicie, nie mówimy o lokalizacji jego głównej masy. Gdy natomiast przoduje częściowo, brzeżnie lub jest nisko usadowione podajemy, gdzie znajduje się główna masa łożyska. Np. łożysko brzeżnie przodujące na ścianie tylnej (tj. na grafice poniżej – główna masa znajduje się na ścianie tylnej), czy łożysko nisko usadowione na ścianie przedniej (jeśli główna masa zajmuje ścianę przednią).
Łożysko całkowicie przodujące pokrywa w całości ujście wewnętrzne szyjki macicy (grafika poniżej), łożysko przodujące częściowo pokrywa je w pewnej części. Łożysko brzeżnie przodujące styka się brzegiem z ujściem wewnętrznym szyjki, a łożysko nisko usadowione, czyli nisko schodzące jest oddalone ok. 2,5 cm od ujścia szyjki macicy.
Co znaczy łożysko na ścianie przedniej? Czy to dobrze?
Co znaczy łożysko na ścianie przedniej? To, że płyta łożyska jest zlokalizowana od strony pępka kobiety ciężarnej. Łożysko na ścianie tylnej oznacza, że płyta łożyska jest od strony kręgosłupa, a łożysko w dnie, że znajduje się u góry, od strony żołądka i wątroby (wbrew pozorom dno macicy jest zlokalizowane u góry). Są to wszystko normalne, prawidłowe umiejscowienia łożyska.
Łożysko na ścianie przedniej to nie to samo, co łożysko przodujące. Łożysko na ścianie przedniej jest normą, a przodujące jest lokalizacją nieprawidłową i wymaga pewnego postępowania.
Łożysko na ścianie przedniej tym różni się od innych prawidłowych lokalizacji, że ruchy dziecka mogą być odczuwane później. Dzieje się tak, ponieważ płyta łożyska jest kolejnym elementem, oprócz powłok jamy brzusznej, który „wycisza” ruchy dziecka. Ruchy mogą także być odczuwane słabiej i jest to całkiem normalne. Łożysko tworzy wtedy poduszkę tłumiącą ruchy.
Czym grozi łożysko przodujące? Jakie są objawy?
Objawy łożyska przodującego wcale nie są widoczne doskonale. Tak naprawdę gdyby nie USG, można byłoby nie wiedzieć, że łożysko ma nieprawidłową lokalizację. Czasami zdarzają się krwawienia i krwotoki, które jako praktycznie jedyny objaw mogą skłonić do diagnozy łożyska przodującego – gdyby nie było ultrasonografii. W momencie gdyby pojawił się krwotok może dojść do dalszych powikłań związanych z utratą krwi, dlatego też istnieje specjalny algorytm postępowania w diagnozie łożyska przodującego, by zmniejszyć ryzyko problemów dla mamy i dziecka. Algorytm opracowany został przez ekspertów w ginekologii i położnictwie na podstawie badań naukowych i analizy przypadków.
Czy lokalizacja łożyska może się zmienić?
Lokalizacja łożyska może się zmienić, szczególnie gdy łożysko jest nisko usadowione (nisko schodzące) i łożysko brzeżnie przodujące. Ma ono największy potencjał przemieszczenia głównej masy łożyska w górę – w kierunku ściany tylnej lub przedniej. Im bardziej przoduje łożysko, tym mniejsza szansa na przemieszczenie się wyżej wraz z rozwojem ciąży.
Kluczowe dla określenia lokalizacji łożyska jest USG między 20. a 22. tygodniem ciąży. Jeśli wtedy określi się usadowienie łożyska jako przodujące w jakimś stopniu lub nisko schodzące to często poleca się zrobić jeszcze USG pośrodku terminu między planowymi terminami USG. Planowane terminy to 20 – 22 tygodnie i 30 – 32 tygodnie. Przy przodowaniu robi się jeszcze USG około 24 – 26 tygodnia by sprawdzić, czy łożysko jednak zmienia lokalizację, czy zostaje zbyt nisko położone (najczęściej zmienia lokalizację na prawidłową). Ponadto kolejny raz jeszcze obserwuje się, czy zmieniło położenie w USG w 30 – 32 tygodniu.
Łożysko mówimy, że „migruje” w górę, ale tak naprawdę wraz z powiększającą się macicą szuka ono najlepszego miejsca na usadowienie głównej płyty. To najlepsze miejsce to miejsce najlepiej ukrwione, a jest to bardzo ważne dla sprawnej wymiany substancji między mamą a dzieckiem. Sprawdź także ten artykuł: Tabela norm USG ciąży - jak interpretować wyniki ciążowego USG?
Zalecenia przy łożysku przodującym - współżycie, poród, oszczędzanie się
Jednym z kluczowych zaleceń przy łożysku przodującym, szczególnie całkowicie i częściowo, jest powstrzymanie się od współżycia. Współżycie może przyczynić się do krwawienia w ciąży przy łożysku, które pokrywa szyjkę macicy.
Zalecany jest również oszczędzający tryb życia, niezbyt wiele intensywnego ruchu, by nie wywołać ewentualnego krwotoku.
Poród w przypadku nieprawidłowych lokalizacji łożyska jest możliwy drogą cięcia cesarskiego. W takim wypadku jest to najbezpieczniejsza możliwość zarówno dla mamy jak i płodu, ponieważ może zapobiec zagrożeniu życia z powodu niemożności wydostania się dziecka. Przodowanie łożyska niestety zagradza drogę do wyjścia i dziecko nie mogłoby się wydostać gdyby rodziło się naturalnie. W dawnych czasach wiązało się to ze zgonem noworodka i często także mamy przy porodzie.
Nade wszystko ważne jest regularne wykonywanie USG w terminach wskazanych przez lekarza prowadzącego oraz słuchanie jego zaleceń odnośnie ciąży.
- Położnictwo, tom. 1 Fizjologia ciąży., Bręborowicz G. (red.), 2020. PZWL, str. 39 – 47.
- Łożysko przodujące, łożysko przodujące przyrośnięte i naczynia przodujące: rozpoznanie i postępowanie. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, Ginekologia po dyplomie, 2011, 27, str. 73 – 91.
- Krwotoki położnicze. Zbigniew Słomko (red.), 2010, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie I, str. 145 – 159.