Pierwsze objawy ciąży - kiedy i w jaki sposób występują?

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Agnieszka MazelanikDrukujUdostępnij

Brak miesiączki

Zazwyczaj pierwszym objawem, który przemawia za możliwością zajścia w ciążę jest brak miesiączki w spodziewanym terminie. Co około miesiąc organizm kobiety przygotowuje się do zajścia w ciążę. Przygotowanie to oraz wszelkie przemiany zachodzące pod wpływem hormonów płciowych w jajnikach oraz macicy opisuje cykl miesiączkowy. Jeśli w czasie owulacji nie dojdzie do zapłodnienia – w organizmie kobiety dochodzi do złuszczania się endometrium macicy i wydalania go na zewnątrz, czyli następuje miesiączka. Po miesiączce organizm na nowo przygotowuje się do owulacji, a następnie do ewentualnego zapłodnienia. Jeśli w czasie owulacji dojdzie jednak do zapłodnienia, to miesiączka nie wystąpi, ponieważ organizm dostał sygnał o powstałym zarodku. Macica poprzez odpowiednie stężenie hormonów dostaje sygnał, który sprawia, że błona śluza nie będzie się złuszczać i odrywać. Zamiast złuszczania się, błona śluzowa macicy będzie się przygotowywać do implantacji zarodka. Dzięki temu zarodek trafi w odpowiednio odżywione i ukrwione miejsce, które zagwarantuje mu dalszy rozwój.

Niektóre kobiety doświadczają plamienia implantacyjnego, które czasami może być mylone ze skąpą miesiączką. Plamienie to jednak różni się od miesiączki. Różnica polega przede wszystkim na tym, że w wydzielinie znajduje się tylko niewielka ilość krwi. Plamienie od miesiączki różni się także długością trwania – plamienie powinno ustąpić po maksymalnie 3 dniach. Kolor wydzieliny może przyjmować zabarwienie od jasnoróżowego po ciemnobrązowy. Plamienie implantacyjne jest znakiem, że zarodek zagnieżdża się w jamie macicy.

Nie zawsze brak miesiączki oznaczać będzie ciążę. Oczywiście, tę możliwość powinno się wykluczyć jako pierwszą. Dobrze jest jednak wiedzieć, że brak miesiączki spowodowany może być przez inne czynniki. Powodem może być na przykład: bardzo duży wysiłek fizyczny, anemia, zaburzenia cyklu miesiączkowego, podróże czy przebyta choroba. Na regularność cyklu miesiączkowego wpływ może mieć także alkohol, nadmierna utrata masy ciała lub nadmierny przyrost masy ciała.

Podwyższona temperatura ciała

Kobiety, które dobrze znają swój organizm, zajście w ciążę mogą podejrzewać tuż przed terminem spodziewanej miesiączki. Objawem, który najwcześniej może sugerować o zajściu w ciążę jest podwyższenie temperatury ciała, za które odpowiedzialny jest progesteron. Mierzenie podstawowej temperatury ciała jest elementem metod naturalnego planowania rodziny. Przede wszystkim pomaga w określeniu dni płodnych. Temperatura ciała zmienia się w czasie cyklu miesiączkowego i jest zależna od poziomu progesteronu. Na początku cyklu temperatura utrzymuje się na niskim poziomie. Aż do owulacji – wtedy temperatura wrasta razem ze wzrostem stężenia progesteronu i utrzymuje się na podwyższonym poziomie około 3 dni. Następnie dochodzi do niewielkiego spadku temperatury, jednak będzie ona wyższa w stosunku do temperatury sprzed owulacji. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia – temperatura ciała spadnie do poziomu bazowego przed wystąpieniem miesiączki, ewentualnie najpóźniej obniży się pierwszego lub drugiego dnia miesiączki. Jeśli jednak wyższa temperatura utrzymuje się i dalej nie obniża się po 18-20 dniach – może to oznaczać zajście w ciążę. Aby pomiar podstawowej temperatury ciała był wiarygodny, należy robić to codziennie, o tej samej porze, od razu po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka. Temperaturę należy mierzyć zawsze w tym samym miejscu, dotykając termometrem błony śluzowej (na przykład w ustach).

Utrzymywanie się podwyższonej temperatury ciała nie zawsze musi być objawem ciąży. Należy pamiętać, że na wartość temperatury ciała wpływ może mieć infekcja, praca zmianowa, stres, zmęczenie, alkohol, wysiłek fizyczny, czy podróże.

Dolegliwości układu pokarmowego

Dolegliwości układu pokarmowego to często wczesne, pierwsze oznaki ciąży. Najczęściej zgłaszane przez ciężarne symptomy ciąży to mdłości i wymioty. Doświadcza ich nawet 50 – 70% ciężarnych. Pojawiają się już w okolicy 4 tygodnia ciąży i często sprawiają, że te pierwsze tygodnie są trudne. Na szczęście ustępują zazwyczaj po 14. tygodniu ciąży. Znane są jako poranne nudności i wymioty, ponieważ najczęściej występują rano i wtedy są najbardziej nasilone. Mogą jednak występować w ciągu całego dnia. Za ich występowanie odpowiada podwyższone stężenie estrogenów, progesteronu, a także szybko rosnące stężenie ludzkiej podjednostki gonadotropiny kosmówkowej (Beta – hCG).

Część kobiet doświadcza jedynie mdłości, a niektóre kobiety cierpią z powodu towarzyszących im wymiotów. Charakterystyczne dla okresu ciąży jest także wyostrzenie węchu, co przejawia się zwiększoną wrażliwością na zapachy. Często zdarza się, że tylko konkretne produkty wywołują mdłości. U niektórych kobiet efekt ten powodują produkty spożywcze, czasami przyprawy czy nawet kosmetyki.

Już we wczesnym okresie ciąży pojawić się mogą bóle brzucha lub uczucie pełności żołądka. Spowodowane jest to spowolnioną perystaltyką przewodu pokarmowego. W czasie ciąży z powodu zmian hormonalnych wydłuża się czas opróżniania żołądka, a treści jelitowe przesuwają się wolniej. Spowolnienie motoryki jelit ma sprawić, że pokarmy będą lepiej trawione, a składniki odżywcze lepiej przyswajalne. Wzrost stężenia progesteronu powoduje spowolnienie pasażu pokarmu przez jelito grube, a także zwiększone wchłanianie wtórne płynów z jelita grubego. Mechanizmy te mogą przyczyniać się do powstawania zaparć. Kolejnym objawem ciąży mogą być wzdęcia spowodowane zmniejszonym napięciem mięśniówki żołądka i jelit. Sprawdź także ten artykuł: Kiedy widać ciążę na USG? Specjalistka wyjaśnia terminy.

Zmiany łaknienia

We wczesnym okresie ciąży wystąpić może zarówno brak apetytu, jak i zwiększone łaknienie. Zazwyczaj pojawia się awersja do jedzenia niektórych produktów. Często zapach lub smak tych produktów wywołuje mdłości lub nawet wymioty. Smak kobiety ciężarnej może całkowicie zmienić się w porównaniu do okresu sprzed ciąży. Pojawić się mogą zachcianki na konkretne produkty spożywcze. Nie tylko na ogórki kiszone, choć faktycznie część kobiet odczuwa potrzebę zjedzenia czegoś kwaśnego. Czasami pojawia się silna ochota na słodkie produkty. Nierzadko zdarza się, że zachcianką ciążową są lody albo owoce. Zwiększenie apetytu może mieć związek ze zwiększoną przemianą materii, która w ciąży wzrasta o około 25%.

Zmiany w układzie rozrodczym

W czasie ciąży obecne są objawy, które ciężko dostrzec samemu, jednak dobrze wiedzieć, że takie występują. Już na samym początku ciąży w układzie rozrodczym zachodzą zmiany, które są charakterystyczne dla tego okresu.

Wskutek działania hormonów zmienia się flora bakteryjna pochwy. Zmniejsza się ilość pałeczek kwasu mlekowego i wzrasta pH pochwy.

Pochwa staje się rozpulchniona i przyjmuje kolor sinopurpurowy, zwiększa się ilość naczyń krwionośnych. Objaw ten nazwany jest objawem Chadwicka i widoczny jest już w pierwszych 6 – 8 tygodniach ciąży.

Zmiany dotyczą także macicy – pewien obszar macicy (jeden z rogów macicy, przednia lub tylna ściana macicy) staje się rozpulchniony i powiększony. Objaw ten pojawia się w 4 tygodniu ciąży i związany jest z zagnieżdżaniem jaja płodowego.

Szyjka macicy również staje się rozpulchniona, miękka i przekrwiona. Zwiększa się ilość wydzielanego śluzu szyjkowego. Śluz zaczyna być mętny i gęsty. W miejscu ujścia szyjki macicy tworzy się czop śluzowy, który spełnia funkcję ochronną - zabezpiecza przed wtargnięciem do macicy drobnoustrojów, które mogłyby wywołać infekcję. Czop śluzowy utrzymuje się przez większość ciąży i na krótko przed porodem zostaje wydalony, co nazywane jest odejściem czopa śluzowego i uznawane jest za jeden ze znaków zbliżającego się porodu.

Zmiany w wyglądzie

Dla okresu ciąży charakterystyczna jest zwiększona pigmentacja skóry. Spowodowane jest to zwiększonym procesem melanogenezy (proces powstawania melanin – związków odpowiadających za pigmentację w organizmie). Przejawia się poprzez zwiększenie pigmentacji piegów, znamion, dołów pachowych, zewnętrznych narządów płciowych oraz kresy białej. Kresa biała to struktura, która łączy mięśnie proste brzucha. Kresa biała w czasie ciąży przyjmuje brązowy kolor i nazywana jest wtedy kresą czarną lub brunatną (brązowa linia biegnąca od pępka do spojenia łonowego). Ciemniejsze zabarwienie przyjmują także brodawki piersiowe.

Bolesność piersi

Oprócz ciemniejszego zabarwienia brodawek piersiowych oraz ich otoczek, całe piersi mogą zmienić swój wygląd. Już od około 6. tygodnia ciąży tkanka gruczołowa zaczyna się rozrastać. Wzrost stężeń hormonów powoduje obrzęk przewodów oraz gruczołów. Zwiększa się napięcie, unaczynienie i obrzmienie piersi. Niektóre kobiety odczuwają wtedy bolesność piersi i ich tkliwość. Ból piersi może przyjmować stopień nasilenia od delikatnego, ledwo wyczuwalnego mrowienia, aż po bardzo dokuczliwy.

Częste oddawanie moczu

Objaw ten dosyć często występuje u kobiet w ciąży. Badania wskazują, że częstą potrzebę oddawania moczu odczuwa ponad 50% ciężarnych. We wczesnej ciąży objaw ten spowodowany jest przede wszystkim rosnącą macicą, która może wywierać ucisk na pęcherz moczowy. Kolejną przyczyną są hormony, które wywołują przekrwienie układu moczowego i wzrost produkcji moczu.

Nie zawsze częste oddawanie moczu będzie oznaczało ciążę – objaw ten może także świadczyć o istniejącej infekcji dróg moczowych, szczególnie jeśli oddawanie moczu jest bolesne.

Zaburzenia snu, zmęczenie i wahania nastroju

Pierwsze oznaki ciąży u części kobiet mogą występować jako zmęczenie i/lub zaburzenia snu. Objawy te spowodowane są wzrostem stężenia progesteronu. Kobieta może czuć się zmęczona i mieć złe samopoczucie. Część osób od samego początku ciąży doświadcza bardzo dużej potrzeby snu. U części kobiet mogą występować zmiany nastroju spowodowane wzmożoną pobudliwością nerwową. Pierwsze tygodnie ciąży mogą charakteryzować się wybuchami płaczu i złości, na przemian z odczuwaniem radości. Wahania nastroju zazwyczaj ustępują do 16. tygodnia ciąży.

Zmiany w układzie krążenia

Układ krążenia stopniowo przygotowuje się do spełnienia nowych wymagań organizmu, który od tej pory musi dostarczyć składniki odżywcze oraz tlen także rozwijającemu się w macicy dziecku. Stopniowo wzrasta objętość krwi, wzrasta częstość tętna kobiety ciężarnej, zwiększa się również przepływ krwi przez tkanki i organy, co zapewnia ich lepsze utlenowanie. Objawem zwiększonego przepływu krwi mogą być widoczne, prześwitujące przez skórę naczynia krwionośne. Zaobserwować je można w szczególności na brzuchu, piersiach oraz nogach.

Badanie stężenia wolnej podjednostki gonadotropiny kosmówkowej (Beta-hCG)

Doświadczenie objawów, które mogą sugerować zajście w ciążę jest powodem do wykonania badania stężenia beta hCG. Czym właściwie jest beta hCG? To hormon wytwarzany w głównej mierze przez łożysko. We krwi kobiety ciężarnej pojawia się po implantacji zarodka. Zazwyczaj pomiędzy 9., a 11. dniem po zapłodnieniu. Marker ten wykrywany jest w moczu oraz we krwi. Z moczu wykonać można szybki test jakościowy – test ciążowy, który dostępny jest w aptekach czy drogeriach. Badanie stężenia tego hormonu wykonuje się po pobraniu krwi z żyły. Aby wynik był jak najbardziej wiarygodny - zalecane jest pobranie materiału w godzinach porannych oraz na czczo. Test ciążowy również powinien być wykonany rano, przy okazji oddawania pierwszego moczu.

Badanie stężenia tego markeru jest przydatne w monitorowaniu i ocenie rozwoju wczesnej ciąży. Dzięki temu, że znane są prawidłowe wartości w poszczególnych tygodniach ciąży – badanie stężenia tego związku jest przydatne w rozpoznawaniu na przykład zagrażającego poronienia.

Pewne objawy ciąży

Wszystkie wymienione objawy, są przypuszczalnymi objawami ciąży. Ich występowanie nie jest równoznaczne z zajściem w ciążę. Nawet wysokie stężenie ludzkiej podjednostki gonadotropiny kosmówkowej (Beta hCG) nie musi świadczyć o zajściu w ciążę. Może mieć inne przyczyny.

Istnieją trzy objawy, które nazywane są pewnymi objawami ciąży:

• Wykrycie czynności serca płodu
• Zaobserwowanie ruchów płodu
• Uwidocznienie płodu

Obecnie do potwierdzenia ciąży używa się aparatu USG. Ultrasonografia jest najpewniejszą metodą wykrywania wczesnej ciąży. Pęcherzyk ciążowy wykryć można już w 4 tygodniu ciąży. Czynność serca płodu zazwyczaj wykrywalna jest 1 – 2 tygodnie później. Ruchy płodu odczuwalne są przez ciężarne zazwyczaj między 18., a 22. tygodniem ciąży. Kobiety, które są po raz pierwszy raz w ciąży – zazwyczaj ruchy wyczuwają później od kobiet, które już wcześniej były w ciąży.

Czasami ciężarne nie są świadome, że właśnie odczuwają pierwsze ruchy dziecka. Bywają one bardzo delikatne, swoim charakterem mogą przypominać ruchy jelit. Niektóre kobiety opisują początkowe ruchy dziecka jako trzepotanie skrzydeł motyla.

Bibliografia:

1. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia tom 1. PZWL, Warszawa 2007
2. Iwanowicz – Palus G., Bień A.: Edukacja przeporodowa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa 2020
3. Foxcroft K., Callaway L., Byrne N, Webster J.:  Development and validation of a pregnancy symptoms inventory. BMC Pregnancy and Childbirth, 2013
4. Bień A.: Opieka nad kobietą ciężarną. PZWL, Warszawa 2009