Planowanie ciąży - od czego zacząć? Badania, suplementacja, dieta

Jak planować ciążę i od czego zacząć?

W obecnych czasach do ciąży podchodzimy coraz bardziej świadomie. Świadome planowanie ciąży to przede wszystkim świadomość tego, że stan naszego zdrowia przed poczęciem dziecka jest ważny, ponieważ ma wpływ na sam proces zapłodnienia, a następnie na okres ciąży, porodu oraz połogu. O stan zdrowia przed planowaniem ciąży zadbać powinna zarówno kobieta, jak i mężczyzna. Co prawda to kobieta zachodzi w ciążę, jednak stan zdrowia mężczyzny wpływa na jakość nasienia i przekazywany materiał genetyczny. Po zapłodnieniu mężczyzna dalej powinien dbać o swoje zdrowie, aby w pełni móc pełnić rolę wspierającego partnera oraz ojca. Zajście w ciążę może być zarówno bardzo prostym procesem, o czym świadczą ciąże nieplanowane. Zajście w ciążę również może być procesem bardzo skomplikowanym, o czym świadczy odsetek par, które starają się o ciążę długi czas. Czy do ciąży faktycznie trzeba się przygotowywać? Oczywiście ciąże nieplanowane bardzo często dobrze się rozwijają, a dzieci rodzą się całkowite zdrowe. Jednak poprzez świadome przygotowanie się do ciąży zwiększamy szanse na to, że zarówno my, jak i nasze przyszłe dziecko lepiej przejdzie przez okres ciąży, porodu i połogu.

Profilaktyka - badania

Aby sprawdzić nasz stan zdrowia, warto wykonać podstawowe badania z krwi. Takie badania dobrze jest robić profilaktycznie na przykład raz do roku. Dzięki temu możemy mieć większą kontrolę nad naszym zdrowiem. Na uzupełnianie niedoborów witamin i składników mineralnych najlepszy czas jest przed zajściem w ciążę. Dobrze funkcjonujący organizm stwarza większe szanse na zapłodnienie oraz lepsze warunki do rozwoju ciąży. Dlatego warto wykonać podstawowe badania, aby upewnić się czy nasz organizm funkcjonuje prawidłowo, czy może boryka się z jakimiś niedoborami. Do podstawowych badań zaliczyć możemy przede wszystkim badanie morfologii krwi, poziomu glukozy na czczo, a także zbadanie poziomu TSH. Nieprawidłowa funkcja tarczycy negatywnie wpływa na płodność, może być przyczyną trudności z zajściem w ciążę czy powikłań w czasie ciąży. Warto wiedzieć, że prawidłowy zakres poziomu TSH waha się zazwyczaj od 0,4 do 4 mIU/l, jednak stężenie TSH u kobiet planujących ciążę nie powinno przekraczać stężenia 2,5 mIU/l.

Jak dobrze zaplanować ciążę? Planowanie ciąży powinno wiązać się z wizytą u ginekologa. Taka wizyta również powinna odbywać się raz do roku i obejmować badanie USG ginekologiczne, a także cytologię, która stanowi badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Dobrze jest także wykonać badanie USG piersi. Ciąża to obciążający czas dla kobiety. Dlatego, mimo że nie ma odgórnych zaleceń jak się do niej przygotować, rozsądnym rozwiązaniem jest wykonanie profilaktycznych badań i upewnienie się, że nasz organizm jest w dobrej kondycji.

W przypadku chorowania na choroby przewlekłe, warto poinformować lekarza prowadzącego o naszych planach rozrodczych. Niektóre leki, które przyjmuje się chorując na choroby przewlekłe są przeciwskazane do stosowania w okresie ciąży. W takim przypadku lekarz na przykład dobierze inny rodzaj leków, który jest bezpieczny dla tego okresu.

Bardzo ważnym elementem planowania ciąży jest wizyta u stomatologa. Po pierwsze stan naszej jamy ustnej ma wpływ na stan ciąży, a po drugie leczenie stomatologiczne w trakcie ciąży może być mniej skuteczne ze względu na zmiany zachodzące w trakcie ciąży. Dlatego warto udać się do stomatologa na przegląd stanu jamy ustnej oraz wyleczyć ewentualne nieprawidłowości jeszcze przed poczęciem.

Profilaktyka – szczepienia ochronne

Przed planowanym zajściem w ciążę bardzo ważne jest ustalenie faktów na temat chorób takich jak: odra, świnka i różyczka oraz ospa. Choroby te są groźne dla rozwijającego się w macicy płodu, a istnieją środki, które minimalizują ryzyko zachorowania na nie. Te środki to szczepionki. Dostępna jest szczepionka zarówno przeciwko odrze, śwince i różyczce, jak i przeciwko ospie. Szczepienia zaleca się u tych kobiet, które nie były wcześniej szczepione przeciwko nim lub nie przechorowały wcześniej tych chorób. Dzięki wcześniejszemu przechorowaniu lub zaszczepieniu się przeciwko tym chorobom, nasz organizm produkuje przeciwciała, które krążą w naszym organizmie i chronią przed zachorowaniem. Jeśli zachodzi konieczność zaszczepienia się, należy to zrobić na minimum 1 miesiąc przed planowanym zajściem w ciążę. Szczepionki przeciwko wymienionym chorobom są szczepionkami żywymi i nie należy szczepić się nimi w czasie ciąży.

Suplementacja

Suplementacja, czyli co brać, aby nasz organizm prawidłowo funkcjonował. Nasz organizm nie potrzebuje masy suplementów do prawidłowego funkcjonowania. Jeśli nasza dieta jest zbilansowana, to dostarczymy prawie wszystkich potrzebnych mu składników. Istnieją jednak pewne wyjątki. Zaleca się suplementację witaminy D, ponieważ nasze środowisko nie spełnia takich warunków, aby nasz organizm wytwarzał jej odpowiednią ilość. Witamina D to witamina, która w naszym organizmie produkowana jest głównie w wyniku ekspozycji na promienie słoneczne. Jednak, aby wyprodukować taką ilość, która będzie spełniać nasze codzienne zapotrzebowanie, należałoby codziennie przebywać na słońcu w godzinach 10:00 – 15:00 z odsłoniętymi przedramionami oraz podudziami przez 30 - 45 minut. Oprócz tego nasza skóra musiałaby być nie nasmarowana kremem z filtrem UV. Jeśli codziennie spełniamy te kryteria, to możemy pozwolić sobie na zrezygnowanie z suplementacji w okresie od maja do września. Jednak nawet wtedy suplementacja jest wciąż zalecana oraz bezpieczna. Aktualne zalecenia dotyczące zdrowych osób dorosłych mówią o przyjmowaniu 1000 – 2000 IU witaminy D dziennie przez cały rok. Po zajściu w ciążę i po potwierdzeniu jej, suplementacja powinna być ciągle zachowana. W okresie ciąży suplementacja powinna być poprzedzona badaniem stężenia witaminy D w naszej krwi oraz utrzymywana w taki sposób, aby jej poziom wynosił > 30 – 50 ng/dl. Jeżeli oznaczanie poziomu witaminy D w krwi jest niemożliwe, to zaleca się stosowanie przez kobiety ciężarne dawki 2000 IU na dzień.

Oprócz suplementacji witaminy D, każda kobieta w wieku rozrodczym powinna suplementować kwas foliowy. Na podstawie badań wiemy, że kwas foliowy ma wpływ na rozwój płodu. Suplementacja kwasu foliowego między innymi zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej, urodzenia dziecka z Zespołem Downa oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych wad serca u płodu. Aby poziom kwasu foliowego był na odpowiednio wysokim poziomie w organizmie kobiety, suplementację należy rozpocząć najlepiej na 12 tygodni przed planowanym zajściem w ciążę. Zalecona dawka kwasu foliowego różni się w zależności od tego, do jakiej grupy ryzyka należymy. Kobiety zdrowe, należące do grupy niskiego ryzyka powinny przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego dziennie. Sprawdź także ten artykuł: Przepuklina pępkowa w ciąży – przyczyny, objawy, skutki, leczenie.

Wybór osoby sprawującej opiekę

Planowanie ciąży to również bardzo dobry czas na wybór osoby, która będzie sprawowała opiekę nad naszą ciążą. Warto wiedzieć, że prowadzeniem ciąży nie zajmują się tylko lekarze ginekolodzy – położnicy. Jeśli ciążą jest fizjologiczna – to znaczy, że wszystko przebiega „podręcznikowo”, tak jak powinno to być w ciąży – wtedy ciążę prowadzić może również położna. Takich położnych nie jest wiele, jednak te, które to robią, robią to zazwyczaj bardzo dobrze. Badania pokazują, że kobiety ciężarne, które objęte były opieką w ciąży przez położne, miały niższy poziom stresu oraz większe poczucie bezpieczeństwa. Położne świadczące usługi prowadzenia ciąży niejednokrotnie przyjmują również porody oraz opiekują się kobietą i noworodkiem po porodzie. W ten sposób zachowana jest ciągłość opieki, która wpływa na budowanie zaufania oraz więzi pomiędzy położną, a kobietą ciężarną. Prowadzenie ciąży przez położną obejmuje między innymi rozpoznanie ciąży, założenie karty ciąży, wykonywanie podstawowych pomiarów i badań, skierowanie na badania laboratoryjne, a następnie interpretację badań, wykonywanie badań fizykalnych czy osłuchiwanie akcji serca płodu. Położna współpracuje z ginekologiem i jeden raz na każdy trymestr ciąży kieruje kobietę ciężarną na konsultację ginekologiczną oraz badanie USG. Jeśli zajdzie taka potrzeba – konsultacje ginekologiczne mogą odbywać się częściej. Część położnych wykonuje również samodzielnie badanie USG. Prowadzenie ciąży zarówno przez ginekologa jak i położną może być finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia. Możliwy jest również wybór prowadzenia ciąży prywatnie – odpłatnie.

Aktywność fizyczna i dieta

Aktywność fizyczna jest naprawdę bardzo ważnym elementem wpływającym na nasze zdrowie. Wzmacnia naszą odporność oraz jest zalecanym postępowaniem w przypadku wielu chorób, dlatego można powiedzieć, że jest naturalnym lekarstwem. Aktywność fizyczna pomaga również w utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, która wpływa na naszą płodność. Jeśli borykasz się z nadwagą lub otyłością – planowanie ciąży to bardzo dobry czas, aby dążyć do uzyskania prawidłowego BMI. Aktywność fizyczna jest bardzo ważna również w czasie ciąży, dlatego jeśli do tej pory nasza aktywność fizyczna nie wyglądała najlepiej, to warto rozpocząć przygodę z nią w trakcie planowania ciąży oraz kontynuować ją w okresie ciąży (oczywiście jeśli nie będzie przeciwwskazań). Aktywność fizyczna powinna również obejmować ćwiczenia mięśni dna miednicy. Na początku ciąży mięśnie te zazwyczaj należy wzmacniać, ponieważ muszą być w stanie utrzymać dodatkowy ciężar jakim jest ciężarna macica. W późniejszym okresie ciąży należy wykonywać ćwiczenia rozluźniające, co pozwoli na przygotowanie kanału rodnego do porodu. Najlepszym specjalistą zajmującym się mięśniami dna miednicy jest fizjoterapeuta uroginekologiczny, który pomoże w doborze odpowiednich ćwiczeń wzmacniających lub rozluźniających (w zależności od tego, czego nasze mięśnie potrzebują).

Jeśli chodzi o dietę, powinna być racjonalna i zbilansowana, aby dostarczyć wszystkich potrzebnych składników naszemu organizmowi. Dietą wesprzeć można naszą płodność. Spożywane przez nas produkty wpływają na nasz układ hormonalny. Dzięki odpowiedniej diecie kobieta ma większe szanse na wystąpienie owulacji, a mężczyzna posiada lepsze parametry nasienia. Płodności sprzyja spożywanie białka roślinnego znajdującego się w warzywach strączkowych, a także w sezamie, maku czy nasionach lnu. Nasza dieta powinna być również bogata w kwasy omega – 3, witaminę E oraz antyoksydanty.

Jak dbać o siebie przed zajściem w ciążę? Aktywność fizyczna oraz zbilansowana dieta mają wpływ na naszą płodność, jednak nie należy zapominać również o odpowiedniej długości i jakości snu oraz minimalizowaniu stresu, dlatego zadbaj także o te elementy.