Poród w wodzie

Poród w wodzie to rodzaj porodu naturalnego. Jego popularność stale rośnie od lat 80. ubiegłego wieku. Porodu do wody doświadczyć można w domu, w domu narodzin oraz w szpitalu. Jeśli chcemy rodzić w wodzie w szpitalu, najpierw musimy sprawdzić czy dany szpital umożliwia taki rodzaj porodu. Nie wszystkie szpitale posiadają wannę lub basen porodowy, który jest konieczny do tego, aby poród w wodzie mógł się odbyć. W ostatnich latach coraz więcej szpitali remontuje swoje porodówki, które coraz częściej wyposażone zostają w wanny lub baseny porodowe.

Jaki jest koszt porodu w wodzie? Korzystanie z wanny lub basenu na porodówce nie jest dodatkowo płatne. Jeśli porodówka posiada kontrakt z NFZ oraz posiada odpowiednie wyposażenie – korzystać z niego można bezpłatnie. Większość szpitali posiada tylko jedną wannę porodową i z tego względu nie zawsze istnieje możliwość skorzystania z niej - może być akurat zajęta przez inną rodzącą kobietę. Jednak istnieją również szpitale, w których każda sala porodowa posiada własną wannę lub basen.

Sama możliwość porodu w wodzie nie jest płatna. Jeśli chodzi o dodatkowe koszty, które związane mogą być z porodem w szpitalu – są to zazwyczaj koszty, które obejmują usługę, jaką jest indywidualna opieka położnej. Taką usługę oferują niektóre szpitale dla osób chętnych, które chciałyby dodatkowej opieki świadczonej przez położną. Cena takiej usługi zazwyczaj wynosi około 2 tysiące złotych, a umowa podpisywana jest z konkretną położną. Cennik może się różnić w zależności od danego szpitala. W przypadku chęci skorzystania z takiej dodatkowej usługi, informacji najlepiej szukać na stronach internetowych szpitali. Tam zazwyczaj znajdziemy odpowiedź na to, jaka jest dokładna cena takiej usługi oraz które położne tę usługę świadczą. Zazwyczaj wybór konkretnej położnej dokonywany jest na podstawie poleceń innych mam. Przydatne mogą okazać się opinie innych kobiet znajdujących się na różnych grupach na Facebooku. W przypadku chęci rodzenia w domu, trzeba liczyć się z tym, że poród domowy nie jest refundowany przez NFZ i niestety wszystkie koszty trzeba ponieść samemu.

Czy poród w wodzie boli?

Nie da się ukryć, że poród jest bolesny. Poród bez bólu występuje wyjątkowo rzadko. Ból porodowy to jedyny rodzaj bólu, który nie oznacza zagrożenia zdrowia lub życia – nie świadczy o chorobie. Spowodowany jest skurczami macicy, rozwieraniem się szyjki macicy, uciskiem główki dziecka na korzenie splotów nerwowych, napinaniem więzadeł oraz rozciąganiem tkanek krocza. Ból porodowy wpływa na zachowanie rodzących kobiet – w jego wyniku między innymi kobiety instynktownie przyjmują odpowiednie pozycje, które pomagają we wstawianiu się dziecka w kanał rodny oraz w jego prawidłowym przejściu przez ten kanał. Próg bólu jest indywidualny dla każdej osoby. Na szczęście istnieje szereg metod łagodzący ból porodowy. Do wyboru mamy zarówno metody niefarmakologiczne oraz farmakologiczne. Jedną z metod niefarmakologicznych jest właśnie immersja wodna. Immersję wodną stosować można zarówno w pierwszym, jak i drugim okresie porodu.

Zalety immersji wodnej

Woda nie tylko zmniejsza odczucia bólowe. Dzięki zjawisku wyporności kobietom rodzącym w wodzie łatwiej jest się poruszać oraz zmieniać pozycje. Zanurzenie w wodzie wpływa na poprawienie przepływu macicznego (czyli przepływu krwi przez macicę), co może wpłynąć na skrócenie czasu porodu. Obserwuje się, że zanurzenie w wodzie wpływa na satysfakcję, relaksację oraz zwiększenie kontroli nad porodem przez kobiety rodzące. Ciepła woda wpływa na szybsze rozwieranie się szyjki macicy oraz działa rozluźniająco na mięśnie dna miednicy i krocze. Porównując ze zwykłym porodem, poród w wodzie zazwyczaj trwa krócej oraz jest mniej bolesny. Kobiety rodzące w wodzie rzadziej wykazują potrzebę otrzymania środków przeciwbólowych oraz rzadziej doświadczają urazów krocza. Dodatkowo, podczas drugiego okresu porodu immersja wodna wspomaga parcie.

Przeciwwskazania do porodu w wodzie

Rodzenie dziecka w wodzie dla wielu kobiet jest nie tylko mniej bolesne, ale jest również zazwyczaj pięknym przeżyciem. Niestety zdarzają sytuacje, kiedy poród w wodzie nie jest możliwy. Istnieją pewne czynniki, które stanowią przeciwwskazanie do jego odbycia. Poród w wodzie nie jest możliwy, jeśli rodzi się wcześniak, czyli w przypadku wieku ciążowego poniżej ukończonego 37. tygodnia ciąży. Przeciwwskazaniem do porodu w wodzie jest również ciąża wielopłodowa lub nieprawidłowe położenie płodu. W przypadku rodzenia w wodzie temperatura ciała kobiety rodzącej nie może być równa ani wyższa niż 38 stopni Celsjusza. Przeciwwskazaniem jest również podejrzenie infekcji. Poród w wodzie jest niemożliwy także wtedy, kiedy stosowane jest znieczulenie zewnątrzoponowe. Przeciwwskazaniem jest również wystąpienia krwawienia z dróg rodnych. Kolejnym przeciwwskazaniem do porodu w wodzie są występujące zmiany skórne, rany i uszkodzenia skóry. Poród do wody nie jest możliwy również wtedy, kobieta rodząca choruje na chorobę zakaźną, spowodowaną wirusami HIV, HBV czy HCV. Przeciwwskazaniem do odbywania drugiego okresu porodu w wodzie może być również cukrzyca ciężarnych lub podejrzenie makrosomii płodu. Immersja wodna jest niewskazana wtedy, kiedy odpływają gęste, zielone wody płodowe. Na poród w wodzie nie mogą liczyć również kobiety chorujące na ciężkie choroby serca czy zmagające się z ciężką niedokrwistością.

Kobieta w zaawansowanej ciąży leżąca w wannie, a także na czym polega poród w wodzie bez tajemnic — Jak wygląda poród w wodzie, czyli wszystko, co warto wiedzieć na temat tego rodzaju popularnego rodzaju porodu

Podane wyżej przeciwwskazania to te, które są najczęściej wymieniane w literaturze. Każda placówka oferująca poród w wodzie zazwyczaj ma własne kryteria dotyczące ich przeprowadzenia. Wymienione przeciwwskazania z reguły są tylko przeciwwskazaniami do porodu do wody, a nie ogólnie do odbycia porodu naturalnego. Aby poznać bliżej przebieg porodu naturalnego, przeczytaj ten artykuł: Jak przebiega poród naturalny?

Przebieg porodu w wodzie

Poród w wodzie może odbyć się w wannie lub w basenie. Aby poród w wodzie w szpitalu był możliwy, zazwyczaj muszą zostać spełnione pewne kryteria. Poród w wodzie jest możliwy, jeśli ciąża jest pojedyncza i donoszona. Immersję wodną zazwyczaj zaczyna się dopiero wtedy, kiedy zaczęła się aktywna faza I okresu porodu, czyli wtedy, kiedy rozwarcie szyjki macicy wynosi minimum 4 centymetry. Zanurzenie w wodzie przed rozpoczęciem aktywnej fazy porodu zazwyczaj osłabia akcję skurczową i może hamować postęp porodu. Odczekanie z wejściem do basenu do rozpoczęcia aktywnej fazy porodu zazwyczaj skutkuje szybszym rozwieraniem się szyjki macicy oraz zmniejszeniem odczuwania bólu. Stan ogólny kobiety rodzącej musi dobry, nie może występować krwawienie z dróg rodnych ani żadne inne przeciwwskazanie do zastosowania immersji wodnej.

Jeśli nie ma przeszkód, aby poród odbył się w wodzie, personel medyczny przygotowuje wannę lub basen porodowy. Wody napuszcza się na tyle dużo, aby całkowicie przykrywała brzuch, jednak jej poziom powinien sięgać maksymalnie do wysokości piersi. Ramiona powinny być ponad wodą, aby umożliwić schładzanie się organizmu. Temperatura wody powinna być komfortowa dla kobiety rodzącej, lecz nie powinna przekraczać 37 – 37,5 stopni Celsjusza. Nie chcemy sprawić, aby temperatura ciała została podwyższona, co mogłoby skutkować tachykardią płodu, czyli zbyt szybką akcją serca płodu. Woda nie przeszkadza w osłuchiwaniu akcji serca płodu za pomocą detektora tętna – aparaty te często są wodoodporne, a jeśli nie są, to na czas osłuchiwania wystarczy unieść brzuch ponad poziom wody. Jeśli zaistnieje konieczność monitorowania płodu za pomocą kardiotokografu, poród w wodzie nadal może być możliwy, jeśli tylko szpital posiada system telemetrii, który pozwala na podłączenie bezprzewodowych pelot. Jeśli chodzi o badanie wewnętrzne, które jest przeprowadzane w celu oceny rozwierania się szyjki macicy – badanie to może być przeprowadzone w wodzie.

Autorzy książek zwracają uwagę, że większe korzyści z hydroterapii osiągniemy wtedy, jeśli po 1,5h czasu od rozpoczęcia immersji wodnej kobieta rodząca opuści wannę na około 30 minut. Czemu ma służyć wyjście i ponowne wejście do wody? Poprzez zanurzenie ciała w wodzie dochodzi do zmiany bilansu płynów w organizmie. Ciśnienie hydrostatyczne działa na nasze zanurzone ciało - wywiera nacisk na płyn tkankowy i przemieszcza go do przestrzeni wewnątrznaczyniowej. Mechanizm ten zwiększa objętość krwi oraz wpływa na uwolnienie hormonu regulującego gospodarkę wodną. Ten z kolei wpływa na ograniczenie wytwarzania oksytocyny – hormonu, który odpowiada za czynność skurczową macicy. Dlatego zaleca się opuszczenie basenu po 1 – 1,5 h od rozpoczęcia zanurzenia na około 30 minut, ponieważ przerwa ta odwraca powyższy efekt.

Czy poród w wodzie jest bezpieczny? Tak, poród w wodzie uznaje się za bezpieczny. Dzięki sile wyporu, kobieta zanurzona w wodzie ma większą łatwość w przyjmowaniu wygodnych pozycji. Baseny i wanny porodowe zazwyczaj posiadają uchwyty i schodki, dzięki którym wchodzenie do basenu oraz wychodzenie z niego jest bezpieczne. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo noworodka – poród dziecka do wody uważa się za bezpieczny. Co więcej, niektórzy autorzy podkreślają, że poród do wody jest dla dziecka mniej stresującym przeżyciem, ponieważ w trakcie niego dziecko płynnie przechodzi ze środowiska wodnego, jaką był płyn owodniowy do basenu wypełnionego wodą. Nie należy się obawiać, że dziecko zakrztusi się wodą, ponieważ istnieją mechanizmy, które wpływają na to, że pierwszy oddech dziecka ma miejsce dopiero po kontakcie z powietrzem. Przed szybszym nabraniem powietrza dziecko jest chronione przez odruch nurkowania. Zakrztuszenie się dziecka wodą jest bardzo rzadką sytuacją. W celu zwiększenia bezpieczeństwa porodu w wodzie, personel medyczny pilnuje, aby główka dziecka rodziła się prosto do wody (aby nie miała kontaktu z powietrzem, co mogłoby spowodować zbyt szybkie nabranie pierwszego oddechu). Położna wynurza noworodka od razu po jego urodzeniu się potylicą do góry. Po urodzeniu się dziecka, zostaje ono położone na brzuchu lub klatce piersiowej mamy, gdzie tak jak w przypadku normalnego porodu zostaje okryte pieluszką w celu zapobieżenia jego wychłodzeniu. Następnie oczekuje się na ustanie tętnienia pępowiny, po czym następuje odpępnienie. Trzeci okres porodu może odbywać się dalej w basenie, jednak w większości szpitali, kobiety w trakcie III okresu porodu wychodzą z basenu na łóżko porodowe. Jeśli w trakcie porodu pojawią się komplikacje, na przykład objawy zagrożenia zdrowia dziecka, personel medyczny prosi, aby kobieta wyszła z basenu. Jeśli chodzi o zanieczyszczenia wody, do której przedostają się wszelkie wydzieliny – woda może być na bieżąco wymieniana przez położną, jednak zazwyczaj nie ma takiej potrzeby. Wydzieliny nie są groźne dla dziecka – mogą nawet być pomocne w kolonizowaniu jego skóry (jeśli oczywiście kobieta rodząca nie jest nosicielką niektórych groźnych wirusów, co jest przeciwwskazaniem do porodu w wodzie).

Bibliografia:

Przestrzelska M., Knihinicka – Mercik Z., Ptaszkowski K.: Charakterystyka noworodków urodzonych podczas porodu w wodzie. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia, 2014.
Borodij A., Kopko J., Bomba – Opoń D.: Czy immersja wodna może być alternatywą dla znieczulenia przewodowego porodu? Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2016.
Wawryków A., Korabiusz K., Fabian – Danielewska A., Wawryków P.: Water immersion. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(9):364-369.
Drosdzol – Cop A., Fuchs A., Czech I., Sikora J., Nowak K., Szul M., Fuchs P., Skrzypulec – Plinta V.: Immersja wodna i poród w wodzie jako najpopularniejsze metody niefarmakologicznej walki z bólem okołoporodowym. https://www.forumginekologii.pl/artykul/immersja-wodna-i-porod-w-wodzie-jako-najpopularniejsze-metody-niefarmakologicznej-walki-z-bolem-okoloporodowym.
Simkin P., Ancheta R.: Metody sprzyjające postępowi porodu. Część 2. Jak poprawić komfort rodzącej? Chazan Bogdan (red.) Udany poród. Jak wcześnie zapobiec dystocji i ją leczyć. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Oleś K.: Poród naturalny. Natuli, 2021.
Iwanowicz – Palus G., Bień A.: Edukacja przeporodowa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa 2020.