Rwa kulszowa w ciąży – położna radzi, jak sobie z nią radzić
Bólu w okolicach dolnego odcinka kręgosłupa doświadcza spora grupa ciężarnych kobiet. Ból, który promieniuje od kręgosłupa i pośladka aż do stopy jest charakterystycznym objawem rwy kulszowej. Z czego bierze się rwa kulszowa w ciąży?
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to zespół objawów, z których najbardziej charakterystyczny jest ból występujący w pośladku i lędźwiowo – krzyżowym odcinku kręgosłupa. Ból ten promieniuje przez tylną powierzchnię uda i podudzia, aż do stopy.
Rwa kulszowa spowodowana jest uciskiem na nerw kulszowy, który biegnie od odcinka lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa do stóp. Nerw kulszowy tworzony jest przez korzenie nerwów, które wychodzą z dolnej części splotu krzyżowo – lędźwiowego. Rwa kulszowa ma miejsce wtedy, kiedy dochodzi do ucisku nerwu w którymkolwiek miejscu jego przebiegu. Najczęściej dochodzi do ucisku korzeni nerwowych. Z tego powodu rwa kulszowa bywa nazywana również jako ból korzonków.
W większości przypadków do uciśnięcia nerwu kulszowego dochodzi z powodu wystąpienia przepukliny krążka międzykręgowego. Krążki międzykręgowe to struktury, które znajdują się pomiędzy kręgami kręgosłupa. Ich funkcją jest umożliwienie ruchu kręgosłupa w każdej płaszczyźnie. Zapewniają one również amortyzację.
Nasz organizm nie jest niezniszczalny. Wraz z wiekiem lub pod wpływem obciążeń, krążki mogą utracić swoją elastyczność oraz być bardziej podatne na przesunięcia. To właśnie te przesunięcia spowodować mogą ucisk na korzenie nerwowe. Ucisk krążka międzykręgowego jest najczęstszą i typową przyczyną wystąpienia rwy kulszowej wśród ludzi. Jednak w czasie ciąży rwa kulszowa bardzo rzadko wywołana jest właśnie z tego powodu. Istnieją inne przyczyny wystąpienia bólu o charakterze bólu kulszowego. Przykładowo mogą być nimi: uraz, który powoduje uszkodzenie nerwu kulszowego, zwężenie kanału rdzenia kręgowego, stan zapalny tkanek w okolicy nerwu, a także zespół mięśnia gruszkowatego – gdy do ucisku nerwu dochodzi wskutek wzmożonego napięcia tego mięśnia.
Rwa kulszowa w ciąży
Jak już wiemy – rwa kulszowa to zespół objawów, które wywołane są poprzez uciśnięcie nerwu kulszowego. W czasie ciąży jednak bardzo rzadko dochodzi do wystąpienia przepukliny krążka międzykręgowego i uciśnięcia kanału nerwowego. Jednak bólu kulszowego doświadcza 10 – 25% kobiet ciężarnych. Zatem co powoduje rwę kulszową w ciąży?
Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej w ciąży jest uciśnięcie nerwu kulszowego poprzez zbyt mocno napięty mięsień gruszkowaty. Mięsień gruszkowaty leży pod mięśniami pośladkowymi. Jeśli mięsień ten jest nadmiernie napięty, to uciska znajdujący się pod nim nerw kulszowy.
Ból kulszowy nasilać się może się podczas wstawania oraz chodzenia, a także podczas siedzenia. Pozycja siedząca powoduje ucisk na mięsień gruszkowaty. Mięsień ten w czasie ciąży bardzo często jest przeciążony, co jest przyczyną bólu. Ucisk na nerw oprócz bólu powodować może wystąpienie mrowienia lub drętwienia, a także osłabienie siły mięśni w danej kończynie. Czasami pojawia się zaburzenie czucia.
Ile trwa rwa kulszowa? Niestety trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Długość trwania bólu zależy od przyczyny wystąpienia rwy kulszowej. W przypadku bólu spowodowanego nadmiernie napiętymi mięśniami, ból powinien zmniejszać się po dobraniu i wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń.
Bóle kręgosłupa w ciąży
Bóle kręgosłupa, szczególnie te, które pojawiają się w jego dolnym odcinku to najczęstsza dolegliwość występująca wśród ludzi. Ból pleców dotyczy około 50 – 75% kobiet w ciąży.
Ból pleców w czasie ciąży najczęściej spowodowany jest przesunięciem się środka ciężkości oraz przyrostem masy ciała. Wpływ na odczuwanie bólu pleców mają również czynniki hormonalne, które wpływają na rozluźnienie więzadeł oraz ścięgien, w związku z czym dochodzi do zwiększonej ruchomości w obrębie połączeń między kośćmi miednicy.
Powiększająca się macica w trakcie ciąży powoduje przodopochylenie miednicy, a także przykurcze zgięciowe stawów biodrowych. Przesunięcie się środka ciężkości ciała powoduje zwiększenie lordozy lędźwiowej. Wraz z czasem trwania ciąży zwiększa się wielkość macicy oraz rozwijającego się w niej dziecka. W związku z tym, że macica się powiększa, dochodzi do rozciągnięcia się mięśni brzucha. Mięśnie brzucha stają się osłabione w porównaniu z okresem przed ciążą. Następstwem osłabienia mięśni brzucha jest ich mniejsza zdolność do stabilizowania miednicy, a także odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Opisane zmiany to zmiany biomechaniczne, które mogą prowadzić do wystąpienia bólu w odcinku lędźwiowo – krzyżowym kręgosłupa. Ból zazwyczaj nasila się w 3 trzecim trymestrze ciąży. Ból pleców jednak nie musi nieodłącznym elementem ciąży. W większości przypadków da się mu zapobiec poprzez uprawianie aktywności fizycznej odpowiedniej dla kobiet w ciąży, o czym przeczytasz za chwilkę. Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat bólu kręgosłupa w ciąży, przeczytaj ten artykuł: Dolegliwości bólowe kręgosłupa.
Co pomaga na rwę kulszową w ciąży?
Jak już wiemy – najczęstszą przyczyną rwy kulszowej w ciąży jest nadmierne napięcie mięśnia gruszkowatego. Aby objawy ustąpiły, musimy rozluźnić nasze mięśnie oraz dbać o to, aby nie dochodziło do ich nadmiernego napinania. W tym przypadku, w łagodzeniu bólu zazwyczaj najbardziej pomocna okazuje się być fizjoterapia. W czasie ciąży szczególnie warto udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Fizjoterapeuta uroginekologiczny specjalizuje się w pracy z kobietami ciężarnymi i stosuje odpowiednie techniki manualne, a także dobiera odpowiednie ćwiczenia fizyczne, które powinny przynieść ulgę w bólu.
W przypadku rwy kulszowej najlepiej jest unikać długotrwałego siedzenia oraz przyjmowania jednej pozycji przez dłuższy czas. Pomocne mogą być również poduszki dla kobiet ciężarnych, które stanowią podporę dla pleców, brzuszka oraz bioder podczas leżenia. Zaleca się również unikania noszenia obcasów. Najlepiej jest wybierać obuwie na płaskiej podeszwie.
Ćwiczenia łagodzące dolegliwości
Aktywność fizyczna w ciąży stanowi profilaktykę bólu ze strony układu mięśniowo – szkieletowego. Oprócz profilaktyki, odpowiednio dobrane ćwiczenia stanowią pierwszorzędowe postępowanie w przypadku pojawienia się wielu dolegliwości bólowych.
Aktywność fizyczna jest kluczowa dla dobrego samopoczucia fizycznego, jak i psychicznego. Oczywiście aktywność fizyczną można uprawiać wtedy, kiedy nie ma do tego przeciwwskazań, jednak tak naprawdę bardzo rzadko pojawiają się przeciwwskazania do ruchu w ciąży. W dalszym ciągu część specjalistów zaleca ostrożność oraz ograniczenie aktywności fizycznej w ciąży, co często interpretowane jest jako jej całkowity zakaz. Badania jednak pokazują, że wykonywanie ćwiczeń w ciąży ma mnóstwo zalet i przyczynia się do prawidłowego rozwoju ciąży. Na podstawie badań naukowych wiemy, że aktywność fizyczna niweluje dolegliwości bólowe kręgosłupa już w trakcie gimnastyki lub po jej zakończeniu.
Najlepsze ćwiczenia w celu łagodzenia objawów bólowych to takie, które dopasowane są do konkretnego przypadku. W tym celu najlepiej jest udać się do fizjoterapeuty.
Poniżej znajdują się propozycje ćwiczeń, które powinny przynieść ulgę w bólu spowodowanym nadmiernym napięciem mięśnia gruszkowatego i mięśni pośladkowych. Sprawdź także ten artykuł: Ból brzucha w ciąży – z czego się bierze i co może oznaczać?
W przypadku nadmiernie napiętych mięśni, chcemy je rozluźnić, dlatego stosować będziemy ćwiczenia rozciągające mięśnie pośladkowe. To ćwiczenie wykonać możesz na dwa sposoby. Pierwszy sposób: połóż się na plecach i ugnij nogi w kolanach. Prawą stopę połóż na lewe kolano, a następnie za pomocą rąk przyciągnij lewą nogę do siebie wraz z założoną na nią prawą nogą. Oddychaj powoli. Po kilku oddechach możesz spróbować przyciągnąć nogę jeszcze bliżej do siebie. Zamień nogi i ćwiczenie wykonaj tak samo na drugą stronę. Drugi sposób: usiądź na krześle i załóż prawą stopę na lewe kolano. Oddychaj powoli. Po kilku oddechach możesz spróbować przesunąć stopę bliżej tułowia.
Aby rozluźnić mięsień gruszkowaty, wykonać można masaż za pomocą piłeczki tenisowej. W tym celu połóż się lub usiądź w wygodnej pozycji na macie. Pośladki muszą znajdować się na ziemi, ponieważ pod napięty pośladek podkładać będziemy piłeczkę tenisową. Poruszając ciałem w przód i tył oraz na boki wykonuj masaż. Masowanie mięśni za pomocą twardą piłeczką będzie je rozluźniać.
Rwa kulszowa a poród
Rwa kulszowa zazwyczaj nie stanowi przeciwwskazania do odbycia porodu naturalnego. Jeśli rwa kulszowa nie jest spowodowana zmianami w kręgosłupie, które uniemożliwiają poród drogami natury, kobieta rodzić może naturalnie.
Na miejsce narodzin dziecka warto wybierać miejsce, w którym kobieta rodząca może decydować o tym, w jakiej pozycji chce rodzić. Tak być powinno zawsze, jednak niestety w dalszym ciągu istnieją placówki, które narzucają określoną pozycję, w których kobieta powinna rodzić. Przyjmowanie wygodnych pozycji podczas porodu pozytywnie wpływa na przebieg porodu oraz jest metodą łagodzącą ból.
Bibliografia:
- Al-Khodairy, AW.T., Bovay, P. & Gobelet, C. Sciatica in the female patient: anatomical considerations, aetiology and review of the literature. Eur Spine J 16, 721–731 (2007).
- Padua, L., Padua, R., Bondì, R. et al. Patient-oriented assessment of back pain in pregnancy. Eur Spine J 11, 272–275 (2002).
- Zajkowska A.: Rwa kulszowa. Neurologia po dyplomie, 2018. https://podyplomie.pl/neurologia/31142,rwa-kulszowa.
- Majchrzycki M., Mrozikiewicz P.M., Kocur P. i wsp.: Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży. Ginekologia Polska 2010, 81; 851 – 855.
- Miksza A., Smolarek N., Chmaj – Wierchowska K., Zgrzeba L.: Dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo – krzyżowej u kobiet w ciąży. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2017, 1 (50).
- Opala – Berdzik A., Bacik B., Kurkowska M.: Zmiany biochemiczne u kobiet w ciąży. Fizjoterapia 2009, 17 (3); 51 – 55.