Ile trwa połóg i z jakimi trudnościami się wiąże? Położna wyjaśnia

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Agnieszka MazelanikDrukujUdostępnij

Okres połogu

Połóg to okres, który zaczyna się bezpośrednio po porodzie. To czas, kiedy w organizmie kobiety cofają się zmiany, które zaszły podczas ciąży. Według podręczników istnieje podział na następujące okresy połogu:

• Bezpośredni połóg – to pierwsze 24h po porodzie.
• Wczesny połóg – trwa do końca pierwszego tygodnia po porodzie,
• Późny połóg – trwa do 6 tygodnia po porodzie.

Zmiany w połogu

• Obkurczanie się macicy – w czasie ciąży dochodzi do znacznego wzrostu macicy oraz zmiany jej położenia w naszym ciele. Poza okresem ciąży macica waży około 100 g. W trakcie ciąży macica rośnie wraz ze wzrastającym w nim płodem. Bezpośrednio po urodzeniu się łożyska macica obkurcza się i z dnia na dzień powraca do swojej wielkości sprzed ciąży. Obkurczanie się macicy jest bardzo ważne. Jeśli macica nie będzie się kurczyć, dojść może do krwotoku. Dlatego po porodzie położne sprawdzają na jakiej wysokości znajduje się macica, jaki jest jej kształt oraz napięcie. Obkurczanie się macicy jest odczuwalne i może być bolesne. Skurcze macicy mogą być bardziej odczuwalne szczególnie w trakcie karmienia piersią. Kiedy dziecko ssie pierś, organizm wydziela oksytocynę, która nasila skurcze macicy. W każdym dniu połogu macica zmniejsza swój wymiar o około 1 cm. W 10 dniu połogu macica zazwyczaj jest już niewyczuwalna nad spojeniem łonowym.
• Odchody połogowe – to wydzielina z jamy macicy, która zawiera krew, śluz oraz resztki błon płodowych. Odchody połogowe nazywane mogą być również krwawieniem. Krwawienie po porodzie trwać może najdłużej cały okres połogu – 6 tygodni, ale zakończyć się może również wcześniej, nawet po 2 tygodniach od porodu. Barwa odchodów połogowych zmienia się wraz z czasem. W pierwszym tygodniu połogu wydzielina jest krwista, następnie staje się brunatna, później przyjmuje barwę żółtawą, a na końcu biało - szarą. W pierwszych dobach połogu objętość krwawienia może wynosić około 250g. na dobę. Po 4 – 5 dniach objętość zazwyczaj zauważalnie się zmniejsza. Objętość wydzieliny może się zwiększać podczas karmienia piersią lub w trakcie wysiłku fizycznego – to normalny objaw. Zapach wydzieliny powinien być podobny do krwi miesiączkowej. Jeśli pojawiają się objawy niepokojące, należy je skonsultować ze specjalistą, jakim jest położna lub lekarz. Objawami takimi są: nagłe nasilenie krwawienia, nagłe zahamowanie krwawienia, obfite krwawienie z bardzo dużą ilością skrzepów czy nieprzyjemna woń wydzieliny. Należy pamiętać o częstej zmianie podpasek oraz o dokładnym myciu rąk po ich zmianie – odchody popołogowe to świetna pożywka dla bakterii.
• Gojenie się ran – podczas porodu naturalnego może, ale nie musi dojść do uszkodzenia krocza. Czasami są to drobne otarcia, a czasami dochodzi do pęknięcia lub nacięcia tkanek krocza. Aby wspomóc gojenie się ran, należy dbać o przestrzeganie zaleceń takich jak:

• częste mycie rąk – zarówno przed i po skorzystaniu z toalety,
• podmywanie krocza wodą za każdym razem po skorzystaniu z toalety,
• osuszanie krocza ręcznikiem papierowym w kierunku od góry do dołu (tak, aby nie przenosić bakterii z okolic odbytu),
• regularna zmiana podpasek,
• wietrzenie krocza w czasie odpoczynku i podczas snu,
• niestosowanie tamponów oraz irygacji dopochwowych,
• używanie do podmywania krocza preparatów, których używało się przed porodem lub łagodnego mydła hipoalergicznego rozcieńczonego z wodą,
• unikanie kąpieli w wannie,
• w razie potrzeby stosowanie produktów do przemywania zewnętrznego takich jak np. Ginexid.

Podczas cięcia cesarskiego dochodzi do przecięcia wielu warstw powłok brzusznych, a następnie do ich zszycia. Po operacji tej zostaje rana, o którą również należy dbać, aby wspomóc proces gojenia się i nie dopuścić do jej zainfekowania. Zazwyczaj w drugiej dobie po cięciu cesarskim personel usuwa opatrunek, który założony został podczas operacji. Od tej pory ranę należy utrzymywać w czystości i suchości oraz należy ją myć raz dziennie czystą ręką pod bieżącą wodą. Oprócz pielęgnacji rany, zaleca się zakładanie przewiewnych ubrań, które są luźne i nie uciskają okolicy rany.

• Powrót płodności – po porodzie następuje wzrost stężenia hormonu prolaktyny, która hamuje wydzielanie hormonu FSH i LH, przez co blokowana jest owulacja. Powrót płodności uzależniony jest od tego, czy kobieta karmi piersią, czy też nie. U kobiet niekarmiących piersią powrót płodności będzie szybki. Może nastąpić nawet 4 tygodnie po porodzie. U kobiet karmiących piersią powrót owulacji uzależniony jest od czasu trwania karmienia. Karmienie piersią wpływa na utrzymywanie wysokiego stężenia prolaktyny, dzięki czemu dochodzi do tak zwanej niepłodności laktacyjnej (LAM) i braku miesiączki. Jednak, aby niepłodność laktacyjna była utrzymywana, zachowane muszą być reguły:

• Karmienie noworodka wyłącznie piersią zarówno w dzień i w nocy, przy czym minimalny czas aktywnego ssania piersi wynosić musi minimum 100 minut dziennie,
• Przerwy pomiędzy karmieniami nie powinny przekraczać 4h w dzień oraz 6h w nocy,
• Brak powrotu miesiączki ani innego krwawienia po upływie 56 dni od porodu, a także innych objawów płodności,
• Niepodawanie dziecku smoczka.

Miesiączka po porodzie może wyglądać inaczej niż przed ciążą. Zazwyczaj u kobiet niekarmiących piersią miesiączka powraca około 6 tygodnia po porodzie, jednak może powrócić wcześniej. Pierwsza miesiączka po porodzie nie zawsze oznacza powrót owulacji, jednak z drugiej strony – owulacja ta może wystąpić już przed pierwszą miesiączką, o czym należy pamiętać w kontekście zabezpieczenia się przed szybkim zajściem w kolejną ciążę. Zajście w kolejną ciążę w okresie krótszym niż pół roku od porodu może wiązać się z powikłaniami takimi jak: poród przedwczesny czy urodzenie dziecka z niską masą urodzeniową.

• Stan emocjonalny – po porodzie dochodzi do zmian stężenia hormonów, co wpływa również na stan emocjonalny. Kobiety w połogu są bardziej wrażliwe i podatne na zranienia emocjonalne, dlatego osoby w ich otoczeniu powinny uważnie dobierać słowa oraz być dla nich wsparciem. Kilka dni po porodzie wystąpić może tak zwany smutek poporodowy – baby blues. Baby blues to stan, który cechuje się obniżonym nastrojem, płaczliwością, drażliwością i chwiejnością emocjonalną. Spowodowany jest burzą hormonów po porodzie – głównie z powodu gwałtownego wzrostu hormonu jakim jest prolaktyna. Baby blues rozpoczyna się pomiędzy 2, a 5 dniem po porodzie i trwać może najdłużej do 2. – 4. tygodnia. Ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia, jednak wymaga wsparcia ze strony najbliższych oraz personelu medycznego. Wsparcie innych ma bardzo duże znaczenie dla naszego stanu emocjonalnego. Dlatego jeśli takiego wsparcia nie otrzymujemy od bliskich nam osób, czasami warto poszukać go wśród innych, na przykład w grupach na facebooku, w grupach wsparcia czy u innych kobiet, które np. również są mamami. Baby blues występuje nawet u 85% kobiet, przy czym najczęściej pojawia się po pierwszym porodzie. Sprawdź także ten artykuł: Jak przebiega poród naturalny – położna opowiada krok po kroku.

Ile trwa połóg po cesarskim cięciu?

Połóg to okres stały i trwa zawsze tyle samo, niezależnie od tego czy poród odbył się siłami natury czy poprzez cesarskie cięcie. Jednak sam przebieg połogu może się różnić ze względu na to, że cięcie cesarskie jest jednak operacją, co wiąże się z pewnymi konsekwencjami. Regeneracja po cięciu cesarskim trwa zazwyczaj trochę dłużej niż po porodzie naturalnym. Zazwyczaj dłuższy jest również czas hospitalizacji. Jeśli chodzi o dolegliwości po cięciu cesarskim - wystąpić mogą popunkcyjne bóle głowy (w przypadku znieczulenia przewodowego). W przypadku znieczulenia ogólnego wystąpić mogą nudności i wymioty. Zarówno popunkcyjne bóle głowy jak i nudności mogą wystąpić, ale nie muszą oraz wraz z upływem czasu mijają.

Pierwsze dni po cięciu cesarskim mogą się wiązać z bólem w okolicy brzucha, co związane jest z powstałą raną w trakcie operacji. Zalecanymi lekami przeciwbólowymi są Ibuprofen oraz Paracetamol – można je przyjmować w trakcie karmienia piersią. Oczyszczanie po cesarce, czyli krwawienie poporodowe wygląda tak samo, jak w przypadku odchodów połogowych po porodzie naturalnym, jednak może być mniej obfite.

Koniec połogu

Ile organizm dochodzi do siebie po porodzie? Połóg trwa 6 tygodni, jednak koniec połogu nie jest jednoznaczny z tym, że po okresie tych 6 tygodni będziemy się czuć tak samo jak przed ciążą. Część kobiet bardzo dobrze przechodzi okres połogu i szybko dochodzi do siebie, a dla części kobiet jest to najtrudniejszy okres, jeśli chodzi o okres okołoporodowy. Tak samo jak w przypadku ciąży – część kobiet w jej trakcie czuje się świetnie, a część kobiet czuje się źle i nie może się doczekać porodu. Dojście do siebie to bardzo indywidualna sprawa.  Zazwyczaj szybciej do siebie dochodzą kobiety, które przebyły poród siłami natury (w porównaniu z kobietami, które przeszły cięcie cesarskie).

Połóg to okres, w którym kobieta powinna odpoczywać i regenerować się. Dobrze jest dać sobie czas na dojście do siebie i zrezygnować z wszelkich czynności, które naprawdę nie są tak ważne jak regeneracja organizmu. Pamiętajmy, że po ciąży i porodzie nasze mięśnie są osłabione, dlatego nie należy dźwigać ciężkich przedmiotów. Maksymalny ciężar, jaki powinno się podnosić, to ciężar noworodka. W okresie połogu warto korzystać z pomocy innych osób oraz nie bać się o tę pomoc prosić. Okres połogu to czas, kiedy powinniśmy również dbać o to, co jemy. Bardzo dobrym rozwiązaniem wydaje się być skorzystanie z cateringu. Spora część firm cateringowych ma w swojej ofercie również catering dla kobiet po porodzie czy dla kobiet karmiących piersią. Dzięki temu możemy mieć pewność, że w tym czasie dostarczamy organizmowi potrzebnych składników odżywczych oraz pomagamy sobie w szybszej regeneracji. Swoją drogą jedzenie – czy to własnoręcznie przygotowane, czy zamówione to bardzo dobry prezent dla świeżo upieczonej mamy.

Opieka w połogu

Kochana mamo, pamiętaj, że w połogu nie jesteś sama! Niezależnie od tego, czy otrzymujesz wsparcie od bliskich osób, czy też nie, w połogu objęta jesteś opieką swojej położnej rodzinnej. Po porodzie masz prawo do 4 – 6 wizyt swojej położnej. Wizyty te obejmują ocenę stanu zdrowia Twojego oraz noworodka, ocenę rozwoju fizycznego oraz przyrostu masy ciała noworodka, udzielanie porad na temat problemów okresu połogu oraz opieki nad noworodkiem i jego pielęgnacji, udzielanie porad laktacyjnych, zdejmowanie szwów (jeśli zachodzi taka potrzeba) oraz udzielanie innych świadczeń zapobiegawczych, leczniczych, diagnostycznych i rehabilitacyjnych. Masz prawo do wyboru swojej położnej rodzinnej poprzez złożenie deklaracji wyboru.

Bibliografia:

1. Bączek G., Golubińska H., Dmoch – Gajzlerska E.: Wybrane problemy okresu połogowego – rola położnej środowiskowo – rodzinnej. Medical Review, 2012.
2. Piekut K., Malon – Cychowska A., Kulesza – Brończyk B.: Opieka okołoporodowa – połóg. Polska Platforma Medyczna, 2021.
3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia tom 1. PZWL, Warszawa 2007
4. Iwanowicz – Palus G., Bień A.: Edukacja przedporodowa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa 2020