Indukcja porodu bez tajemnic - wskazania, metody, bezpieczeństwo
Poród to naturalny proces, który zwieńcza okres ciąży. Jednak nie zawsze przebiega on sprawnie. Czasami konieczne jest wywołanie go sztucznie - mówimy wtedy o indukcji porodu. Co to jest i kiedy się ją stosuje? Jakie są metody i czy indukcja porodu bardziej boli? O tym wszystkim przeczytasz w tym artykule.
Z tego artykułu dowiesz się:
Co to jest indukcja porodu?
Indukcja porodu (inaczej prowokacja porodu) to sztuczne wywołanie porodu przed jego spontanicznym rozpoczęciem lub w trakcie porodu. Przyszłe mamy często myląc nazewnictwo używają błędego terminu: “indukcja ciąży”. Należy pamiętać, że jest to określenie niewłaściwe. Indukujemy bowiem poród, czyli fizjologiczny proces w ostatnim etapie ciąży, a nie jej początek. Indukcję porodu stosuje się, gdy z różnych powodów potrzebne jest jak najszybsze urodzenie dziecka. W czasie porodu spontanicznego dochodzi do skurczów macicy, które powodują, że szyjka macicy się skraca, a ujście zaczyna się rozwierać. W przypadku indukcji porodu dojrzewanie i skracanie szyjki macicy jest stymulowane przy zastosowaniu odpowiednich metod i narzędzi.
Kiedy indukuje się poród?
Indukcja porodu jest wskazana, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że wywołanie porodu przyniesie większe korzyści zdrowotne dla matki i dziecka niż czekanie na jego samoistne rozpoczęcie. Co najważniejsze indukcja powinna być rozważana jedynie w sytuacji, gdy poród może się odbyć drogami i siłami natury!
Istnieje wiele różnic zdań zarówno co do wskazań do przeprowadzenia indukcji porodu, jak i co do czasu, w którym powinna być wykonana. Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wywołanie porodu powinno być wykonane u ciężarnych, które osiągnęły 41 tydzień ciąży (>40 tygodni + 7 dni). Eksperci WHO odradzają zatem indukcję porodu u kobiet w prawidłowej ciąży i wieku ciążowym poniżej 41 tygodni.
Natomiast rekomendacje WHO nie są jedynymi. Towarzystwa naukowe opracowują własne rozwiązania i schematy postępowania, często mówiące o tym, że warunkiem koniecznym dla przeprowadzenia indukcji jest osiągnięcie minimum 38 tygodnia ciąży. Wcześniejsza prowokacja porodu doprowadziłaby do urodzenia wcześniaka, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia u niego wielu powikłań.
Wskazania do indukcji porodu
W przypadku, gdy Twoja ciąża przedłuża się (42 tygodnie ciąży lub dłużej), określamy ją jako ciążę przenoszoną. Oznacza to, że rozwijający się w Twoim łonie płód nie rodzi się samoistnie. To między innymi w tej sytuacji konieczna jest indukcja porodu. Wykonuje się ją również, gdy rodząca jest już bardzo wyczerpana, a akcja skurczowa przedłuża się, co może skutkować niedotlenieniem i zaburzeniami akcji serca u płodu.
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne opracowało listę sytuacji, w których należy rozważyć indukcję porodu. Należą do nich:
- przekroczenie terminu porodu >41 tygodnia ciąży,
- samoistne przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (bez czynności skurczowej),
- nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą / stan przedrzucawkowy,
- cukrzyca ciężarnych,
- przewlekłe schorzenia ciężarnej (niezaawansowane, ustabilizowane),
- zakażenie wewnątrzmaciczne,
- konflikt serologiczny,
- hipotrofia płodu oraz wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR),
- nieprawidłowe wyniki badań mogące sugerować zagrażające niedotlenienie wewnątrzmaciczne,
- obumarcie wewnątrzmaciczne donoszonego płodu w wywiadzie,
- wady rozwojowe płodu,
- czynniki psychosomatyczne ( np. wyczerpanie matki).
Jeśli czeka Cię decyzja o indukcji porodu, nie bój się zadawać pytań swojemu lekarzowi i położnej. Dokładne omówienie przebiegu indukcji, metod jej wykonania i możliwych powikłań pomoże rozwiać Twoje wątpliwości. Pamiętaj, że indukcja jest procedurą, na którą musisz wyrazić zgodę pisemną.
Jak długo trwa indukcja porodu?
Zapewne zastanawiasz się, jak długo będzie trwał Twój poród, jeśli poddasz się indukcji. To powszechna obawa rodzących, na którą nie ma jednoznacznej odpowiedzi.
Czas trwania indukcji porodu jest zróżnicowany i zależy od tego, jakie metody i leki zostaną zastosowane, oraz jak szybko zareaguje zarówno organizm Twój, jak i płodu.
A więc ile może trwać indukcja porodu?
- preindukcja porodu cewnikiem Foley’a (zakładanie tzw. balonika) może trwać nawet do 24 godzin, cewnik w szyjce macicy pozostaje przez 15 godzin;
- kroplówka z oksytocyną wywołuje pierwsze skurcze nawet po kilku minutach od podania, choć zdarza się też poród “na oksytocynie” trwa nawet kilkanaście godzin - działanie tej substancji jest indywidualną sprawą każdej rodzącej,
- gdy zastosowano prostaglandyny np. w żelu, indukcja trwa do 24 godzin.
Pamiętaj jednak, że indukcja porodu nie gwarantuje błyskawicznego rozwiązania ciąży, a ma na celu zapewnienie dobrostanu Tobie i dziecku. Sprawdź także ten artykuł: Kiedy widać ciążę na USG? Specjalistka wyjaśnia terminy.
Ale najpierw.. preindukcja!
Aby bezpiecznie przeprowadzić indukcję porodu, szyjka macicy musi być “dojrzała do porodu”. Dojrzałość szyjki macicy określana jest za pomocą specjalnej skali Bishopa. Narzędzie to pomaga przewidzieć powodzenie indukcji porodu (lub jego brak).
Gdy jest ona „nieprzygotowana” na indukcję, przeprowadza się preindukcję, czyli farmakologiczną lub mechaniczną stymulację dojrzałości szyjki macicy,
Metodą mechaniczną jest założenie do szyjki macicy cewnika Foley’a, często określanego balonikiem. Metoda ta przyspiesza dojrzewanie szyjki na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest bezpośrednie rozciąganie szyjki macicy pod wpływem ciężaru i ucisku, drugi natomiast to wzrost lokalnego wydzielania prostaglandyn, odpowiadających za skurcze macicy. Po założeniu i wypełnieniu balonika solą fizjologiczną, cewnik zazwyczaj pozostawia się na 24 godziny.
Wśród metod farmakologicznych najczęściej stosowane są prostaglandyny podawane dopochwowo jako tabletki, żele lub wkładki.
Tak jak w przypadku samej indukcji, preindukcja może wiązać się z pewnymi ryzykami, takimi jak infekcje, dlatego ważne jest dokładne monitorowanie stanu matki i dziecka.
Indukcja porodu - sposoby
Istnieją różne metody wywołania porodu poprzez indukcję, z których trzy najpopularniejsze to: oddzielenie błon płodowych od ściany macicy, kroplówka z oksytocyną i amniotomia. Każda z tych metod ma swoje zalety i ograniczenia, a wybór najlepszej metody zależy od indywidualnych potrzeb oraz sytuacji pacjentki.
Oddzielenie błon płodowych
Oddzielenie błon płodowych (ang. membrane sweeping) to zabieg, który polega na oddzieleniu dolnego bieguna pęcherza płodowego od błony śluzowej macicy. W efekcie dochodzi do stymulacji wydzielania prostaglandyn, które mają działanie naskurczowe. Podczas zabiegu, lekarz może wykonać również tzw. masaż szyjki macicy. Po wprowadzeniu palców do pochwy pacjentki wykonuje delikatny ruch "zamiatania" wzdłuż szyjki macicy. Celem zabiegu jest rozmiękczenie i rozwarcie zamkniętego kanału szyjki. Procedura masażu trwa krótko, około minuty. W zależności od doświadczenia osoby wykonującej masaż – może być niewyczuwalny albo wywoływać dyskomfort lub nawet ból. Wykonuje się go jednak coraz rzadziej. Zaletą masażu jest fakt, że jest to metoda mechaniczna, przez co nie zakłóca naturalnego przebiegu porodu, pozwala tylko przyspieszyć moment jego rozpoczęcia.
Membrane sweeping jest stosunkowo bezpiecznym i skutecznym sposobem pobudzenia porodu. Musisz jednak pamiętać, że jest to zabieg wykonywany przez lekarza. Nie powinnaś próbować przeprowadzać tego zabiegu samodzielnie, ponieważ może to doprowadzić do urazu lub infekcji.
Kroplówka z oksytocyną
Kolejnym sposobem indukcji porodu jest podanie kroplówki z oksytocyną. Oksytocyna to naturalny hormon produkowany przez organizm, który pobudza macicę do skurczu.
Podawanie oksytocyny zwykle rozpoczyna się od małych dawek, które stopniowo są zwiększane, aż do uzyskania skutecznej dawki stymulującej regularne skurcze macicy.
Zbyt duże dawki oksytocyny mogą prowadzić do hiperstimulacji i zagrażać bezpieczeństwu matki i dziecka. Oksytocyna ma krótki okres półtrwania. Jeśli dojdzie do hiperstymulacji, wlew kroplowy zostanie zatrzymany i skurcze wyciszą się. Z tego powodu, podczas gdy rodzącej podawana jest kroplówka z oksytocyną, musi ona pozostawać pod stałym zapisem KTG i obserwacją położnych i lekarzy, którzy w porę zareagują na nieprawidłowości.
Amniotomia
Amniotomia to zabieg polegający na przebiciu błon płodowych, które otaczają płód w macicy. Jest często stosowany jako część procesu indukcji porodu. Przebicie błon powoduje uwolnienie płynu owodniowego zawierającego prostaglandyny, co może pomóc w przyspieszeniu dojrzewania szyjki macicy, stymulowaniu skurczów macicy i rozpoczęciu porodu.
Przed przeprowadzeniem amniotomii konieczna jest ocena położenia płodu. Warunkiem koniecznym jest przyparcie główki płodu do wchodu miednicy. Tylko w tej sytuacji amniotomia może być przeprowadzona w bezpieczny sposób. Wykonana przed wstawieniem główki do kanału rodnego mogłaby spowodować wypadnięcie pępowiny. Następnie, przy użyciu specjalnego narzędzia zwanego amniotomem lekarz do przebija błony płodowe w pobliżu szyjki macicy. Po przebiciu błon płodowych, płyn owodniowy bogaty w prostaglandyny zaczyna wypływać z pochwy. Zabieg ma więc na celu stymulowanie skurczów macicy i rozpoczęcie porodu. Skurcze mogą stać się bardziej regularne i silniejsze. Zdarza się, że indukcja porodu metodą amniotomii prowadzi do narodzin dziecka w ciągu kilku godzin.
W przypadku amniotomii, istnieje ryzyko infekcji, dlatego ważne jest, aby zabieg był przeprowadzany w sterylnych warunkach, a lekarz przestrzegał procedur higienicznych.
Czy wywoływanie porodu odbywa się w szpitalu?
Tak, miejscem wykonywania indukcji jest Sala Porodowa. Indukcja porodu wymaga stałego monitorowania stanu matki i dziecka, dlatego zawsze przeprowadza się ją w szpitalu i pod nadzorem personelu medycznego.Czy możliwe jest sztuczne wywoływanie porodu przed terminem?
Zbyt wczesna prowokacja porodu niesie ze sobą szereg powikłań związanych z wcześniactwem. Indukcja porodu przed terminem jest wykonywana tylko wtedy, gdy istnieją wskazania medyczne, takie jak zagrożenie życia matki lub dziecka. Zazwyczaj, gdy ciąża postępuje prawidłowo, poród powinien rozpocząć się naturalnie w ciągu 40 tygodni.
Czy indukcja porodu bardziej boli?
Indukcja porodu może być bardziej bolesna niż poród naturalny. Jest to związane z tym, że skurcze macicy są wywoływane sztucznie, więc mogą mieć większe nasilenie. Pamiętaj jednak, że każda kobieta ma inny próg bólu i nie da się jednoznacznie określić, czy indukcja porodu jest bardziej bolesna niż poród naturalny.
Bezpieczeństwo indukcji porodu
Indukcja porodu jest procedurą medyczną, która wiąże się z pewnymi ryzykami i komplikacjami. Dlatego bardzo ważne jest, aby była przeprowadzana przez doświadczony personel medyczny i pod ścisłym nadzorem. Jednym z najczęstszych powikłań jest zwiększone ryzyko infekcji lub krwawienia, które mogą zagrażać zdrowiu matki i dziecka. W niektórych przypadkach może również wystąpić reakcja alergiczna na stosowane leki.
Ponadto, indukcja porodu może prowadzić do zwiększonego ryzyka cięcia cesarskiego, ponieważ czasami skurcze macicy są niewystarczająco silne, aby spowodować naturalny poród.
Wymienione powody sprawiają, że położne we współpracy z lekarzem muszą monitorować stan matki i płodu podczas indukcji porodu, aby upewnić się, że wszystko przebiega prawidłowo.
Podsumowując, Indukcja porodu jest procedurą medyczną, która ma na celu wywołanie porodu sztucznie. Procedura stosowana jest wtedy, gdy istnieją wskazania medyczne, takie jak ciąża przenoszona, przewlekłe schorzenia u ciężarnej, przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego lub nieprawidłowe wyniki badań mogące sugerować zagrażające niedotlenienie wewnątrzmaciczne. Indukcję prowadzi się, gdy szyjka macicy jest wystarczająco dojrzała. W przypadku niedojrzałości, konieczne jest zastosowanie metod preindukcji porodu, które wspomagają dojrzewanie szyjki do porodu.
Indukcja porodu może prowadzić do zwiększonego ryzyka komplikacji, takich jak krwawienie lub infekcje. Z tego powodu rodzące muszą być dokładnie monitorowane przez zespół medyczny podczas indukcji porodu.
Indukcja porodu nie jest przymusem, a jej zastosowanie uzależnione jest od przesłanek medycznych. Dlatego ważne jest, aby rozmawiać z lekarzem i uzyskać informacje na temat możliwych opcji oraz potencjalnych ryzyk i korzyści wynikających z przeprowadzenia tej procedury.
Bibliografia:
- Poręba R., Indukcja porodu - wskazania i techniki, Przegląd Menopauzalny, 2014, 18 (2): 109-113.
- Szymusik I., Indukcja porodu – aktualne zalecenia i kontrowersje, GinPol, 2018, 89 (11): 698-703.
- Romanik M., Indukcja porodu: wskazania, techniki, ryzyko, Położna i Neonatolog, 2018, 1 (21): 43-47.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące indukcji porodu, Ginekologia Polska, 2019, 90 (5): 303-305.