Jak rozwiera się szyjka macicy podczas porodu? Położna wyjaśnia proces

Opublikowano: 31.07.2024Autor: Kamila Pilawka - MazurekDrukujUdostępnij

Proces rozwierania szyjki macicy

Rozwieranie szyjki macicy to nieodłączny etap porodu, który jest niezbędny do przygotowania organizmu kobiety na narodziny dziecka. Obejmuje on stopniowe otwieranie światła i skracanie szyjki macicy, aż rozwarcie osiągnie pełne 10 centymetrów. Przyjrzyjmy się dokładniej, jak wygląda rozwieranie szyjki macicy podczas porodu, ile czasu rozwiera się macica i jakie są objawy tego procesu.

Jak wygląda rozwieranie szyjki macicy?

Przez całą ciążę aż do porodu szyjka macicy pozostaje zamknięta, a jej konsystencja jest zbita. Podczas porodu, pod wpływem skurczów macicy wywołanych działaniem oksytocyny, szyjka macicy zaczyna mięknąć i rozwierać się, czyli zwiększać światło swojego wewnętrznego otworu. Proces ten, zwany jest również zgładzaniem. Następnie nasilające się skurcze macicy powodują dalsze stopniowe rozciąganie i rozwieranie szyjki, którego maksimum ustala się na 10 cm rozwarcia.

Jak długo trwa rozwieranie szyjki macicy?

To, ile czasu rozwiera się macica, różni się w zależności od wielu czynników. U pierwiastek (kobiet rodzących po raz pierwszy) proces ten trwa zwykle dłużej, często od 12 do 24 godzin. Dla wieloródek (kobiet, które już rodziły) czas ten może być krótszy – często do pełnego rozwarcia wystarczy od 6 do 12 godzin.

Czy rozwieranie szyjki macicy boli?

Tak, rozwieranie szyjki macicy bywa bolesne. Skurcze macicy, które są nieodłączną częścią tego procesu, często odczuwane są jako intensywny ból w dolnej części brzucha i pleców.  Jego nasilenie zależy od wielu czynników, ale najważniejszymi są próg bólowy danej pacjentki i wsparcie, które otrzymuje podczas porodu. Niektóre kobiety odczuwają bowiem skurcze słabiej, jako silny ucisk, podczas gdy inne doświadczają bardziej rozległego, ostrego bólu.

Fazy rozwierania szyjki macicy

Rozwieranie szyjki macicy podczas porodu można podzielić na trzy główne fazy: fazę utajoną, fazę aktywną i fazę przejściową. Każdą z nich charakteryzują inne cechy i objawy, które pomagają położnym w monitorowaniu postępu porodu.

Faza utajona

Faza utajona to początkowy etap rozwierania szyjki macicy, w którym rozwarcie wynosi od 0 do około 3-4 centymetrów. Jest to najdłuższa i często najmniej intensywna faza porodu, która może trwać od kilku godzin do nawet kilku dni.

Objawy:

• Skurcze macicy w tej fazie są zazwyczaj łagodne, nieregularne i często przypominają bóle menstruacyjne. Mogą występować co 10-20 minut i trwać 30-45 sekund.
• Możesz zauważyć, że wydzielina z pochwy jest podbarwiona krwią. Jest to znak, że szyjka macicy zaczyna się rozwierać.
• Może pojawić się lekki dyskomfort w dolnej części pleców i podbrzuszu.

Jak sobie radzić:

• Staraj się odpoczywać i relaksować. Weź ciepłą kąpiel, zjedz ulubiony posiłek, nawadniaj się. Wykonaj ćwiczenia oddechowe lub sesję medytacji, włącz relaksującą muzykę. Postaraj się odpocząć na tyle, na ile to możliwe – musisz zebrać siły na dalszy etap porodu, który wymaga wielkiego wysiłku.
• Lekka aktywność fizyczna to Twój sprzymierzeniec. Tym bardziej, jeśli chodzi o aktywności wykonywane w pozycji pionowej, np. spacerowanie i siedzenie na piłce. Siła grawitacji zadziała wtedy swoje i szyjka będzie łatwiej rozwierać się pod wpływem nacisku główki płodu!

Faza aktywna

Faza aktywna porodu rozpoczyna się, gdy rozwarcie szyjki macicy wynosi około 4 centymetrów i trwa aż do osiągnięcia 7-8 centymetrów. Skurcze stają się coraz bardziej regularne, silniejsze i częstsze, a proces rozwierania przyspiesza.

Objawy:

• Skurcze są bardziej intensywne, występują co 3-5 minut i trwają 45-60 sekund. Mogą być bardziej bolesne i wymagają większej koncentracji na oddychaniu i technikach relaksacyjnych.
• Możesz odczuwać silniejszy ból w dolnej części pleców.
• Możesz poczuć większy nacisk w okolicy miednicy, który sygnalizuje postęp porodu.

Jak sobie radzić:

• Skorzystaj z wsparcia partnera, położnej lub douli. Ich obecność pomoże Ci w radzeniu sobie z bólem i obniży poziom stresu.
• Skoncentruj się na technikach oddychania, aby utrzymać spokój i kontrolę nad bólem.
• Wybieraj pozycje, które są dla ciebie najwygodniejsze.

Faza przejściowa

Faza przejściowa to najbardziej intensywny, ale i najkrótszy etap rozwierania szyjki macicy, w którym rozwarcie wynosi od 7 do 10 centymetrów. Skurcze są najsilniejsze i występują bardzo często, a gdy szyjka macicy jest całkowicie rozwarta jest to znak gotowości do wydalenia dziecka.

Objawy:

• Skurcze macicy są bardzo silne, występują co 2-3 minuty i trwają 60-90 sekund. Bywają bardzo bolesne i wymagają pełnej koncentracji.
• Twoje ciało może zacząć drżeć – jest to naturalna reakcja na wysiłek i dużą intensywność skurczów.
• Niektóre kobiety odczuwają silne mdłości lub wymiotują.

Jak sobie radzić:

• Bądź w stałym kontakcie z osobą towarzyszącą Ci w tym wydarzeniu. Jej obecność i wsparcie emocjonalne są kluczowe w tej fazie.
• Postaraj się używać technik oddechowych, aby kontrolować ból i zachować spokój. Słuchaj instrukcji położnej prowadzącej poród.
• Pij małe ilości wody, aby utrzymać nawodnienie.

Objawy rozwierania szyjki macicy

Rozpoznanie, że szyjka macicy zaczyna się rozwierać, może być trudne, szczególnie dla kobiet, które rodzą po raz pierwszy. Istnieje jednak kilka objawów, które wskazują na to, że proces ten się rozpoczął. Wiedza o tych objawach pozwoli Ci na lepsze przygotowanie się na poród i skontaktowanie się z położną lub lekarzem w odpowiednim momencie.

Po czym rozpoznać rozwarcie szyjki macicy?

Rozwarcie szyjki macicy można rozpoznać po kilku charakterystycznych objawach:

Regularne skurcze:

Skurcze macicy są pierwszym i najbardziej oczywistym objawem rozwierania szyjki macicy. W początkowej fazie są one nieregularne i mogą przypominać bóle menstruacyjne. W miarę postępu porodu stają się silniejsze i pojawiają się częściej, w równych odstępach czasu.

Odejście wód płodowych:

Odejście płynu owodniowego, znane również jako „pęknięcie błon płodowych”, to kolejny sygnał, że poród się rozpoczął. Kiedy nagły strumień wód wypływa z pochwy i zalewa podłogę lub czujesz, że płyn sączy się powoli przemaczając bieliznę, skontaktuj się z położną.

Zmieniony śluz szyjkowy:

Wydzielina z pochwy zabarwiona krwią, to znak, że szyjka macicy zaczyna się rozwierać i jest przygotowana na poród. Śluz ten może pojawić się na kilka dni przed rozpoczęciem regularnych skurczów.

Ból pleców:

Ból w dolnej części pleców może być objawem rozwierania szyjki macicy. Ból jest ciągły lub pojawia się w rytm skurczów, ponieważ  wynika z nacisku dziecka na dolną część kręgosłupa oraz z samego procesu rozwierania się szyjki macicy.

Uczucie ucisku:

W miarę jak dziecko przesuwa się w dół kanału rodnego, zaczniesz odczuwać większy nacisk w okolicy miednicy, który wywołuje główka dziecka napierająca na szyjkę macicy i struktury kostne Twojej miednicy.

Czynniki wpływające na rozwieranie szyjki macicy

Rozwieranie szyjki macicy to skomplikowany proces, na który wpływa wiele czynników. Niektóre z nich są związane z naturalnymi procesami fizjologicznymi, inne z czynnikami zewnętrznymi i stylem życia rodzącej.

Czynniki fizjologiczne

• Wiek matki:

Młodsze kobiety często mają  bardziej elastyczne tkanki, przez co rozwieranie przebiega szybciej. U starszych kobiet proces ten może mieć wolniejsze tempo z powodu naturalnego spadku elastyczności tkanek.

• Liczba wcześniejszych porodów:

Wieloródki (kobiety, które już rodziły) zazwyczaj doświadczają szybszego rozwierania szyjki macicy niż pierwiastki (kobiety rodzące po raz pierwszy). Tkanki szyjki macicy są już bardziej rozciągnięte za sprawą przebytych porodów, co ułatwia ponowne rozwieranie.

• Stan zdrowia matki:

Poziom aktywności fizycznej i odżywianie przyszłej mamy mogą wpływać na tempo rozwierania szyjki macicy. Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna wspierają bowiem zdrowie tkanek i elastyczność szyjki macicy.

Czynniki zewnętrzne

• Pozycja dziecka:

Pozycja dziecka w macicy ma ogromny wpływ na tempo rozwierania szyjki macicy. Najbardziej optymalna pozycja to główka w dół z twarzą w stronę kręgosłupa matki (tzw. pozycja potylicowa przednia). Poród w pozycji tylnej często utrudnia rozwieranie szyjki.

• Poziom stresu:

Wysoki poziom stresu i lęku może znacznie spowolnić proces rozwierania szyjki macicy. Hormony stresu hamują bowiem produkcję oksytocyny, która jest niezbędna dla stymulowania skurczów macicy i prawidłowego rozwierania szyjki.

• Wsparcie emocjonalne:

Wsparcie ze strony partnera, rodziny i personelu medycznego znacząco wpływa na komfort psychiczny rodzącej kobiety. Pozytywne wsparcie emocjonalne zmniejsza stres i ułatwia kobiecie przejście przez poród.

Co zrobić, by przyspieszyć rozwieranie szyjki macicy?

• Ruch i aktywność fizyczna:

Delikatne ćwiczenia: spacerowanie, krążenie biodrami na piłce gimnastycznej czy lekkie przysiady, poprzez wykorzystanie grawitacji mogą pomóc w stymulacji skurczów macicy i przyspieszeniu rozwierania szyjki.

• Techniki relaksacyjne:

Praktykowanie technik relaksacyjnych (głębokie oddychanie, medytacja czy wizualizacje) redukuje stres i napięcie, co z kolei wspiera proces rozwierania szyjki macicy.

• Masaż:

Delikatny masaż dolnej części pleców i bioder łagodzi ból i napięcia oraz stymuluje skurcze macicy.

• Ciepłe kąpiele:

Ciepła kąpiel pomaga w relaksacji mięśni i zmniejszeniu odczuwania bólu.

Czy podczas porodu boli pochwa?

Ból w pochwie jest częstym zjawiskiem w trakcie porodu. Wynika on z intensywnych skurczów macicy oraz nacisku wywieranego przez główkę dziecka na tkanki pochwy i krocza. Możesz odczuwać go jako intensywne pieczenie, rozciąganie lub ucisk. Aby złagodzić dyskomfort i zmniejszyć ewentualny obrzęk możesz zastosować ciepłe lub zimne okłady na okolicę krocza.

Bibliografia:

1. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/labor-and-delivery/multimedia/cervical-effacement-and-dilation/img-20006991 [dostęp z 20.06.2024]
2. Julia Hutchison, Heba Mahdy, Justin Hutchison, Stages of Labor, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024
3. Neal JL, Lowe NK, Patrick TE, ‘ACTIVE LABOR’ DURATION AND DILATION RATES AMONG LOW-RISK, NULLIPAROUS WOMEN WITH SPONTANEOUS LABOR ONSET: A SYSTEMATIC REVIEW, J Midwifery Womens Health. 2010 Jul–Aug; 55(4): 308–318.
4. Zhang J, Troendle J, Mikolajczyk R, Sundaram R, Beaver J, Fraser W. The natural history of the normal first stage of labor. Obstet Gynecol. 2010 Apr;115(4):705-710.