Jak wywołać poród? Położna wyjaśnia, co można zrobić

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Paulina AmbroziakDrukujUdostępnij

Czym jest indukcja porodu?

Preindukcja i indukcja porodu to stosowanie takich procedur medycznych, których celem jest pobudzenie mechanizmów porodowych i doprowadzenia do urodzenia się dziecka drogami natury między 37. a 40. tygodniem ciąży. Okazuje się, że jest to najczęściej stosowana interwencja medyczna w okresie okołoporodowym – wszystko po to, aby uniknąć zabiegu cięcia cesarskiego i przeprowadzić mamę i dziecko bezpiecznie przez poród.

Aby w ogóle doszło do decyzji, czy należy indukować skurcze macicy, czy jeszcze nie, musisz przejść przez proces kwalifikacji – określa się dokładny wiek ciąży, przeprowadza się szczegółowy wywiad położniczy i badanie przedmiotowe, które składa się z oceny: dobrostanu płodu, niewspółmierności porodowej, umiejscowienia łożyska oraz przygotowania szyjki macicy do porodu.

Decyzja o zgodzie na indukcję porodu należy do Ciebie, dlatego lekarz zobowiązany jest do przedstawienia ci wszystkich możliwości, wskazań do indukcji i ewentualnych zagrożeń, które niesie za sobą wywołanie porodu. Dopiero po uzyskaniu pisemnej zgody rozpoczyna się proces wywoływania porodu.

Jakie są przeciwwskazania do indukcji porodu?

Indukcja porodu dzieli się na planową, która przeprowadzana jest w ciąży donoszonej lub po terminie, oraz na indukcję terapeutyczną, którą stosuje się w sytuacji niemożności przedłużania trwania ciąży ze względu na większe ryzyko komplikacji przy jej kontynuowaniu. Zacznijmy od niepodważalnych przeciwwskazań:

• nieprawidłowe położenie płodu lub przodowanie pępowiny,
• niewspółmierność porodowa,
• choroby współistniejące u matki, które wykluczają poród drogą pochwową,
• aktywna opryszczka narządów rodnych kobiety,
• przodujące łożysko,
• podejrzenie makrosomii płodu lub IUGR przed 37. tygodniem ciąży,
• stan po pęknięciu macicy,
• nieprzygotowana do porodu szyjka macicy.

Płód przez całą ciążę przyjmuje różne pozycje, można powiedzieć, że fika koziołki, o ile ma na to miejsce. Około 38. tygodnia ciąży powinien jednak przyjąć już pozycję, w której zostanie do porodu. Istnieją czynniki, które mogą przyczynić się do nieprawidłowego położenia malucha w twoim brzuchu, takie jak: wielo- lub małowodzie, łożysko przodujące, ciąża wielopłodowa, wady rozwojowe płodu, guzy macicy lub nieprawidłowa budowa miednicy ciężarnej.

O dysproporcji porodowej mówimy w sytuacji, gdy główka płodu nie jest w stanie przejść przez kanał rodny mamy. Może się tak wydarzyć, gdy wymiary główki płodu są zwiększone lub wymiary miednicy zawężone. Sprawdź także ten artykuł: Jak wygląda poród? Położna wyjaśnia krok po kroku.

Choroby u matki, które są przeciwwskazaniem do fizjologicznego porodu, mogą dotyczyć niemal każdego układu człowieka – problemy w układzie sercowo-naczyniowym, astma oskrzelowa, schorzenia okulistyczne, wady ortopedyczne lub mięśniaki i guzy narządów rodnych kobiety. Bardzo często lekarze biorą również pod uwagę stan psychiczny ciężarnej, która nie będzie w stanie urodzić drogami ze względu na silny lęk lub depresję. Wszystkie wymienione przeze mnie schorzenia wymagają dodatkowej konsultacji ze specjalistami w danych dziedzinach, potwierdzenia i skierowania do planowego zabiegu cięcia cesarskiego.

Przodujące łożysko to takie, które umiejscowiło się w dolnym odcinku macicy. Może tylko częściowo pokrywać ujście wewnętrzne macicy, ale może wydarzyć się tak, iż całkowicie zasłania maluchowi drogę wyjścia. W takim wypadku jest to ciąża podwyższonego ryzyka, ale całe szczęście zdarza się tylko u około 1% wszystkich ciąż. Więcej na temat łożyska i jego charakterystyce przeczytasz tutaj.

O makrosomii płodu mówimy, kiedy w badaniu USG określa się wagę płodu ≥ 4500g. IUGR jest przeciwieństwem makrosomii i mówi się o nim, gdy dojdzie do zahamowania wzrostu płodu wewnątrz macicy. Znaczenie ma tutaj wiek ciąży, ponieważ w donoszonej ciąży IUGR jest wskazaniem do indukcji porodu.

Pomówmy teraz o szyjce macicy. Jak dobrze wiesz, skurcze macicy początkowo mają doprowadzić do rozwierania się szyjki macicy, niejako otwierania przejścia dla maluszka na świat. Niejednokrotnie zdarza się, że szyjka jest nieprzygotowana do porodu i żadna medyczna procedura tego nie zmieni.

W ocenie przygotowania szyjki macicy do porodu stosuje się skalę Bishopa, dzięki której osoba przeprowadzająca badanie może punktować pięć parametrów: konsystencję, długość, rozwarcie, pozycję punktu przodującego oraz stosunek szyjki do osi pochwy. Każdy parametr może otrzymać od 0 do 3 punktów, a kwalifikacja do indukcji porodu rozpoczyna się od 6 punktów. Czym więcej punktów wyniknie z badania, tym większe prawdopodobieństwo na pomyślny przebieg indukcji.

Do przeciwwskazań mogą również należeć powikłania okołoporodowe, które wystąpiły podczas poprzednich porodów, takie jak dystocja barkowa czy uszkodzenie zwieraczy odbytu. Stan po cięciu cesarskim jest wskazaniem do wzmożonej obserwacji i z reguły wyklucza możliwość indukcji wszystkimi metodami, ze względu na zagrożenie pęknięcia blizny po zabiegu.

Kiedy niezbędne jest wywołanie porodu?

Najczęstszym wskazaniem do indukcji porodu jest wiek ciąży powyżej 41 tygodnia. Określa się go na podstawie wystąpienia ostatniej miesiączki oraz badania USG (sprawdź, ile tygodni trwa ciąża). Dzieje się tak, ponieważ ciąża po terminie niesie za sobą ryzyko powikłań pod postacią starzejącego się łożyska i niedotlenienia płodu. Do innych wskazań należą:

• konflikt serologiczny,
• odpływanie płynu owodniowego po 37. tygodniu ciąży,
• IUGR po 37. tygodniu ciąży,
• cukrzyca,
• cholestaza ciążowa,
• podwyższone ciśnienie tętnicze,
• zaawansowany wiek matki ≥ 40 lat.

W ciąży donoszonej, kiedy doszło do przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego, stosuje się postawę wyczekującą do 48h, po uprzednim zbadaniu wykładników stanu zapalnego oraz dobrostanu płodu. Ciężarna po odpłynięciu wód musi znajdować się w szpitalu pod obserwacją oraz otrzymać dożylny antybiotyk. Jeżeli skurcze macicy nie pojawią się same, należy indukować.

W przypadku występowania u mamy takich chorób, jak cukrzyca czy cholestaza ciążowa, lekarz może zaproponować indukcję porodu, jeżeli twoje wyniki są na stabilnym, bezpiecznym poziomie.

Podwyższone ciśnienie tętnicze jest bardzo niebezpiecznym wykładnikiem, który może zakończyć się stanem przedrzucawkowym lub rzucawką. Są to stany zagrażające życiu mamy i dziecka, dlatego lekarz często podejmuje decyzję o indukcji porodu, kiedy parametry ciśnienia utrzymują się w górnych granicach normy, aby nie dopuścić do tragedii. Sprawdź, jakie jest prawidłowe ciśnienie w ciąży.

Co zrobić, żeby wywołać poród?

Metody wywołania porodu dzielimy na naturalne, mechaniczne i farmakologiczne. Zajmiemy się teraz tymi, które wykonuje się w szpitalu pod okiem położnej i lekarza. Jak już wcześniej wspominałam, aby lekarz zdecydował o indukcji porodu, należy najpierw przejść kwalifikacje. Jednym z badanych parametrów jest ocena dojrzałości szyjki macicy. Jeżeli szyjka macicy została oceniona na < 6 punktów (skala Bishopa) podejmuje się decyzję o tzw. preindukcji porodu.

Preindukcja porodu polega na zastosowaniu cewnika Foleya – tak, tego samego cewnika, który zakłada się do pęcherza moczowego. W tym wypadku zakładany jest on do macicy, a utworzony na końcu balon mechanicznie rozszerza ujście wewnętrzne szyjki macicy, napierając na nią od góry. Dodatkowo cewnik drażni receptory szyjkowe i może dzięki temu stymulować bóle porodowe.

Do bezwzględnych przeciwwskazań preindukcji porodu należą: łożysko przodujące, krwawienie, całkowicie zamknięty kanał szyjki macicy, przedwczesne odpłynięcie płynu owodniowego oraz stany zapalne pochwy.

Amniotomia

Polega na przerwaniu ciągłości błon płodowych – przebiciu pęcherza płodowego. Jest to zabieg inwazyjny, wykonywany przez położną lub lekarza. Odpływający płyn owodniowy obmywa szyjkę macicy koktajlem z prostaglandyn i oksytocyny, co może skutecznie przyspieszyć poród.

Aby móc wykonać amniotomię, muszą być spełnione trzy podstawowe warunki. Pierwszy – część przodująca płodu musi znajdować się we wchodzie miednicy, drugi – szyjka macicy musi być oceniona jako dojrzała do porodu, trzeci – brak przeciwwskazań w wywiadzie położniczym.

Jak każda inna procedura medyczna, również ta niesie za sobą ryzyko powikłań. Jeżeli główka płodu znajduje się wysoko nad wchodem miednicy, może dojść do wypadnięcia pępowiny lub nieprawidłowego wstawienia się główki w kanale rodnym. Jeżeli po amniotomii nie pojawią się bóle porodowe, a okres od przebicia pęcherza do porodu się wydłuża, wzrasta ryzyko zakażenia wewnątrzmacicznego.

Prostaglandyny

Są to hormony, które przyczyniają się do pobudzania czynności skurczowej mięśnia macicy i jednocześnie relaksacji mięśni gładkich, z czym wiąże się rozwieranie szyjki macicy. Mogą skutecznie wywołać bóle porodowe w ciągu doby. Tak, dobrze to rozumiesz – mogą, ale nie muszą. Czasami te wasze dzieciątka są naprawdę uparte i za nic nie chcą wyjść.

Mamy na rynku do dyspozycji różne preparaty zawierające dinoproston (prostaglandyny), jednak według badań najskuteczniejszym z nich jest cervidil. Jest to malutka, półprzezroczysta tarcza z hormonami, zakończona sznureczkiem, którą wprowadza się do tylnego sklepienia pochwy. Zakładanie cervidilu jest bezbolesne, dopiero działanie prostaglandyn może powodować bolesne skurcze macicy.

Po nałożeniu cervidilu należy wykonać zapis kardiotokograficzny (KTG) oraz regularnie monitorować dobrostan płodu. W przypadku hiperstymulacji macicy – 5 skurczów na 10 minut – należy jak najszybciej usunąć cervidil z pochwy. Usuwa się go również w przypadku odpłynięcia płynu owodniowego oraz nieprawidłowego zapisu KTG.

Jeżeli po 24h nie uzyskano planowanego efektu zakończenia ciąży, cervidil zostaje wyciągnięty z pochwy i przechodzi się do kolejnej metody indukcji.

Oksytocyna

Jest to hormon, który powoduje kurczenie się mięśnia macicy. Twój organizm powinien sam wydzielać odpowiednie ilości oksytocyny, aby doprowadzić do naturalnego porodu. Niestety, czasami jej stężenie w organizmie jest zbyt małe, aby wywołać poród. W takiej sytuacji korzysta się z syntetycznej oksytocyny we wlewie dożylnym.

Podczas indukcji porodu oksytocyną należy stale monitorować akcję serca płodu i ilość skurczów mięśnia macicy, aby w razie potrzeby przerwać lub zmniejszyć jej przepływ. Jak każda z wymienionych indukcji, stymulacja skurczów oksytocyną ma takie same przeciwwskazania. Do powikłań zaliczamy: hiperstymulację macicy, reakcję anafilaktyczną u rodzącej czy niedotlenienie płodu.

Chciałabym jeszcze zwrócić twoją uwagę na sytuację, kiedy to wlew z oksytocyny nie przyniesie oczekiwanych rezultatów. Często zdarza się, że ciężarne przychodzące na salę porodową celem podłączenia wlewu z oksytocyny, wracają po paru godzinach na oddział, z maluchem jeszcze w brzuchu. Moja rada – nie denerwuj się tym i nie stresuj. Stymulację skurczów oksytocyną można powtórzyć, a dodatkowo często obserwujemy w szpitalu rozpoczęcie się akcji porodowej tego samego dnia, ale parę godzin później.

Jak naturalnie przyspieszyć poród?

Na koniec chciałabym wspomnieć o naturalnych metodach indukcji porodu, które możesz stosować sama w domu lub w szpitalu. Należą do nich:

• stymulacja brodawek sutkowych – może spowodować wyrzut oksytocyny w organizmie (stosuj tę metodę po 38. tygodniu ciąży),
• stosunek płciowy – okazuje się, że męskie nasienie zawiera prostaglandyny, sprzyjające dojrzewaniu szyjki macicy (seks zaleca się kobietom w terminie porodu – i nie tylko, jeśli nie ma przeciwwskazań),
• aktywność fizyczna – spacery, taniec i chodzenie po schodach to święta trójca wywoływania porodu, o której słyszała na pewno każda ciężarna; dodatkowym atutem aktywności fizycznej jest lepsze samopoczucie oraz dobre ukrwienie narządów, w tym macicy,
• lewatywa – jej głównym zadaniem jest oczyszczenie jelit ze złogów mas kałowych, które stanowią przeszkodę porodową główce płodu; wykonuje się ją w szpitalu, na życzenie rodzącej,
• substancje ziołowe – na przyspieszenie dojrzewania szyjki macicy zaleca się olej z wiesiołka oraz napar z liści malin.

Jak widzisz, możliwości jest wiele. Najważniejsze jest, aby nie stresować siebie ani maluszka, kiedy termin porodu jest tuż za rogiem, a skurczów macicy brak. Spróbuj sama którejś z naturalnych metod, a jeżeli one nie pomogą, mamy jeszcze parę asów w rękawie na oddziale w szpitalu.

Bibliografia:

1. M. Kurpios-Kosińska, B. Rudnicka, Indukcja porodu jako jedna z najczęściej wdrażanych interwencji medycznych w położnictwie, Pielęgniarstwo Polskie, nr 4, 2022, str. 189–196.
2. D. Bomba-Opoń, K. Drews, H. Huras, P. Laudański, T. Paszkowski, M.Wielgoś, Indukcja porodu – algorytmy kliniczne. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników,Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, tom 3, nr 1, 2018, str. 23–29.
3. H. Huras, T. Fuchs, S. Kwiatkowski, P. Sieroszewski, K. Drews, M. Zimmer, Opinia zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotycząca zastosowania produktu Cervidil w preindukcji/indukcji porodu,Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, tom 6, nr 2, 2021, str. 106–108.
4. A. Ulan, J. Ulan, E. Wagner, M. Sadowska, Indukcja porodu, Europeak Journal of Medical Technologies, 2(7), 2015, str. 16–19.