Ketony w moczu w ciąży - normy, przyczyny odchyleń, leczenie

Czym są ketony?

Ketony, inaczej ciała ketonowe to związki, które powstają w wyniku procesu przemian tłuszczów, jaki zachodzi w organizmie w celu wytworzenia energii. Do ciał ketonowych zaliczane są związki takie jak: kwas acetooctowy, kwas β-hydroksymasłowy oraz aceton.

Ciała ketonowe wytwarzane są w wątrobie, skąd przenikają do krwioobiegu, a następnie do tkanek i narządów, w tym również do nerek. Ciała ketonowe filtrowane są przez nerki i wydalane razem z moczem. Jeśli nasz organizm funkcjonuje prawidłowo, to produkcja ciał ketonowych jest niewielka, a ketony w moczu nie są wykrywalne.

Jak dochodzi do powstawania ciał ketonowych?

Jak już wiemy, ciała ketonowe produkowane są przez organizm każdego człowieka. Produkcja ta w prawidłowych warunkach jest niewielka.

Abyśmy mogli funkcjonować, nasz organizm potrzebuje energii. Najlepszym „paliwem” dla naszego organizmu jest glukoza – to z niej na pierwszym miejscu tworzona jest energia - w wyniku metabolizmu węglowodanów. W sytuacji, w której dostępność węglowodanów w organizmie jest mała, nasz organizm zaczyna produkować energię z kolejnego, zastępczego źródła, jakimi są tłuszcze. W wyniku procesu przemian tłuszczów dochodzi do produkcji ciał ketonowych. Proces ten nazywa się ketogenezą. Najprościej mówiąc – ciała ketonowe w moczu pojawiają się wtedy, kiedy nasz organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości węglowodanów i zaczyna spalać tłuszcze.

Ketony w moczu

Obecność ketonów w moczu nazywamy ketonurią. Śladowe ilości ketonów w moczu są stanem fizjologicznym, zarówno poza ciążą, jak i w jej trakcie. W prawidłowych warunkach ketony w moczu nie powinny przekraczać wartości, jaką jest 0,2 mmol/l. Zakresy referencyjne wyników badań mogą się różnić w zależności od konkretnego laboratorium, dlatego wyniki badań interpretuje się zgodnie z podanymi przez dane laboratorium zakresami. Większa ilość ketonów w moczu zazwyczaj świadczy o zaburzonej równowadze energetycznej organizmu. Obecność ketonów w moczu przez krótki okres czasu nie stanowi zagrożenia. Jednak ciągła zwiększona produkcja ciał ketonowych może prowadzić do zakwaszenia organizmu oraz śpiączki, co może wystąpić w przebiegu każdego rodzaju cukrzycy, również u kobiet z cukrzycą ciążową.

Ketonuria występuje zarówno w warunkach fizjologicznych, jak i patologicznych. Wykryć ją można za pomocą badania ogólnego moczu. Badanie ogólne moczu jest jednym z najczęściej wykonywanych badań w okresie ciąży. Wykonywane jest przede wszystkim w celu oceny funkcjonowania układu moczowego. Za pomocą badania moczu wykryć można nie tylko infekcje dróg moczowych, ale również inne choroby, takie jak: choroby metaboliczne, endokrynologiczne, schorzenia dróg żółciowych, a także zaburzenia równowagi kwasowo – zasadowej oraz gospodarki wodno – elektrolitowej. Wynik badania ogólnego moczu daje wiadomość na temat funkcjonowania organizmu. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tego, jak wygląda badanie ogólne moczu, sprawdź nasze artykuły: białko w moczu w ciąży oraz leukocyty w moczu.

W celu oddania próbki moczu do badania obecności ketonów, należy pobrać mocz poranny, ze środkowego strumienia po uprzednim podmyciu się. Przed pobraniem próbki moczu nie należy stosować żadnych diet, należy również pić normalną, zwyczajną dla nas ilość płynów. Próbkę moczu należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 2 godzin od pobrania.

W związku z tym, że ketonuria najbardziej zagraża kobietom z cukrzycą ciążową, kobietom tym zaleca się samodzielne mierzenie ciał ketonowych w moczu za pomocą specjalnych testów paskowych. Sprawdź także normy cukru w ciąży.

Objawy ketonurii

Objawy ketonurii zależą od jej przyczyny. Obecność ketonów w moczu może dawać objawy w postaci:

• zwiększenia ilości oddawanego moczu,
• wzmożonego pragnienia i suchości w jamie ustnej,
• złego samopoczucia,
• osłabienia,
• bólów głowy oraz zawrotów głowy,
• nudności i wymiotów,
• biegunek,
• bólów brzucha.

Objawy ketonurii mogą przypominać zatrucie pokarmowe.

Podwyższone ketony w moczu w ciąży – przyczyny

Podwyższone ketony w moczu u kobiety ciężarnej nie muszą świadczyć o występowaniu jakiejś choroby. W porannej porcji moczu obecność ketonów stwierdza się u około 30% kobiet ciężarnych. U kobiet ciężarnych występuje zjawisko, które nazywa się „przyspieszonym głodzeniem”. Zaobserwowano, że u zdrowych kobiet w ciąży stężenie glukozy po 12 – 14 godzinach głodzenia jest o 15 – 20 mg/dl niższe niż w okresie poza ciążą. W trakcie ciąży dochodzi do zmian w zakresie stężeń wielu hormonów, a także w zakresie metabolizmu, co przekłada się na zwiększoną gotowość do ketogenezy. W związku z tym okres głodu, jakim jest 12 godzin może być już przyczyną do zainicjowania ketogenezy głodowej, a tym samym do pojawienia się ciał ketonowych w moczu.

Przyczyny ketonurii mogą być różne. Obecność ketonów w moczu jest fizjologiczną reakcją w przypadku głodzenia się, w przypadku stosowania diet nisko węglowodanowych, podczas długotrwałego wysiłku fizycznego, podczas gorączki, a także w przypadku nadużywania alkoholu. Ciała ketonowe w moczu mogą pojawić się w wyniku częstych wymiotów, które to występują u duże grupy kobiet w I trymestrze ciąży.

Ketonuria występuje również w patologicznych stanach, które już wymagają leczenia. Jeśli oprócz ketonów w moczu pojawia się glukoza – wynik ten skłania do dalszej diagnostyki w kierunku cukrzycy. Cukrzyca ciążowa jest dosyć częstą przyczyną obecności ciał ketonowych w moczu.

Podwyższone ketony w moczu w ciąży - leczenie

Ketonuria jest objawem i sama w sobie nie wymaga leczenia. Obecność ciał ketonowych w moczu zazwyczaj jest powodem do dalszej diagnostyki w kierunku zaburzeń metabolicznych. Leczenie zależne jest od przyczyny wystąpienia ketonurii. Jeśli przyczyną jest zbyt niska podaż węglowodanów, leczeniem będzie zmiana sposobu żywienia. W przypadku kobiet ciężarnych bardzo ważne jest przyjmowanie ostatniego posiłku o takiej porze, aby nie dochodziło w nocy do zbyt długiej przerwy pomiędzy jedzeniem, a tym samym do zbyt dużego spadku glukozy we krwi. W przypadku cukrzycy – będzie to postępowanie mające na celu uregulowanie stanu glikemii.