Nietrzymanie moczu w ciąży - położna radzi, co robić

Nietrzymanie moczu - czym jest?

Nietrzymanie moczu jest bardzo przykrym objawem, ponieważ uniemożliwia normalne zwyczajne życie, funkcjonowanie w społeczeństwie, a sam brak kontroli nad własną fizjologią jest wielką frustracją i powodem do smutku i stresu. Najczęściej nietrzymanie moczu spotykane jest między 40. a 55. rokiem życia, czyli w okresie okołomenopauzalnym, następnie wzrasta po 70. roku życia.  Jednak nie dotyczy tylko i wyłącznie kobiet w tym wieku, ponieważ występuje także u młodych dziewczyn, młodych kobiet.

Nietrzymanie moczu możemy podzielić na kilka postaci: wysiłkowe nietrzymanie moczu, naglące nietrzymanie moczu,  postać mieszaną wysiłkowo – naglącą oraz nietrzymanie z powodu innej przyczyny.

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu to takie, które występuje podczas wykonywania czynności tj. kaszel, kichanie, śmiech, skakanie, podnoszenie czegoś. Zdarza się w dzień, gdy wykonujemy powyższe czynności.
• Naglące nietrzymanie moczu występuje wtedy, gdy odczuwamy parcie i potrzebę opróżnienia pęcherza natychmiast, już teraz, w tej chwili, mimo że chwilę wcześniej nie było takiego odczucia, może się ono zdarzać i w dzień i w nocy.
• Mieszane nietrzymanie moczu – zarówno w trakcie wykonywania czynności jak i przy odczuwaniu parcia naglącego.
• Nietrzymanie moczu z innej przyczyny – przy braku wykonywania czynności i przy braku odczuwania naglącego parcia. Występować może zarówno w dzień jak i w nocy, najczęściej jest związane z uszkodzeniem nerwów, rdzenia kręgowego, przepukliną krążka międzykręgowego, osłabieniem odruchów z powodu urazu.

Jeśli masz problem z układem moczowym, sprawdź także ten artykuł: Czy lek Monural jest bezpieczny w ciąży?

Czy nietrzymanie moczu to choroba czy norma?

Najpierw wyjaśnijmy jak działa oddawanie moczu możliwie w miarę prosto. Prawidłowa funkcja pęcherza moczowego jest kontrolowana przez układ nerwowy. Kiedy pęcherz zaczyna się wypełniać następuje aktywacja receptorów wrażliwych na rozciąganie, a one przekazują informację o rozciąganiu do rdzenia kręgowego. Specjalne włókna w rdzeniu kręgowym wydzielają noradrenalinę stymulującą receptory mięśnia wypieracza pęcherza moczowego – to powoduje relaksację włókien oraz działanie na receptory w zwieraczu zewnętrznym cewki moczowej – daje to wzrost ciśnienia, które zamyka cewkę moczową. Każdy wzrost ciśnienia w jamie brzusznej oraz wypełnienie pęcherza powodują wzrost aktywności  w rdzeniu kręgowym w odcinku krzyżowym kręgosłupa, gdzie znajduje się ośrodek zawiadujący oddawaniem i trzymaniem moczu. Wzrost ciśnienia następuje podczas np. podnoszenia ciężkich rzeczy, kichania, śmiania się, kaszlu, zmiany pozycji ciała. Każda informacja o wypełnieniu pęcherza i wzrost aktywności w rdzeniu są przenoszone do ośrodka mikcji (mikcja - oddawanie moczu) oraz do ośrodka o nazwie istota przywodociągowa szara. Z tych ośrodków idą też sygnały do zakończeń nerwów w obrębie pęcherza i cewki moczowej, które mogą działać dobrze, ale mogą też zawodzić. Czyli jeśli wszystko działa prawidłowo to utrzymujemy mocz i wydalamy go wtedy, gdy sami chcemy, w toalecie. Jeśli jakikolwiek mechanizm zawodzi to skutkuje to popuszczaniem moczu, niekontrolowaniem jego wydalania. Wszystko to zależne jest od układu nerwowego.

Młodsze kobiety na szczęście coraz bardziej są świadome tego, że popuszczanie moczu nie jest normą i udają się do lekarza czy fizjoterapeuty uroginekologicznego. Nietrzymanie moczu w ciąży, w połogu i kiedykolwiek w życiu nie jest normą! Musimy wiedzieć, że każdy niepokojący objaw wymaga wizyty u specjalisty i dokonania zmian w swoim życiu, by zapobiec dalszym problemom przez resztę życia.

Co przyczynia się do powstawania problemu?

• ciąża i poród (szczególnie ciąża bliźniacza, poród naturalny, poród z długą II fazą porodu, poród dużego dziecka)
• otyłość, czyli nadmiar kilogramów, które musi dźwigać organizm i dużo więcej obciążenia na dno miednicy
• praca siedząca i siedzący tryb życia, mała ilość ruchu i możliwości działania mięśni dna miednicy
• zła dieta – odżywianie sprzyjające zaparciom i związanym z nimi zwiększonym parciem w toalecie
• częste wstrzymywanie moczu i stolca – przyczynia się do większego naporu na mięśnie dna miednicy
• częste dźwiganie ciężkich rzeczy, w tym na siłowni, w pracy (niewłaściwa technika dźwigania)
• częste skakanie – np. trampoliny (ponad 70% kobiet skaczących na trampolinach cierpi na nietrzymanie moczu)
• nieleczenie lub niedoleczone infekcji w obrębie miednicy
• palenie papierosów (zmniejsza wytwarzanie kolagenu, który nadaje sprężystość tkankom ciała; jest składnikiem skóry, włókien - brak wystarczającej ilości kolagenu osłabia je)

Dlaczego w ciąży dochodzi do nietrzymania moczu?

Dość obszernie opisałam występowanie nietrzymania moczu ogólnie u kobiet, ale dlaczego w ciąży dochodzi do nietrzymania moczu? Hormony w ciąży (np. progesteron, relaksyna) rozluźniają wszystkie mięśni i powięzi,  w tym i te, które odpowiadają za utrzymywanie moczu w pęcherzu (hormony nie robią wyjątku). Dodatkowo powiększająca macica uciska pęcherz moczowy, zmniejsza jego możliwość rozciągnięcia, pęcherz jest więc dodatkowo obciążony kilkoma kilogramami. Kobieta w ciąży jest więc bardziej podatna na takie zaburzenie. Najczęściej w ciąży występuje wysiłkowe nietrzymanie moczu. Problem może po ciąży minąć, jednak już w jej trakcie warto zastosować profilaktykę, o czym poniżej.

Zgaga również jest problemem w ciąży, do którego przyczyniają się hormony. Rozluźniają wpust żołądka. Więcej o zgadze i jak sobie z nią radzić przeczytasz tutaj.

Ponadto nie zapominajmy, że problem nietrzymania moczu mógł istnieć przed ciążą, a ciąża może jedynie go wzmacniać lub nasilać. Wtedy do czynienia mamy z mechanizmami opisanymi wyżej, a do tego dodatkowo działaniem hormonów.

Nietrzymanie moczu w ciąży

Czy nietrzymanie moczu w ciąży jest normalne? Nie powinno być traktowane jak normalne, jednak występuje ono na różnym etapie ciąży u aż około 50% kobiet. Według badań na 250 pacjentkach tylko 26% z nich zgłaszało problemy lekarzowi. Reszta kobiet deklarowała nie bycie świadomą, że nie jest to nic normalnego, że np. podczas kichania, kaszlu popuszczają – myślały, że tak musi być. U połowy kobiet z nietrzymaniem moczu w ciąży może ono także występować w połogu. Bardzo mało kobiet wie, jednak co robić w przypadku tego problemu oraz, że nie wolno być bierną, ale trzeba działać! Nie wolno zostawić tego problemu, ponieważ skutkuje to dalszym osłabianiem mięśni i pogorszeniem stanu. Szybciej również może dochodzić do obniżania mięśni dna miednicy, nadmiernego ich rozluźniania, w tym obniżania ścian pochwy, a nawet tzw. wypadania macicy. Dlatego początków problemu nietrzymania moczu zarówno w ciąży, jak i w połogu po prostu nie wolno bagatelizować. Popuszczanie, nawet przy kaszlu, kichaniu, podskoczeniu, dźwignięciu dziecka nie jest normalne.

Jak rozpoznać nietrzymanie moczu w ciąży?

Nietrzymanie moczu, może być odczuwalne jako zwyczajny wyciek małej ilości moczu i obecność mokrej plamy na bieliźnie. Towarzyszy temu odczucie mokrości przy wargach sromowych. Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu wypływ będzie w trakcie np. kichania, dźwignięcia. Natomiast w przypadku naglącego nietrzymania będzie to częste chodzenie do toalety z bardzo nagłą potrzebą tak jakby pęcherz był bardzo bardzo napełniony, tymczasem będzie się siusiało zaledwie kropelkami lub małą porcją moczu. Rozpoznanie jest bardzo proste, jednak nietrzymanie moczu można pomylić także z infekcją w pochwie lub cewce moczowej, zapaleniem pęcherza moczowego oraz z odpływaniem wód płodowych.

Jak odróżnić nietrzymanie moczu od wód płodowych? Kolor moczu na białej bieliźnie będzie dawał jej słomkowy, jasnożółty odcień, z typowym zapachem moczu. Wody płodowe natomiast będą miały słodkawy zapach a wydzielina będzie koloru jasnoróżowego.

Infekcja w układzie moczowym i wyciek zapalny z cewki będzie dawał pieczenie i bolesność, czasami swędzenie, natomiast nietrzymanie moczu nie boli i nie piecze. Infekcja w pochwie może dawać uczucie swędzenia, obfitą wodnistą wydzielinę (bakteryjna) lub białe serowate grudki, kłębki (grzybicza), ale będą one koloru około białawego. Nietrzymanie moczu w ciąży to będzie typowy jasnożółty kolor na bieliźnie, bez swędzenia, bez gęstszej wydzieliny.

Żeby zróżnicować nietrzymanie moczu od jakiejkolwiek infekcji warto zrobić posiew moczu (potwierdzenie/ wykluczenie infekcji  pęcherzu, cewce moczowej) i posiew z pochwy (wykluczenie infekcji pochwy). Jeśli oba są w normie a pojawia się nadal wodnisty żółtawy wyciek na bieliźnie to mamy do czynienia najpewniej z nietrzymaniem moczu.

Infekcje w pęcherzu moczowym mogą podwyższać leukocyty w moczu. Przeczytaj więcej o tym, co oznaczają leukocyty w moczu i jak interpretować analizę ogólną moczu.

Zobacz też jak wygląda infekcja intymna w ciąży.

W którym tygodniu ciąży jest parcie na pęcherz?

Największe parcie na pęcherz, czyli po prostu konieczność częstszego oddawania moczu (niezwiązanego z nietrzymaniem moczu) ma miejsce w III trymestrze ciąży, ponieważ macica staje się wtedy znacząco większa. Tak naprawdę nie ma jednego tygodnia od kiedy częściej zaczyna się chodzić do toalety. To dzieje się stopniowo, tak jak i macica regularnie z dnia na dzień rośnie. Także powoli, z czasem będzie się zauważać, że pojemność pęcherza jest nieco mniejsza,  a być może zauważy się to wybitnie w danym konkretnym tygodniu.