Urlop ojcowski – co to jest?

Urlop ojcowski to urlop przeznaczony dla ojców po urodzeniu dziecka lub po jego adopcji. Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni z wliczeniem weekendów oraz świąt, czyli 10 dni roboczych. Co ważne, ten urlop można wykorzystać jednorazowo lub rozłożyć go na dwie tury po 7 dni. Warto wiedzieć, że Kodeks pracy gwarantuje, że wykorzystanie urlopu ojcowskiego nie ma wpływu na urlop wypoczynkowy.

Pracodawca nie może odmówić udzieleniu ojcu urlopu ojcowskiego. Jeśli nie występują żadne przesłanki prawne, żeby pracownik nie mógł skorzystać ze świadczenia, pracodawca powinien wyrazić zgodę. Warunkiem jest jedynie złożenie odpowiedniego wniosku na 7 dni przed planowanym urlopem. Pracownikowi w tym czasie przysługuje ochrona przed zwolnieniem, a po powrocie musi mieć zapewnione takie same warunki pracy, jak wcześniej.

Wniosek o urlop ojcowski można złożyć zarówno drogą elektroniczną, jak i osobiście. Nie ma sformalizowanego charakteru, należy tylko w nim podać imię i nazwisko pracownika, dane pracodawcy oraz imię, nazwisko i datę urodzenia dziecka. Należy także określić, czy wykorzystujesz urlop łącznie przez dwa tygodnie czy rozdzielasz go na dwie części. Urlop ojcowski jest zazwyczaj wykorzystywany przez tatusiów tuż po pojawieniu się dziecka w domu, kiedy matka potrzebuje najwięcej pomocy i opieki. Jest to świetna okazja, żeby nawiązać relację z dzieckiem, wdrożyć się do nowych obowiązków i spędzić czas z partnerką w tym wyjątkowym czasie. Dla świeżo upieczonych rodziców ten płatny urlop tatusiowy jest bardzo istotny.

Czas na wykorzystanie urlopu ojcowskiego

Jaki jest czas na wykorzystanie urlopu ojcowskiego? Można go wykorzystać do 12 miesiąca życia dziecka lub w ciągu 12 miesięcy od przysposobienia dziecka w adopcji, chyba że skończyło ono już 14 lat. To nowa zmiana w Kodeksie pracy, wprowadzona nowelizacją z marca 2023 roku. Do tej pory urlop ojcowski można było wykorzystać do 24 miesiąca życia dziecka lub w ciągu 24 miesięcy od adopcji.

Zmiana ta wynika z tego, że tą samą nowelizacją zwiększa się wymiar urlopu rodzicielskiego. Tatusiowie otrzymują dodatkowe 9 tygodni urlopu do wykorzystania, nawet jeśli to ich partnerka wykorzystała cały okres urlopu rodzicielskiego na opiekę nad dzieckiem. To także jest urlop płatny. Nowelizacja Kodeksu pracy nie wpływa jednak na wymiar urlopu ojcowskiego – nadal trwa on 2 tygodnie.

Komu przysługuje urlop ojcowski?

Urlop ojcowski reguluje Kodeks Pracy. Określa on też, kto może uzyskać taki urlop i jakie warunki powinien spełnić. Z takiego urlopu może skorzystać tylko osoba zatrudniona na umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę lub pracują na podstawie wyboru czy mianowania. Wymiar zatrudnienia (czy jest to cały etat, czy na przykład tylko pół), nie ma tutaj żadnego znaczenia.

Poza tym ze świadczenia może skorzystać każdy mężczyzna, który bierze udział w wychowaniu dziecka. Obojętnie, czy jest w związku małżeńskim w związku z jego matką, czy nie. Warunek jest jednak taki, że urlop ojcowski ma być poświęcony na zajmowanie się dzieckiem. Dlatego urlop ten nie przysługuje ojcom, którzy nie mają praw rodzicielskich lub nie utrzymują z dzieckiem kontaktu (co w gruncie rzeczy trudno jest sprawdzić).

Prawo do urlopu ojcowskiego, jak określa Kodeks pracy, jest niezależne od uprawnień matki dziecka. W związku z tym przysługuje tacie nawet jeśli mama jest bezrobotna, jest na urlopie związanym z urodzenia dziecka lub właśnie na nim nie przebywa. Co ważne, urlop ojcowski przysługuje zarówno ojcom biologicznym, jak i adopcyjnym. Jest dedykowany dla rodziców adopcyjnych dziecka, które nie ukończyło 7 lat. Czas na wykorzystanie urlopu zaczyna się liczyć od dnia przysposobienia malucha.

Czy urlop ojcowski jest płatny?

Urlop ojcowski jest oczywiście płatny. Każdemu tacie, który decyduje się na jego wykorzystanie, wypłacane jest 100-procentowe wynagrodzenie. Ważne jest jednak to, że wynagrodzenie za urlop tego rodzaju nie jest wypłacane przez pracodawcę. Jest to zasiłek, który w całości wypłaca ZUS w ramach ubezpieczenia chorobowego. I w związku z tym do ZUSu trzeba także złożyć odpowiednie dokumenty. Sprawdź także ten artykuł: Pierwsze objawy ciąży - kiedy i w jaki sposób występują?

Ojciec z dzieckiem na urlopie
Urlop ojcowsko oraz zgłoszenie urlopu, ile wynosi, najważniejsze informacje

Urlop ojcowski a tacierzyński

Po urodzeniu dziecka matka przechodzi na urlop macierzyński, który trwa 20 tygodni. Obowiązkowy okres urlopu po urodzeniu dziecka dla matki wynosi 14 tygodni. Pozostałe 6 tygodni matka może przekazać ojcu. Ten dodatkowy czas nosi właśnie nazwę urlopu tacierzyńskiego. Matka może zrzec się jakiejś części urlopu rodzicielskiego i wrócić do pracy, a opiekę nad ich dzieckiem przejmuje ojciec. Urlop rodzicielski musi następować bezpośrednio po zakończeniu obowiązkowych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Urlopu tacierzyńskiego udziela pracodawca, który nie ma możliwości odmówić. W tym czasie mężczyzna jest chroniony jak kobieta na macierzyńskim – nie może zostać zwolniony i musi mieć zapewnione równorzędne stanowisko po powrocie. Urlop jest płatny w wymiarze 100%, wynagrodzenie wypłaca ZUS lub pracodawca (w przypadku firm zatrudniających więcej niż 20 osób). Dokumenty trzeba złożyć co najmniej 14 dni przed datą rozpoczęcia planowanego urlopu.

To niewiele, ale po tym czasie następuje okres urlopu rodzicielskiego, który może wziąć zarówno matka, jak i ojciec. Urlop rodzicielski trwa 32 tygodnie, więc jeśli jest wzięty jednorazowo, trwa aż do pierwszego roku życia dziecka. Jeśli para się na niego decyduje, rozliczenie może być dwojakie:

  • 100% wynagrodzenia za okres urlopu macierzyńskiego i 60% za pozostały okres,
  • 80% za cały okres, jeśli odpowiednie dokumenty zostaną złożone nie później niż 21 dni po porodzie.

Tata na urlopie ojcowskim lub rodzicielskim

Urlop ojcowski trwa tylko dwa tygodnie i jest przeznaczony do sprawowania opieki nad dzieckiem. W tym czasie mężczyzna nie może pracować. Inaczej to wygląda na urlopie rodzicielskim lub tacierzyńskim. W jego trakcie możliwe jest wykonywanie pracy na pół etatu, zarówno dla innego, jak i dla tego samego pracodawcy. Zasady są jednak takie, że urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru pracy.

Zarówno urlop ojcowski, jak i rodzicielski może być podzielony na części. Urlop ojcowski można podzielić na dwie części po 7 dni, urlop rodzicielski można rozbić na 4 części nie krótsze niż 8 tygodni, z których pierwsza część musi przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Można je wykorzystywać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.

„Urlop tatusiowy” nie jest przeznaczony dla mężczyzn, których partnerka jest chora lub niezdolna do zajmowania się dzieckiem. Samodzielni ojcowie mają prawo do wzięcia takiego samego urlopu macierzyńskiego, jak matki. Przepisy te dotyczą ojców, których dzieckiem zajmuje się mama, chociażby w wymiarze podstawowych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Może się wydawać, że przepisy te są bardzo zawiłe. Jednak warto dokładnie sprawdzić, jak się prezentują. Nadal większość prac opiekuńczych i wychowawczych w stosunku do dzieci wykonują kobiety. Szacuje się, że tylko 1% mężczyzn decyduje się na wzięcie urlopu tacierzyńskiego. Jednak zauważa się znaczną tendencję wzrostową i jest szansa, że to się zmieni. Coraz więcej mężczyzn chce brać czynny udział w wychowaniu dziecka i uczestniczy w opiece nad nim w pierwszych miesiącach życia. To przestało być już domeną kobiet, a takie rozwiązania jak urlop ojcowski, bardzo przyczyniają się do zmian społecznych.

ikona podziel się Przekaż dalej